പ്രപഞ്ചത്തിലുള്ള എല്ലാറ്റിന്റെയും സ്രഷ്ടാവും പരിപാലകനുമായി ഉണ്ടെന്നു വിശ്വസിക്കുന്ന ഒരു അസ്തിത്വത്തെയാണ്<ref name=Swinburne>[[Richard Swinburne|Swinburne, R.G.]] "God" in [[Ted Honderich|Honderich, Ted]]. (ed)''The Oxford Companion to Philosophy'', [[Oxford University Press]], 1995.</ref>. '''ദൈവം''' എന്ന വാക്കുകൊണ്ട് ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്. ഈശ്വരവിശ്വാസികൾ ദൈവത്തെ മനുഷ്യ ബുദ്ധിയുടെ പരിമിതിയിൽ നിന്നുകൊണ്ട് പൂർണമായി നിർവചിക്കാനാകാത്ത നിത്യ സത്യമാണ് എന്നും, സർവ നന്മകളുടെയും പൂർണഭാവമാണ് എന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ ഹൈന്ദവ മതത്തിൽ ഇതിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി ഈശ്വരന് "തമോഗുണത്തിന്റെ" അടിസ്ഥാനത്തിൽ അധമമെന്ന് കരുതാവുന്ന വിശേഷണങ്ങളും നൽകി കാണാറുണ്ട്. ഓരോരുത്തരും അവരുടെ സാഹചര്യമനുസരിച്ചും പാരമ്പര്യ അനുഭവമനുസരിച്ചും വ്യത്യസ്ത പേരുകൾ വിളിച്ചുവെങ്കിലും ശക്തി ഒന്നുതന്നെയാണെന്ന് ദൈവ വിശ്വാസികൾക്കിടയിൽ പൊതുവേ സമവായമുണ്ട് {{തെളിവ്}}. കാണുന്നതിനപ്പുറം ഗ്രഹിക്കാൻ കഴിയാത്തവർ ദേവീ ദേവന്മാർ എന്ന പേരിൽദേവന്മാരുടെ പലതരംരൂപ വിഗ്രഹങ്ങളെവൈഭവങ്ങളെ ആരാധിക്കുന്നതും ദൈവിക സാന്നിധ്യം അപേക്ഷിച്ച് കൊണ്ടാണ്. ദൈവത്തെ അംഗീകരിക്കാനോ, മനുഷ്യശക്തിക്ക് അതീതമായി ഒരു ശക്തിയുണ്ടെന്ന് ഗ്രഹിക്കാനോ കഴിയാത്തവർ ദൈവം എന്നതിനെ ഒരു അന്ധവിശ്വാസമായി മാത്രം കാണുന്നു.
[[മതം|മതത്തിന്റെ]] ഭാഗമായിട്ടും അല്ലാതെയും ദൈവത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. [[ഹിന്ദു|ഹിന്ദുമതത്തിൽഹൈന്ദവ വിശ്വാസത്തിൽ]] സാധാരണഗതിയിൽ [["പരബ്രഹ്മം"]], "ഈശ്വരൻ" അഥവാ "പരമാത്മാവ്" എന്നത് ദൈവത്തിനെ കുറിക്കാനുപയോഗിക്കുന്ന പദമാണ്. ത്രിമൂർത്തികളും മറ്റു ദേവതകളും പരബ്രഹ്മത്തിന്റെ മൂന്ന് ഗുണങ്ങളിൽ നിന്നും ഉണ്ടായവരാണ് എന്നാണ് ഹൈന്ദവ വിശ്വാസം. കൂടാതെഇവർ ഈശ്വരനെ തൂണിലും തുരുമ്പിലും വരെ കാണുന്നവരാണ്. ശൈവമതത്തിൽ "പരമശിവൻ" എന്നും, വൈഷ്ണവർ "നാരായണൻ" എന്നും, ശാക്തേയർ "ആദിശക്തി", എന്നുംഗണപതേയ ഗണപതേയക്കാർ "മതക്കാർ "വിഘ്നേശ്വര ഗണപതി" എന്നും ഈശ്വരനെ സംബോധന ചെയ്തിരുന്നു. അറബിയിലെ [[അല്ലാഹു]] എന്ന പദം ഇസ്ലാം മതത്തിന്റെ ദൈവ സംജ്ഞയായുപയോഗിക്കുന്നു. [[യഹോവ]] എന്നും [[YHVH]] എന്ന ചതുരക്ഷരിയായും പുരാതന [[യഹൂദമതം|യഹൂദരും]] [[യഹോവയുടെ സാക്ഷികൾ|യഹോവയുടെ സാക്ഷികളും]] ദൈവത്തിനെ കുറിക്കുന്നു. അതേ പേരു തന്നെ ക്രിസ്തുമതാനുയായികളും ദൈവത്തിനെ കുറിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ക്രിസ്തീയ മതവിശ്വാസികൾ പൊതുവെ ദൈവത്തെ കുറിക്കാൻ "കർത്താവ്‌", "ക്രിസ്തു" അഥവാ "ദൈവം" (ഗ്രീക്കിൽ അഡൊനെയ്‌); "പിതാവ്, പുത്രൻ, പരിശുദ്ധാത്മാവ് (ത്രീത്വം)" തുടങ്ങിയ സ്ഥാനപ്പേരുകളാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. "ബോധം" ആണ് ബുദ്ധമതത്തിലെ ദൈവം. പൊതുവെ ബുദ്ധ-ജൈന മതങ്ങൾ നിരീശ്വരവാദ മതങ്ങൾ ആയാണ്ആയും കരുതപ്പെടുന്നത്കണക്കാക്കപ്പെടാറുണ്ട്. ഹിന്ദുമതത്തിലും നിരീശ്വരവാദത്തിന് നിലനിൽപ്പുണ്ട്. ചാർവാക മഹർഷിമാർ ഇതിന് ഉദാഹരണമായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. വ്യവസ്ഥാപിത സമകാലീന മതങ്ങളെ ആക്ഷേപഹാസ്യത്തിലൂടെ തുറന്നു കാട്ടുന്ന ഡിങ്കമതത്തിൽ "ഡിങ്കൻ" എന്നൊരു ദൈവത്തെയും അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. ഡിങ്കമതം ഒരു പുതിയ നിരീശ്വര-യുക്തിവാദ മതമാണ്.
