ഹാലൈറ്റ്
സോഡിയം ക്ലോറൈഡിന്റെ (NaCl) ധാതു (സ്വാഭാവിക) രൂപമായ ഒരു തരം ഉപ്പ് ആണ് റോക്ക് സാൾട്ട് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഹാലൈറ്റ് (/ˈhælˌaɪt, ˈheɪˌlaɪt/),[7][8][9][10] . ഹാലൈറ്റ് ഐസോമെട്രിക് ക്രിസ്റ്റലുകൾ ഉണ്ടാക്കുന്നു.[11] ധാതുക്കൾ സാധാരണയായി നിറമില്ലാത്തതോ വെള്ളയോ ആണ്. എന്നാൽ മറ്റ് വസ്തുക്കൾ, മാലിന്യങ്ങൾ, പരലുകളിലെ ഘടനാപരമായ അല്ലെങ്കിൽ ഐസോടോപ്പിക് അസാധാരണതകൾ എന്നിവയെ ആശ്രയിച്ച് ഇളം നീല, കടും നീല, പർപ്പിൾ, പിങ്ക്, ചുവപ്പ്, ഓറഞ്ച്, മഞ്ഞ അല്ലെങ്കിൽ ചാരനിറം എന്നിവയും ആകാം.[12] മറ്റ് ബാഷ്പീകരണ നിക്ഷേപ ധാതുക്കളായ സൾഫേറ്റുകൾ, ഹാലൈഡുകൾ, ബോറേറ്റുകൾ എന്നിവയിൽ ഇത് സാധാരണയായി കാണപ്പെടുന്നു. പുരാതന ഗ്രീക്ക് പദമായ "ഉപ്പ്", ἅλς (háls) എന്നതിൽ നിന്നാണ് ഹാലൈറ്റ് എന്ന പേര് വന്നത്.[3]
| Halite | |
|---|---|
_-_Kopalnia_soli_Wieliczka,_Polska.jpg) Halite from the Wieliczka salt mine, Małopolskie, Poland | |
| General | |
| Category | Halide mineral |
| Formula (repeating unit) | NaCl |
| Strunz classification | 3.AA.20 |
| Crystal symmetry | Fm3m |
| യൂണിറ്റ് സെൽ | a = 5.6404(1) Å; Z = 4 |
| Identification | |
| Formula mass | 58.433 g/mol |
| നിറം | Colorless or white when pure. Impurities produce any color but usually yellow, gray, black, brown, red (Depends on isotopes and purity for various colours)[1] |
| Crystal habit | Predominantly cubes and in massive sedimentary beds, but also granular, fibrous and compact |
| Crystal system | Cubic[2] |
| Cleavage | Perfect {001}, three directions cubic |
| Fracture | Conchoidal |
| Tenacity | Brittle |
| മോസ് സ്കെയിൽ കാഠിന്യം | 2.0–2.5 |
| Luster | Vitreous |
| Streak | White |
| Diaphaneity | Transparent to Translucent |
| Specific gravity | 2.17 |
| Optical properties | Isotropic |
| അപവർത്തനാങ്കം | n = 1.544 |
| Melting point | 800.7°C |
| Solubility | Water-soluble |
| Other characteristics | Salty flavor, fluorescent |
| അവലംബം | [3][4][5][6] |
ഉറവിടം തിരുത്തുക
സമുദ്രജലത്തിന്റെയോ ഉപ്പുരസമുള്ള തടാകജലത്തിന്റെയോ ബാഷ്പീകരണത്തിൽ നിന്ന് രൂപപ്പെട്ട അവശിഷ്ട പാറകളിലാണ് ഹാലൈറ്റ് പ്രധാനമായും കാണപ്പെടുന്നത്. ഹാലൈറ്റ് ഉൾപ്പെടെയുള്ള അവശിഷ്ട ബാഷ്പീകരണ ധാതുക്കളുടെ വലിയ മണൽത്തിട്ടകളും, എൻഡോർഹീക് തടാകങ്ങളും നിയന്ത്രിത കടലുകളും വറ്റിവരളുന്നതിന്റെ ഫലമായി ഉണ്ടാകാം. അത്തരം ഉപ്പ് മണൽത്തിട്ടകൾ നൂറുകണക്കിന് മീറ്റർ കട്ടിയുള്ളതും വിശാലമായ പ്രദേശങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതുമാണ്. ഡെത്ത് വാലി നാഷണൽ പാർക്കിലെ ബാഡ്‌വാട്ടർ ബേസിനിലെ ഉപ്പ് ഫ്ലാറ്റുകളിൽ ബാഷ്പീകരണം മൂലം ഊറൽ കൂടുതലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലെ പ്ലേയാസുകളിൽ ഹാലൈറ്റ് ഇന്ന് ഉപരിതലത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നു.
യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലും കാനഡയിലും, പടിഞ്ഞാറൻ ന്യൂയോർക്കിലെ അപ്പലാച്ചിയൻ തടത്തിൽ നിന്ന് ഒന്റാറിയോയുടെ ഭാഗങ്ങളിലൂടെയും മിഷിഗൺ തടത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗം പ്രദേശങ്ങളിലൂടെയും വിപുലമായ ഭൂഗർഭ തടങ്ങൾ വ്യാപിക്കുന്നു. ഒഹായോ, കൻസാസ്, ന്യൂ മെക്സിക്കോ, നോവ സ്കോട്ടിയ, സസ്‌കാച്ചെവൻ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് മറ്റ് നിക്ഷേപങ്ങൾ. പാകിസ്ഥാനിലെ ഇസ്ലാമാബാദിന് സമീപമുള്ള ഹാലൈറ്റിന്റെ ഒരു വലിയ നിക്ഷേപമാണ് ഖേവ്ര ഉപ്പ് ഖനി.
ഉപ്പ് കൂമ്പാരങ്ങൾ ലംബമായ ഡയപ്പറുകളോ പൈപ്പ് പോലെയുള്ള ഉപ്പിന്റെ കൂമ്പാരങ്ങളോ ആണ്. ഉപ്പ് കൂമ്പാരങ്ങളിൽ ഹാലൈറ്റ്, സിൽവൈറ്റ് എന്നിവ കൂടാതെ അൻഹൈഡ്രൈറ്റ്, ജിപ്സം, നേറ്റീവ് സൾഫർ എന്നിവ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ടെക്സാസിലെയും ലൂസിയാനയിലെയും ഗൾഫ് തീരങ്ങളിൽ അവ സാധാരണമാണ്, അവ പലപ്പോഴും പെട്രോളിയം നിക്ഷേപങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ജർമ്മനി, സ്പെയിൻ, നെതർലാൻഡ്സ്, ഡെൻമാർക്ക്, റൊമാനിയ, ഇറാൻ എന്നിവിടങ്ങളിലും ഉപ്പ് കൂമ്പാരങ്ങളുണ്ട്. തരിശായ ഇറാനിൽ ഉപ്പ് ഹിമാനികൾ നിലവിലുണ്ട്. അവിടെ ഉപ്പ് ഉയർന്ന ഉയരത്തിലുള്ള ഉപരിതലത്തിലൂടെ ഭേദിച്ച് താഴേക്ക് നിർഗമിക്കുന്നു. ഈ കേസുകളിലെല്ലാം, ഹാലൈറ്റ് ഒരു റൈഡിന്റെ രീതിയിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നതെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.
അസാധാരണമായ, പർപ്പിൾ, നാരുകളുള്ള വിള്ളൽ നിറഞ്ഞ ഹാലൈറ്റ് ഫ്രാൻസിലും മറ്റ് ചില പ്രദേശങ്ങളിലും കാണപ്പെടുന്നു. ഹോപ്പർ ക്രിസ്റ്റലുകൾ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഹാലൈറ്റ് പരലുകൾ സാധാരണ ക്യൂബുകളുടെ "ചട്ടക്കൂട്‌" ആയി കാണപ്പെടുന്നു. അരികുകളും സ്റ്റെയർസ്റ്റെപ്പ് ഡിപ്രഷനുകളും ഓരോ ക്രിസ്റ്റൽ മുഖത്തും ഉണ്ട്. അതിവേഗം ക്രിസ്റ്റലൈസ് ചെയ്യുന്ന അന്തരീക്ഷത്തിൽ, സമചതുരത്തിന്റെ അരികുകൾ കേന്ദ്രങ്ങളേക്കാൾ വേഗത്തിൽ വളരുന്നു. അതിവേഗം ബാഷ്പീകരിക്കപ്പെടുന്ന ചില തടാകങ്ങളിൽ ഹാലൈറ്റ് പരലുകൾ വളരെ വേഗത്തിൽ രൂപം കൊള്ളുന്നു. അതിന്റെ ഫലമായി ഹാലൈറ്റ് പരലുകളുടെ പൂശിയോ പൊതിഞ്ഞോ ഉള്ള ആധുനിക പുരാവസ്തുക്കൾ ഉണ്ടാകുന്നു.[13] ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ നുല്ലർബർ സമതലത്തിലെ ചില വരണ്ട ഗുഹകളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഹാലൈറ്റിന്റെ ചുരുണ്ട നാരുകളുടെ അപൂർവ സ്റ്റാലാക്റ്റൈറ്റുകളാണ് ഹാലൈറ്റ് പൂക്കൾ. മിഷിഗണിലെ ഹാൻകോക്കിലെ ക്വിൻസി നേറ്റീവ് ചെമ്പ് ഖനിയിലും ഹാലൈറ്റ് സ്റ്റാലാക്റ്റൈറ്റുകളും എൻക്രസ്റ്റേഷനുകളും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.
ഖനനം തിരുത്തുക
ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഭൂഗർഭ ഉപ്പ് ഖനിയാണ് സിഫ്റ്റോ സാൾട്ട് മൈൻ. റൂം ആൻഡ് പില്ലർ മൈനിംഗ് രീതി ഉപയോഗിച്ച് ഇത് പ്രതിവർഷം 7 ദശലക്ഷം ടൺ പാറ ഉപ്പ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. കാനഡയിലെ ഒന്റാറിയോയിൽ ഹുറോൺ തടാകത്തിനടിയിൽ അര കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.[14] യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിൽ മൂന്ന് ഖനികളുണ്ട്. ഇവയിൽ ഏറ്റവും വലുത് ചെഷയറിലെ വിൻസ്‌ഫോർഡിലാണ്. പ്രതിവർഷം ശരാശരി ഒരു ദശലക്ഷം ടൺ ഉപ്പ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു.
ഉപയോഗങ്ങൾ തിരുത്തുക
ചിത്രശാല തിരുത്തുക
-
-
-
Sharp halite crystals that have this green color from inclusions of malachite -
Large natural crystal of halite, showing cubic crystal form -
Pink color halite on a matrix covered with minute nahcolite -
Halite from Potash Corporation of Saskatchewan Mine in Rocanville, Saskatchewan, Canada -
Halite Bore sample, Laos
അവലംബം തിരുത്തുക
- ↑ https://geology.com/minerals/halite.shtml
- ↑ https://geology.com/minerals/halite.shtml
- ↑ 3.0 3.1 "Halite" (PDF). Handbook of Mineralogy. Archived (PDF) from the original on June 28, 2010. Retrieved 16 April 2018.
- ↑ "Halite". Mindat.org. Archived from the original on 2011-08-05.
- ↑ "Halite". Webmineral. Archived from the original on 2004-11-24.
- ↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). CRC Press. ISBN 978-1439855119.
- ↑ "halite". The American Heritage Dictionary of the English Language (5th ed.). Boston: Houghton Mifflin Harcourt.
- ↑ "Halite". Merriam-Webster Dictionary.
- ↑ "halite". Dictionary.com Unabridged (Online). n.d.
- ↑ "Halite". Random House Unabridged Dictionary. 1997. Archived from the original on 2015-10-02.
- ↑ Bonewitz, Ronald Louis (2012). Rocks and Minerals. DK Publishing. p. 110. ISBN 978-0-7566-9042-7.
- ↑ Sonnenfeld, Peter (January 1995). "The color of rock salt—A review". Sedimentary Geology. 94 (3–4): 267–276. Bibcode:1995SedG...94..267S. doi:10.1016/0037-0738(94)00093-A.
- ↑ "HALITE (Sodium Chloride)". Galleries.com. Archived from the original on 2015-12-16. Retrieved 2015-12-16.
- ↑ "Where is the World's Largest Underground Salt Mine". Archived from the original on 2020-07-08. Retrieved 2019-04-10.
പുറംകണ്ണികൾ തിരുത്തുക
- Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., John Wiley and Sons, New York ISBN 0-471-80580-7
- Anthony, John W; Bideaux, R.A.; Bladh, K.W.; Nicois, M.C. (1997). Handbook of Mineralogy: Halides, Hydroxides, Oxides, Mineral Data Publishing, Tucson ISBN 0-9622097-2-4
- Minerals.net Archived 2008-12-21 at the Wayback Machine.
- Material Safety Data Sheet Archived 2012-04-25 at the Wayback Machine.
- Desert USA Archived 2007-12-14 at the Wayback Machine.
- Halite stalactites Archived 2007-12-22 at the Wayback Machine.