പേർഷ്യൻ പരവതാനി

ഉപയോഗപ്രദവും പ്രതീകാത്മകവുമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നിർമ്മിക്കുന്നതും ഗാർഹികോപയോഗത്തിനും പ്രാദേശിക വിൽപ്പനയ്ക്കും കയറ്റുമതിക്കുമായി ഇറാനിൽ (ചരിത്രപരമായി പേർഷ്യ എന്നറിയപ്പെടുന്നു) നിർമ്മിക്കുന്നതുമായ വൈവിധ്യമാർന്ന നല്ല ഭാരമുള്ള തുണിത്തരമാണ് പേർഷ്യൻ പരവതാനി അല്ലെങ്കിൽ പേർഷ്യൻ റഗ്. ഇറാനിയൻ പരവതാനി എന്നും ഇത് അറിയപ്പെടുന്നു. പേർഷ്യൻ സംസ്കാരത്തിന്റെയും ഇറാനിയൻ കലയുടെയും അവിഭാജ്യ ഘടകമാണ് പരവതാനി നെയ്ത്ത്. "റഗ് ബെൽറ്റിന്റെ" രാജ്യങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്ന ഓറിയന്റൽ റഗ്ഗുകളുടെ ഗ്രൂപ്പിൽ, പേർഷ്യൻ പരവതാനി അതിന്റെ വൈവിധ്യമാർന്ന രൂപകല്പനകളാലും വിപുലീകരണത്താലും വേറിട്ടുനിൽക്കുന്നു.

Detail of the Mantes Carpet, Safavid, Louvre

Hunting Carpet made by Ghiyâth-ud-Din Jâmi, wool, cotton and silk, 1542–1543, Museo Poldi Pezzoli, Milan

16th century, the "Schwarzenberg Carpet"

Persian Safavid period Animal carpet 16th century, Museum für Kunst und Gewerbe Hamburg

Detail of the above carpet

Safavid Kerman ‘vase’ carpet fragment, southeast Persia, early 17th century

പേർഷ്യൻ പരവതാനികളും വിവിധ തരത്തിലുള്ള പരവതാനികളും സമാന്തരമായി നാടോടികളായ ഗോത്രക്കാർ ഗ്രാമ, നഗര പണിശാലകളിലും രാജകീയ ദർബാർ നിർമ്മാണശാലകളിലും നെയ്തിരുന്നു. അതുപോലെ, ഒരേസമയം അവ പലതരത്തിലുള്ള, പാരമ്പര്യത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. കൂടാതെ ഇറാന്റെയും പേർഷ്യൻ സംസ്കാരത്തിന്റെയും അതിന്റെ വിവിധ ജനതകളുടെയും ചരിത്രം പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഇസ്ഫഹാനിലെ സഫാവിഡ് ദർബാർ നിർമ്മാണശാലകളിൽ നെയ്ത പരവതാനികൾ അവയുടെ വിപുലമായ നിറങ്ങൾക്കും കലാപരമായ രൂപകൽപ്പനയ്ക്കും പേരുകേട്ടവയാണ്. അവ ഇന്ന് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള മ്യൂസിയങ്ങളിലും സ്വകാര്യ ശേഖരങ്ങളിലും നിധിപോലെ സൂക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. അവയുടെ പാറ്റേണുകളും ഡിസൈനുകളും ദർബാർ നിർമ്മാണശാലകൾക്ക് ഒരു കലാപരമായ പാരമ്പര്യം സ്ഥാപിച്ചു. ഇത് പേർഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ മുഴുവൻ കാലഘട്ടത്തിലും ഇറാനിലെ അവസാന രാജവംശം വരെയും സജീവമായി നിലനിർത്തിയിരുന്നു.

തബ്രിസ്, കെർമാൻ, റാവർ, നെയ്‌ഷാബർ, മഷാദ്, കഷാൻ, ഇസ്ഫഹാൻ, നൈൻ, കോം തുടങ്ങിയ നഗരങ്ങളിലും പ്രാദേശിക കേന്ദ്രങ്ങളിലും നെയ്‌ത പരവതാനികൾക്ക് ഉയർന്ന നിലവാരമുള്ള മെറ്റീരിയലുകൾ, നിറങ്ങൾ, പാറ്റേണുകൾ എന്നിവയുടെ ഉപയോഗവും അവയുടെ പ്രത്യേക നെയ്ത്ത് സാങ്കേതികതകളും സവിശേഷമാണ്. തബ്രിസ് പോലുള്ള ടൗൺ നിർമ്മാണശാലകൾ തകർച്ചയുടെ കാലഘട്ടങ്ങൾക്ക് ശേഷം പരവതാനി നെയ്ത്തിന്റെ പാരമ്പര്യത്തെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുന്നതിൽ ചരിത്രപരമായ പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇറാനിലെ ഗ്രാമങ്ങളും വിവിധ ഗോത്രങ്ങളും നെയ്‌ത പരവതാനികൾ അവയുടെ നേർത്ത കമ്പിളി, തിളക്കമുള്ളതും വിശാലവുമായ നിറങ്ങൾ, പ്രത്യേകവും പരമ്പരാഗതവുമായ പാറ്റേണുകൾ എന്നിവയാൽ വേർതിരിച്ചിരിക്കുന്നു. നാടോടികളും ചെറുകിട ഗ്രാമീണ നെയ്ത്തുകാരും പലപ്പോഴും കലാപരവും മുൻകൂട്ടി ആസൂത്രണം ചെയ്തതുമായ ഡിസൈനുകളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി പേർഷ്യയിലെ ഏറ്റവും ആധികാരികവും പരമ്പരാഗതവുമായ പരവതാനികളായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്ന, വ്യക്തവും ചിലപ്പോൾ കൂടുതൽ പരുക്കൻ രൂപകല്പനകളും ഉള്ള റഗ്ഗുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നു. ഈ പാരമ്പര്യത്തിൽ നിന്നുള്ള ഏറ്റവും അറിയപ്പെടുന്ന പരവതാനിയാണ് ഗബ്ബെ റഗ്ഗുകൾ.

രാഷ്ട്രീയ അശാന്തിയുടെയോ വാണിജ്യ സമ്മർദ്ദത്തിന്റെയോ ഫലമായി, പരവതാനി നെയ്ത്ത് പതിറ്റാണ്ടുകളായി തകർച്ചയുടെ പല കാലഘട്ടങ്ങളിലൂടെ കടന്നുപോയി. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ സിന്തറ്റിക് ചായങ്ങളുടെ പരിചയപ്പെടുത്തൽ ഇതിനെ ശരിക്കും ബാധിച്ചു. ആധുനിക ഇറാന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയിൽ പരവതാനി നെയ്ത്ത് ഇപ്പോഴും നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു. സ്വാഭാവിക നിറങ്ങൾ‌ ഉപയോഗിച്ചുള്ള പരമ്പരാഗത ഡൈയിംഗിന്റെ പുനരുജ്ജീവനം, പരമ്പരാഗത ഗോത്ര പാറ്റേണുകളുടെ പുനരവലോകനം, മാത്രമല്ല നൂറ്റാണ്ടുകൾ പഴക്കമുള്ള സാങ്കേതികതയിൽ നെയ്തെടുത്ത ആധുനികവും നൂതനവുമായ ഡിസൈനുകളുടെ കണ്ടുപിടുത്തവും ആധുനിക ഉൽപാദനത്തിന്റെ സവിശേഷതയാണ്. കൈകൊണ്ട് നെയ്ത പേർഷ്യൻ പരവതാനികളും പുരാതന ഗ്രീക്ക് എഴുത്തുകാർ പരാമർശിച്ചപ്പോൾ മുതൽ ഉയർന്ന കലാപരമായതും പ്രയോജനപ്രദവുമായ മൂല്യവും അന്തസ്സും ഉള്ള വസ്തുക്കളായി ഇതിനെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

"പേർഷ്യൻ പരവതാനി" എന്ന പദം മിക്കപ്പോഴും നൂലിൽ നെയ്ത തുണിത്തരങ്ങളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെങ്കിലും, പരന്ന നെയ്ത പരവതാനികൾ, കിളിം, സൗമാക്, സുസാനി പോലുള്ള എംബ്രോയ്ഡറി ടിഷ്യുകൾ എന്നിവ പേർഷ്യൻ പരവതാനി നെയ്ത്തിന്റെ സമ്പന്നവും വൈവിധ്യപൂർണ്ണവുമായ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്.

2010-ൽ, ഫാർസ് പ്രവിശ്യയിലെയും കഷനിലെയും "പരവതാനി നെയ്ത്തിന്റെ പരമ്പരാഗത കഴിവുകൾ" യുനെസ്കോയുടെ അവ്യക്തമായ സാംസ്കാരിക പൈതൃക പട്ടികയിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.

കൂടുതൽ വായനയ്ക്ക്

• Jenny Housego: Tribal Rugs: An Introduction to the Weaving of the Tribes of Iran, Scorpion Publications, London 1978 ISBN 978-0-905906-05-8
• Ulrich Schurmann: Oriental Carpets, Octopus Books Limited, London 1979 ISBN 0-7064-1017-3
• Ian Bennett: Oriental Rugs, Volume One: Caucasian, Oriental Textile Press Ltd, England, 1981 ISBN 978-0-902028-58-6
• Jan David Winitz: The Guide to Purchasing an Oriental Rug, The Breema Rug Study Society & Dennis Anderson Photo-Publishing, Oakland, 1984 ISBN 0-930021-002
• Andrew Middleton: Rugs & Carpets: Techniques, Traditions & Designs, Mitchell Beazley, London 1996 ISBN 1-85732-634-2
• Ulrich Schurmann: Caucasian Rugs, Washington International Associates, Accokeek, Maryland, 1974 ISBN 0-915036-00-2
• James D. Burns: Visions of Nature: The Antique Weavings of Persia, Umbrage Editions, Iceland, 2010 ISBN 978-1-884167-23-2
• Peter F Stone: Oriental Rugs: An Illustrated Lexicon of Motifs, Materials, and Origins, Tuttle Publishing 2013 ISBN 978-0804843737

External links

Videos

• Persian Rug Lecture by Dr. Khosrow Sobhi - parstimes.com