ഹാസ്യം (നവരസം)

നവരസങ്ങളിൽ ഒന്നാണു ഹാസ്യം. സ്ഥായിഭാവം ഹാസം. അവഹിത്ഥം, ആലസ്യം, നിദ്ര, അസൂയ മുതലായവ സഞ്ചാരിഭാവങ്ങൾ.

"ഹാസ്യം"
സഞ്ചാരിഭാവങ്ങൾ	നർമ്മം, പരിഹാസം, നിന്ദ
ദോഷം	പിത്തം
ഗുണം	രജസ്
കോശം	മനോമയി കോശം
സഹരസങ്ങൾ	അത്ഭുതം, ശൃംഗാരം
വൈരി രസങ്ങൾ	കരുണം, ബീഭത്സം, ഭയാനകം
നിക്ഷ്പക്ഷ രസങ്ങൾ	ശാന്തം, വീരം, രൗദ്രം
ഉല്പന്നം	സന്തോഷം
സിദ്ധി	വശിത്വം

തരങ്ങൾ

തന്നത്താൻ ചിരിക്കുന്നത് ആത്മസ്ഥവും, അന്യരെ ചിരിപ്പിക്കുന്നത് പരസ്ഥവും. സ്മിതം, ഹസിതം, വിഹസിതം, ഉപഹസിതം, അപഹസിതം, അതിഹസിതം എന്ന് ഹാസ്യം ആറ് തരം. ഉത്തമന്മാർക്ക് സ്മിതവും ഹസിതവും, മദ്ധ്യമന്മാർക്ക് വിഹസിതവും ഉപഹസിതവും, അധമന്മാർക്ക് അപഹസിതവും അതിഹസിതവും യോജിക്കും. കവിൾ വികസിച്ച് കടാക്ഷത്തോടെയുള്ള മന്ദഹാസം സ്മിതം. ഹസിതത്തിൽ പല്ലുകൾ കുറേശ്ശ പുറത്ത് കാണിച്ച് ചിരിക്കും. ഉചിതകാലത്തുള്ള മധുരമായ ചിരിയാണ് വിഹസിതം. മൂക്ക് വിടർത്തി വക്രദൃഷ്ടിയോടെ തോളും തലയും കുനിച്ച് ചിരിക്കുന്നത് ഉപഹസിതം. അനവസരത്തിൽ കണ്ണീരോടെ തോളും തലയും ചലിപ്പിച്ച് ചിരിക്കുന്നത് അപഹസിതം. അസഹ്യമായ പൊട്ടിച്ചിരി അതിഹസിതം.

അവതരണരീതി

ഒരു പുരികം മാത്രം പൊക്കി കൃഷ്ണമണികളെ ഉളളിലേക്ക് ആകർഷിച്ച് മൂക്കുചുരുക്കിപ്പിടിച്ചും കൺപോളകൾ അല്പം ചെറുതാക്കി മുഖം പ്രസന്നമാക്കുകയും ചെയ്താൽ ഹാസ്യരസം.