തഫ്താൻ
തെക്ക്-കിഴക്കൻ ഇറാനിലെ സിസ്താൻ, ബാലുചെസ്താൻ പ്രവിശ്യകളിലെ സജീവമായ ഒരു സ്ട്രാറ്റോവോൾക്കാനോയാണ് തഫ്താൻ. സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് ഏകദേശം 4,000 മീറ്റർ (13,000 അടി) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഇതിന് വ്യത്യസ്തമായ ഉയരങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെടുന്നു. തെക്ക്-കിഴക്കൻ ഇറാനിലെ ഏറ്റവും ഉയരമുള്ള പർവതമാണിത്. ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള നഗരം ഖാഷ് ആണ്.
| Taftan | |
|---|---|
| Koh-i-Taftan ("Mountain of Taftan"),[1] The Boiling Mountain,[2] Ziyārat.[3] Koh-I-Chehaltan ("Mountain of the Forty Beings"[4]).[5] | |
 | |
| ഉയരം കൂടിയ പർവതം | |
| Elevation | 3,941 മീ (12,930 അടി) [6] |
| Prominence | 2,901 മീ (9,518 അടി) [6] Ranked 109th |
| Isolation | 389 കി.മീ (1,276,000 അടി)  |
| Listing | Ultra |
| Coordinates | 28°36′00″N 61°07′57″E / 28.60000°N 61.13250°E [6] |
| മറ്റ് പേരുകൾ | |
| English translation | The place of heat[7] |
| ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ പ്രത്യേകതകൾ | |
  Taftan Iran | |
| സ്ഥാനം | Sistan and Baluchestan, Iran. |
| ഭൂവിജ്ഞാനീയം | |
| Mountain type | Stratovolcano |
| Last eruption | 1993 |
തഫ്താന് നാർകുഹ്, മദെഹ്കുഹ് എന്നീ രണ്ട് പ്രധാന കൊടുമുടികളുണ്ട്. രണ്ട് കൊടുമുടികൾക്കും അഗ്നിപർവതവക്ത്രങ്ങളുണ്ട്. രണ്ട് കൊടുമുടികൾക്കും ഏറ്റവും പഴക്കമുണ്ട്. തെക്കുകിഴക്കൻ മദെഹ്കുഹ് കൊടുമുടിക്ക് ചുറ്റും പുതുമയുള്ളതായി കാണപ്പെടുന്ന ലാവാ പ്രവാഹങ്ങളാൽ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. കുറഞ്ഞത് മൂന്ന് അഗ്നിപർവതവക്ത്രങ്ങളെങ്കിലും ഇതിന് ഉണ്ട്. തഫ്താനിലെ പ്രധാന പാറ ആൻഡസൈറ്റാണ്.
ചരിത്രപരമായ അഗ്നിപർവ്വത പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ റിപ്പോർട്ടുകൾ വ്യക്തമല്ല. ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ റേഡിയോമെട്രിക് തീയതികൾ 6,950 ± 20 വർഷം മുമ്പാണ്. നിലവിൽ, അഗ്നിപർവ്വതത്തിലെ ശക്തമായ ഫ്യൂമറോളിക് പ്രവർത്തനം വളരെ ദൂരെ നിന്ന് ദൃശ്യമാണ്. കൂടാതെ മറ്റെർകുഹിനു മുകളിൽ നിരവധി ലാവാദ്വാരം കാണപ്പെടുന്നു. തഫ്താൻ ഒരു ജിയോതർമൽ ഏരിയയുടെ ഭാഗമാണെന്ന് തോന്നുന്നു, അഗ്നിപർവ്വതത്തിന് ചുറ്റും നിരവധി ചൂടുള്ള നീരുറവകൾ കാണാം.
ഇറാനിലെ ബാസ്മാൻ, പാകിസ്ഥാനിലെ കോഹി സുൽത്താൻ എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം ഇറാനിലെ അഗ്നിപർവ്വത കമാനത്തിന്റെ ഭാഗമാണ് തഫ്താൻ. ഈ അഗ്നിപർവ്വത കമാനം ക്രിറ്റേഷ്യസ്-ഇയോസീൻ അവശിഷ്ട പാളികളിൽ രൂപപ്പെടുകയും ഇറാനിലെ മക്രാൻ ട്രെഞ്ചിനരികിലുള്ള സമുദ്രത്തിലെ അറേബ്യൻ ഫലകത്തിന്റെ സബ്ഡക്ഷന്റെ ഫലമായി ഉണ്ടാകുകയും ചെയ്തു.
ഭൂമിശാസ്ത്രവും ജിയോളജിയും
തിരുത്തുകഇറാനിലെ തഫ്താൻ
തിരുത്തുകഇറാനിലെ സിസ്താൻ, ബലൂചിസ്ഥാൻ പ്രവിശ്യയിലാണ് തഫ്താൻ. ഖാഷ് 45 കിലോമീറ്റർ (28 മൈൽ) തെക്ക്, 100 കിലോമീറ്റർ (62 മൈൽ) വടക്ക്-പടിഞ്ഞാറ് സഹെദാൻ സി എന്നിവയാണ് ഏറ്റവും അടുത്തുള്ള നഗരങ്ങൾ. [8][9] 1844-ൽ അബ്ദുൾ-നബി പർവതത്തിന്റെ അസ്തിത്വത്തെക്കുറിച്ചും അതിന്റെ അഗ്നിപർവ്വത പ്രവർത്തനത്തെക്കുറിച്ചും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു.[10] 1971-ൽ, ചില ബെലൂച്ച് ഗോത്രങ്ങൾ ശൈത്യകാലത്തിന് പുറത്ത് തഫ്താന്റെ ചരിവുകളിൽ ക്യാമ്പ് ചെയ്യുന്നതായി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടു.[11]
പ്രാദേശിക ക്രമീകരണം
തിരുത്തുകക്രിറ്റേഷ്യസ് കാലഘട്ടം മുതൽ ഇറാന്റെ ചില ഭാഗങ്ങളിൽ അഗ്നിപർവ്വത പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടന്നിട്ടുണ്ട്.[12] ഇയോസീൻ, ഒലിഗോസീൻ കാലഘട്ടങ്ങളിൽ, അഗ്നിപർവ്വത പ്രവർത്തനങ്ങൾ അതിന്റെ പരമാവധിയിലെത്തി. മധ്യ ഇറാനിലും അൽബോർസ് പർവതങ്ങളിലും കട്ടിയുള്ള പൈറോക്ലാസ്റ്റിക് പാളികൾ നിക്ഷേപിക്കപ്പെട്ടു.[13] തഫ്താൻ അഗ്നിപർവ്വതത്തിന് ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശം ഒരു ടെക്റ്റോണിക് സോണിൽ പെടുന്നു. ഇതിനെ സിസ്റ്റാൻ സ്യൂച്ചർ അല്ലെങ്കിൽ സാബുൽ-ബലോച്ച് സോൺ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. അവിടെ, വിള്ളലിന്റെയും തുടർന്നുള്ള സമുദ്രത്തിന്റെ രൂപീകരണത്തിന്റെയും മുമ്പത്തെ സബ്ഡക്ഷന് ശേഷവും മാസ്ട്രിക്ഷ്യൻ യുഗത്തിൽ ആരംഭിച്ച സബ്ഡക്ഷന് ശേഷവും ഇയോസീൻ യുഗത്തിൽ നെഹ്, ലൂട്ട് ടെക്റ്റോണിക് ബ്ലോക്കുകൾ കൂട്ടിമുട്ടുകയുണ്ടായി.[14]
തഫ്താനിലെ അഗ്നിപർവ്വത പ്രവർത്തനങ്ങൾ മധ്യ ഇറാൻ ഫലകത്തിന് താഴെയുള്ള അറേബ്യൻ ഫലകത്തിന്റെ വശങ്ങളിലേയ്ക്കോ താഴോട്ടോ ഉള്ള ചലനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. [14]പ്രതിവർഷം 2.5-3.0 സെന്റീമീറ്റർ വേഗതയിൽ (0.98-1.18 ഇഞ്ച്/വർഷം)[13] അല്ലെങ്കിൽ 3.5-4.2 മക്രാൻ ട്രെഞ്ചിൽ പ്രതിവർഷം സെന്റീമീറ്റർ (1.4–1.7 ഇഞ്ച്/വർഷം)സംഭവിക്കുന്നു.[15] ഇറാനിലെ ബാസ്‌മാനിലും പാക്കിസ്ഥാനിലെ കോഹി-സുൽത്താനിലും അഗ്നിപർവ്വത സ്‌ഫോടനത്തിനും ഈ സബ്‌ഡക്ഷൻ കാരണമാകുന്നു[8][16] ഈ ശൃംഖലയെ ബലൂചിസ്ഥാൻ അഗ്നിപർവ്വത ആർക്ക് എന്നറിയപ്പെടുന്നു.[8][15] അഗ്നിപർവ്വതം നിലവറയിലെ മുൻകാല ഘടനാപരമായ പ്രവണതകളുമായി പൊരുത്തപ്പെടുന്നില്ലെന്ന് തോന്നുന്നു.[17]ഈ സബ്‌ഡക്ഷൻ മക്രാൻ മേഖലയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു അക്രിഷണറി വെഡ്ജും സൃഷ്ടിക്കുന്നു.[18]
References
തിരുത്തുക- ↑ McMahon, C. A. (1899). "The Persian Volcano Koh-I-Taftan". Geological Magazine. 6 (7): 336. Bibcode:1899GeoM....6..336M. doi:10.1017/S0016756800142359. S2CID 129589512.
- ↑ Sykes, P.N. (April 1914). "Twenty years' travel in Persia". Scottish Geographical Magazine. 30 (4): 175–176. doi:10.1080/14702541408555166.
- ↑ Kiyanoosh Kiyani Haftlang; Kiyānūsh Kiyānī Haft Lang (2003). The Book of Iran: A Survey of the Geography of Iran. Alhoda UK. pp. 15–16. ISBN 978-964-94491-3-5.
- ↑ Sykes, P. Molesworth (December 1897). "Recent Journeys in Persia". The Geographical Journal. 10 (6): 568–594. doi:10.2307/1774906. JSTOR 1774906.
- ↑ McMahon, C. A.; McMahon, A. H. (1 February 1897). "Notes on some Volcanic and other Rocks, which occur near the Baluchistan-Afghan Frontier, between Chaman and Persia". Quarterly Journal of the Geological Society. 53 (1–4): 292–293. doi:10.1144/GSL.JGS.1897.053.01-04.23. S2CID 128720080.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 "Iran - 54 Mountain Summits with Prominence of 1,500 meters or greater". Peaklist.org. Retrieved 2013-02-10.
- ↑ Erfurt-Cooper, Patricia (10 August 2014). "The Volcanic Heritage of Iran". Volcanic Tourist Destinations. Geoheritage, Geoparks and Geotourism. Springer Berlin Heidelberg. p. 301. doi:10.1007/978-3-642-16191-9_22. ISBN 978-3-642-16191-9.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Richards et al. 2018, p.3
- ↑ Biabangard, H.A.; Moradian, Abas (2009). "VOLCANOSTRATIGHRAPHY AND DIFFERENT STAGES OF EXPLOSIVE OF TAFTAN VOLCANO". Geosciences. 18 (72): 73–82. Retrieved 13 July 2016.
- ↑ Reclus, Elisée (1906). Les volcans de la terre (in ഫ്രഞ്ച്). Société belge d 'astronomie, de météorologie et de physique du globe. pp. 23–24. Retrieved 2 August 2016.
- ↑ Gansser, 1971, p.320
- ↑ Gansser, 1971, p.321
- ↑ 13.0 13.1 Richards et al. 2018, p.5
- ↑ 14.0 14.1 Sadeghi et al., 2015, p.2
- ↑ 15.0 15.1 Perello, J.; Razique, A.; Schloderer, J.; Asad-ur-Rehman (1 December 2008). "The Chagai Porphyry Copper Belt, Baluchistan Province, Pakistan". Economic Geology. 103 (8): 1586. doi:10.2113/gsecongeo.103.8.1583.
- ↑ Shakeri et al., 2008, p.830
- ↑ Gansser, 1971, p.322
- ↑ Saadat et al., 2011, p.608
<references> ആവശ്യത്തിനായി "Cooper2014" എന്ന പേരിൽ നിർ‌വചിക്കപ്പെട്ട <ref> റ്റാഗിന് ഉള്ളടക്കമൊന്നുമില്ല.Sources
തിരുത്തുക- Biabangard, H.; Moradian, A. (26 November 2008). "Geology and geochemical evaluation of Taftan Volcano, Sistan and Baluchestan Province, southeast of Iran". Chinese Journal of Geochemistry. 27 (4): 356–369. doi:10.1007/s11631-008-0356-z. S2CID 140725289. ProQuest 204762376.
- Gansser, Augusto (August 1971). "The Taftan Volcano (SE Iran)". Eclogae Geologicae Helvetiae. 64 (2): 319–344. doi:10.5169/seals-163985.
- Ghazban, Fereydoun (2002). Geological and Geothermal Investigation of Mount Taftan, SE Iran (PDF). Vol. 26. pp. 809–814. ISBN 978-0-934412-86-5. ISSN 0193-5933. Archived from the original (PDF) on 14 August 2016. Retrieved 9 August 2016.
{{cite book}}:|journal=ignored (help) - Ghazban, Fereydoun (2004). "Alteration and Geochemistry of Mount Taftan Geothermal Prospect Southeastern Iran" (PDF). Iranian International Journal of Science. 5 (1): 43–62. Archived from the original (PDF) on 21 September 2016. Retrieved 14 July 2016.
- Khaiatzadeh, Ahmad; Abbasnejad, Ahmad; Ranjbar, Hojatallah (2016). "TEPHRA, LAVA FLOW AND NUEE ARDENTE HAZARD ZONING OF TAFTAN VOLCANO, SE IRAN" (PDF). Geography and Environmental Hazards. 5 (18). Retrieved 23 February 2018.
- Richards, Jeremy P.; Razavi, Amir M.; Spell, Terry L.; Locock, Andrew; Sholeh, Ali; Aghazadeh, Mehraj (February 2018). "Magmatic evolution and porphyry–epithermal mineralization in the Taftan volcanic complex, southeastern Iran". Ore Geology Reviews. 95: 258–279. doi:10.1016/j.oregeorev.2018.02.018. Archived from the original on 2023-11-13. Retrieved 2023-11-13.
- Saadat, Saeed; Stern, Charles R. (July 2011). "Petrochemistry and genesis of olivine basalts from small monogenetic parasitic cones of Bazman stratovolcano, Makran arc, southeastern Iran". Lithos. 125 (1–2): 607–619. Bibcode:2011Litho.125..607S. doi:10.1016/j.lithos.2011.03.014.
- Sadeghi, Pouya; Khatib, Mohammad Mahdi; Moridi, Ali Asghar; Bagheri, Sasan (21 November 2015). "3D Mechanical modeling of faults planes based on stress fields: a case study of Saravan fault, SE Iran". Modeling Earth Systems and Environment. 1 (4). doi:10.1007/s40808-015-0046-x. S2CID 113297467.
- Shakeri, Ata; Moore, Farid; Kompani-Zare, Mazda (December 2008). "Geochemistry of the thermal springs of Mount Taftan, southeastern Iran". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 178 (4): 829–836. Bibcode:2008JVGR..178..829S. doi:10.1016/j.jvolgeores.2008.05.001.
- Shakeri, Ata; Ghoreyshinia, Sayedkazem; Mehrabi, Behzad; Delavari, Morteza (October 2015). "Rare earth elements geochemistry in springs from Taftan geothermal area SE Iran". Journal of Volcanology and Geothermal Research. 304: 49–61. Bibcode:2015JVGR..304...49S. doi:10.1016/j.jvolgeores.2015.07.023.
- Skrine, C. P. (October 1931). "The Highlands of Persian Baluchistan". The Geographical Journal. 78 (4): 321–338. doi:10.2307/1784749. JSTOR 1784749.
External links
തിരുത്തുക