ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ്

തുണിയിൽ ഡിസൈനുകൾ മുദ്രണം ചെയ്യുന്ന വിദ്യ. തുണിയെ നിറപ്പകിട്ടുള്ളതാക്കാൻ ആദ്യകാലത്ത് ചായം മുക്കിയ നൂലുകൾ ഉപയോഗിക്കുകയായിരുന്നു പതിവ്. അതു പിന്നീട് ഡിസൈനുകൾ നെയ്തെടുക്കുന്ന രീതിയിലേക്കു വളർന്നു. സങ്കീർണമായ ഡിസൈനുകൾ നെയ്തെടുക്കുക സുസാധ്യമല്ലാത്തതിനാൽ തുണിയിൽ ചിത്രങ്ങൾ വരച്ചുചേർക്കുന്ന രീതിയാണ് തുടർന്നു നിലവിൽ വന്നത്. ഒരേ ഡിസൈൻ തന്നെ പല തുണികളിൽ ആവർത്തിക്കപ്പെടേണ്ടി വന്നതോടെയാകണം ഡിസൈനുകൾ തുണിയിൽ അച്ചുകളുപയോഗിച്ച് മുദ്രണം ചെയ്യുന്നതിനെപ്പറ്റി അതിന്റെ പ്രയോക്താക്കൾ ചിന്തിച്ചുതുടങ്ങിയത്. തടികൊണ്ടോ ലോഹം കൊണ്ടോ അല്ലെങ്കിൽ അവ രണ്ടുമുപയോഗിച്ചോ ഡിസൈനിന്റെ ബ്ളോക്ക് ഉണ്ടാക്കാമെന്നും അതു ചായത്തിൽ മുക്കിയശേഷം തുണിയിൽ അമർത്തിപ്പതിപ്പിച്ചാൽ ഡിസൈൻ അതിൽ പതിയുമെന്നും ഉള്ള കണ്ടെത്തലിലേയ്ക്ക് ആ ചിന്ത എത്തപ്പെട്ടതോടെയാണ് ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് എന്ന പ്രായോഗിക കലയും സാങ്കേതികവിദ്യയും ആവിർഭവിച്ചത്. തുണിയിൽ ഡിസൈനുകൾ പതിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഏറ്റവും വേഗതയാർന്നതും ചെലവുകുറഞ്ഞതുമായ ഉപാധിയെന്ന നിലയിൽ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് തുണിവ്യവസായരംഗത്തെ ഗണ്യമായി സ്വാധീനിക്കുകയുണ്ടായി.

Design for a hand woodblock printed textile, showing the complexity of the blocks used to make repeating patterns. Evenlode by William Morris, 1883.

ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിന്റെ ഉത്പത്തി ചൈനയിലാണെന്ന വാദം നിലനിന്നിരുന്നുവെങ്കിലും ഇന്ന് ഇന്ത്യയും ഈജിപ്തുമാണ് ഇതിന്റെ ഈറ്റില്ലങ്ങൾ എന്നത് നിസ്സംശയമായും തെളിയിക്കപ്പെട്ടു കഴിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയിൽ നിന്നാണ് ഈ വിദ്യ പേർഷ്യയിലേക്കും ഏഷ്യാമൈനറിലേക്കും തുടർന്ന് ഇംഗ്ളണ്ടിലേക്കും എത്തിച്ചേർന്നത്. യൂറോപ്പിൽ 17-ാം ശതകത്തോടെ ഈ വിദ്യ വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടു തുടങ്ങിയതായി കരുതുന്നു. ഇപ്പോൾ പ്രാരംഭകാലത്തെ പരിമിതികളെയെല്ലാം മറികടക്കാൻ പോന്ന അത്യാധുനിക യന്ത്രങ്ങൾ എല്ലാ രാജ്യങ്ങളിലും വ്യാപകമായിക്കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു. എങ്കിലും പരമ്പരാഗത കരകൗശലമേഖലയിൽ നിന്നുള്ള ഉത്പന്നങ്ങൾക്ക് ഇന്നും പ്രിയമേറെയാണ്. കൈകൊണ്ട് ബ്ലോക്ക് പ്രിൻറ് ചെയ്ത തുണി (മഹാരാഷ്ട്ര)

സങ്കേതങ്ങളെ ആസ്പദമാക്കി ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിനെ ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗ്, റോളർ പ്രിന്റിംഗ്, സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗ്, ട്രാൻസ്ഫർ പ്രിന്റിംഗ് എന്നിങ്ങനെ നാലായി വിഭജിക്കാം. ഈ സങ്കേതങ്ങളിൽ ഏതുപയോഗിക്കുമ്പോഴും മുദ്രണം നിർവഹിക്കപ്പെടുന്ന രീതി ഡയറക്ട്, ഡിസ്ചാർജ്, റെസിസ്റ്റ് എന്നിവയിൽ ഏതെങ്കിലുമൊന്നായിരിക്കും. അതിനാൽ മുദ്രണ സ്വഭാവത്തെ ആസ്പദമാക്കി ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിനെ ഡയറക്ട് പ്രിന്റിംഗ്, റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗ്, ഡിസ്ചാർജ് പ്രിന്റിംഗ് എന്നിങ്ങനെയും വിഭജിച്ചിട്ടുണ്ട്.

തടികൊണ്ടോ അനുയോജ്യമായ മറ്റെന്തെങ്കിലും വസ്തുകൊണ്ടോ ഉണ്ടാക്കിയ അച്ചുകൾ (ബ്ളോക്കുകൾ) ചായത്തിൽ മുക്കി മുദ്രണം നിർവഹിക്കുന്നതാണ് ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗ് എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. തുണിയിൽ പതിപ്പിക്കുമ്പോൾ ബ്ളോക്കിലെ ഡിസൈൻ മാത്രം പതിയത്തക്കവിധമാണ് ബ്ളോക്ക് തയ്യാറാക്കുക. അതിനായി ഡിസൈൻ ബ്ളോക്കിന്റെ പ്രതലത്തിൽ നിന്ന് 6 മി.മീ. ഉയർന്നു നിൽക്കത്തക്ക വിധമായിരിക്കും കൊത്തിയെടുക്കുന്നത്. ചെറിയ ബ്ളോക്കുകൾ ഉണ്ടാക്കി അവ ആവർത്തിച്ചാവർത്തിച്ചു പതിപ്പിച്ച് വലിയ ഡിസൈനുകളുണ്ടാക്കുകയാണ് ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗിൽ ചെയ്യുന്നത്. ഇത് തുണിയിന്മേലുള്ള മുദ്രണകലയുടെ ആദിമ മാതൃകയാണ്. എങ്കിലും ഏറെ സമയമെടുക്കുന്ന ഒന്നാകയാൽ വൻതോതിലുള്ള വ്യവസായങ്ങളുടെ ഇക്കാലത്ത് ഇതിനെ അപ്രസക്തമായ ഒന്നായിട്ടാണ് കണക്കാക്കുന്നത്. എന്നാൽ പരമ്പരാഗത കരകൌശലരംഗത്ത് ഈ മട്ടിലുള്ള മുദ്രണം ഇന്നും നിലനിന്നുപോരുന്നുണ്ട്. ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗിന് സഹായകമായ യന്ത്രമാണ് പിറോട്ടിൻ മെഷീൻ. പിറോട്ട് എന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരൻ കണ്ടെത്തിയ ആ യന്ത്രമുപയോഗിച്ച് മൂന്നു ചായങ്ങളിൽ ഒരേ സമയം പ്രിന്റു ചെയ്യാം. ബാലിയിലും ഇന്തോനേഷ്യയിലും ക്ഷേത്രങ്ങളിലുപയോഗിച്ചിരുന്ന ഇന്ത്യൻ നിർമിത പ്രിന്റ് തുണിത്തരത്തിന്റെ പരിഷ്കൃതരൂപം പക്ഷികളുടെ രൂപങ്ങളാൽ അലങ്കൃതമായ ഒരു പ്രിന്റ് ടെക് സ്റ്റൈൽ മാതൃക

കൂടുതൽ വേഗതയിലുള്ള മുദ്രണത്തിന്, റോളർ പ്രിന്ററുകളാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. ഇതിൽ അച്ചുകൾ സിലിണ്ടർ ആകൃതിയിലുള്ളവ ആയിരിക്കും. ഡിസൈനുകൾ ആലേഖനം ചെയ്തശേഷം ആവശ്യമുള്ള ചായം പുരട്ടി യന്ത്രസഹായത്തോടെയോ അല്ലാതെയോ അവ കറക്കുകയും അതുമായി ഗാഢമായി ബന്ധപ്പെടത്തക്കവിധം തുണി അതിനടിയിലൂടെ കടത്തിവിടുകയും ചെയ്യും. അപ്പോൾ അച്ചിലുള്ള ഡിസൈൻ അതിവേഗം തുണിയിൽ പതിയും. ഒരു 'റോളറിൽ' നിന്ന് ഡിസൈനുള്ള മറ്റൊരു റോളറിലേക്ക് തുണി കടത്തിവിട്ടുകൊണ്ട് വ്യത്യസ്ത ഡിസൈനുകൾ, വ്യത്യസ്ത ചായത്തിൽ ഒരേ തുണിയിൽ അതിവേഗം മുദ്രണം ചെയ്യാം എന്ന സവിശേഷത ഈ സംവിധാനത്തിനുണ്ട്. റോളർ പ്രിന്റിംഗിന്റെ വരവോടെ വസ്ത്രമുദ്രണകലയിൽ വൻ കുതിപ്പുകളുണ്ടായി. 1783-ൽ ബെൽ, റോളർ പ്രിന്റിംഗ് മെഷീൻ കണ്ടുപിടിച്ചതോടെ വ്യാവസായികാടിസ്ഥാനത്തിൽ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് പ്രചരിക്കാൻ തുടങ്ങി.

സിൽക്ക്, നൈലോൺ തുടങ്ങിയ, ചായം വാർന്നു വീഴാൻ സാധിക്കുന്ന സുഷിരങ്ങളുള്ള തുണി ഒരു ഫ്രെയിമിൽ ഉറപ്പിച്ചശേഷം, മുദ്രണം ചെയ്യേണ്ട ഡിസൈൻ ഒഴികെയുള്ള ഭാഗത്തെ സുഷിരങ്ങൾ ഏതെങ്കിലും ഒരു മാർഗ്ഗത്തിലൂടെ അടച്ചശേഷം അത് തുണിയോട് ചേർത്തുവച്ച് ചായം തേച്ച് നടത്തുന്ന മുദ്രണമാണ് സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗ്. ഇതിനും വ്യാവസായികരംഗത്ത് നല്ല സ്വീകരണമാണു ലഭിച്ചത്. റോളർ സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗിന്റെ കണ്ടുപിടിത്തമാണ് അതിനു കളമൊരുക്കിയത്. കൈകൊണ്ട് മണിക്കൂറിൽ 320 മീ. വരെ തുണിയിൽ മുദ്രണം നടത്താമെന്നിരിക്കെ, റോളർ സ്ക്രീൻ പ്രിന്ററിലൂടെ മണിക്കൂറിൽ 2,200 മീ. തുണിയിൽ ഡിസൈനുകൾ അച്ചടിക്കാം.

ട്രാൻസ്ഫർ പ്രിന്റിംഗിനെ താപപ്രേഷണമുദ്രണവിദ്യ എന്നു വിളിക്കാം. ഇതിൽ തുണികളിലുപയോഗിക്കുന്ന ചായം കൊണ്ട് ഡിസൈനുകൾ കടലാസിൽ പ്രിന്റു ചെയ്യുകയാണ് ആദ്യഘട്ടം. പിന്നീട് മുദ്രണം ചെയ്യേണ്ട തുണി ഏതാണ്ട് 160-210ത്ഥഇ ചൂടിൽ പ്രസ്തുത കടലാസുമായി ചേർത്തുവയ്ക്കും. അപ്പോൾ അതിലെ ഡിസൈൻ അതേ ചായത്തിൽ തുണിയിൽ പതിയും. താപത്തിന്റെ സഹായത്തോടെ മുദ്രണം നിർവഹിക്കുന്ന ഈ വിദ്യ 1965 മുതലാണ് നടപ്പിലായത്. സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗ് ചെയ്ത മാതൃക-ചെന്നൈ

ഈ നാലു രീതികൾക്കുപുറമേ മറ്റു ചില രീതികളിലൂടെയും തുണിയിൽ ഡിസൈനുകൾ മുദ്രണം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. അവയിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവ ബേൺ-ഔട്ട് പ്രിന്റിംഗ്, ഡ്യൂപ്ളെക്സ് പ്രിന്റിംഗ്, ഓവർ പ്രിന്റിംഗ് എന്നിവയാണ്. രണ്ടു സ്വഭാവമുളള രണ്ടു തരം നൂലുകൊണ്ട് നെയ്ത തുണിയിൽ പ്രത്യേക രാസവർണം നിയത ഡിസൈനിൽ പതിപ്പിച്ചാണ് ബേൺ-ഔട്ട് പ്രിന്റിംഗ് നടത്തുക. രാസപദാർഥം ഒരു നൂലിനെ കത്തിച്ചുകളയുന്നതിലൂടെയാണ് ഡിസൈനുകൾ തുണിയിൽ ആലേഖനം ചെയ്യുന്നത്. വെൽവെറ്റ് തുണിയിൽ ശില്പസമാനമായ ചിത്രങ്ങൾ മുദ്രണം ചെയ്യുന്നതിന് ഈ രീതിയാണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. തുണിയുടെ രണ്ടുവശത്തും ഒരേ ഡിസൈൻ മുദ്രണം ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ഡ്യൂപ്ളക്സ് പ്രിന്റിംഗ് അഥവാ രജിസ്റ്റർ പ്രിന്റിംഗ് എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഒരിക്കൽ ഒരു ഡിസൈൻ മുദ്രണം ചെയ്തശേഷം അതിനു മുകളിൽ വീണ്ടും മറ്റൊന്നോ പലതോ മുദ്രണം ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ഓവർ പ്രിന്റിംഗ്.

ഒരോ കളങ്ങളിലും വ്യത്യസ്ത ഡിസൈനുള്ള മാതൃക-ബംഗാൾ,ഇന്ത്യ]]

ഇരുവശങ്ങളിലും ഡിസൈൻ അച്ചടിച്ചിട്ടുള്ള മാതൃക-ധമാധ്ക,ഇന്ത്യ

മുദ്രണം ഡയറക്ട്, ഡിസ്ചാർജ്, റെസിസ്റ്റ് എന്നിങ്ങനെ മൂന്നു രീതിയിലാണ് സംഭവിക്കുക. തുണിയിലേയ്ക്ക് നേരിട്ട് ചായം പതിപ്പിക്കുന്നതാണ് ഡയറക്ട് രീതി. ഒരു ചായത്തിൽ മുക്കിയെടുത്ത തുണിയിൽ, രാസപ്രക്രിയയിലൂടെ പ്രസക്തഭാഗങ്ങളിലെ ചായം നീക്കം ചെയ്ത് ഡിസൈൻ പതിപ്പിക്കുന്നതാണ് ഡിസ്ചാർജ് രീതി. തുണിയിൽ 'റെസിസ്റ്റു'കൾ ഉപയോഗിച്ച് മുദ്രണം ചെയ്യുന്നതാണ് റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗ്. റെസിസ്റ്റ് പതിഞ്ഞ ഭാഗത്ത് പിന്നെ ഒരു ചായവും പതിയില്ല. ഡിസൈൻ റെസിസ്റ്റുകൊണ്ട് പതിപ്പിച്ചശേഷം ആ തുണി ചായത്തിൽ മുക്കുമ്പോൾ ഡിസൈനൊഴികെയുള്ള ഭാഗത്തു മാത്രമേ ചായം പതിയുകയുള്ളൂ.

ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് ഭാരതത്തിൽ

പരുത്തിത്തുണിയിൽ ചായക്കൂട്ടുകൾ മുദ്രണം ചെയ്യുന്ന കലയിൽ ഭാരതം വളരെ മുമ്പുതന്നെ വൈദഗ്ദ്ധ്യം നേടിയിരുന്നു. ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് രംഗത്തെ ആദ്യമാതൃകയായ ബ്ളോക്പ്രിന്റിംഗ് ബി.സി. 5-ാം ശ. മുതൽ തന്നെ ഇന്ത്യയിൽ നിലവിലിരുന്നു എന്നാണ് പഠനങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. അത്തരം തുണികളുടെ മാതൃകകൾ ഇന്നവശേഷിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിലും ആ കാലഘട്ടത്തെ പ്രസ്തുത സാങ്കേതികവിദ്യയെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്ന സാഹിത്യഗ്രന്ഥങ്ങൾ ധാരാളമുണ്ട്. ബ്ളോക് പ്രിന്റിംഗ് ചെയ്തിട്ടുള്ള ഇന്ത്യൻ തുണികളുടെ ഏറ്റവും പഴക്കമുള്ള മാതൃക ലഭിച്ചിട്ടുള്ളത് ഈജിപ്തിലെ കെയ്റോയിലുൾപ്പെട്ട ഫൊസ്റ്റാറ്റിൽ നിന്നാണ്. അവയിലേറെയും 15-ാം ശ. -ത്തിലോ അതിനുശേഷമോ ഉള്ളവയാണെങ്കിലും കുറേക്കൂടി പ്രാക്തനമായവയും അക്കൂട്ടത്തിൽ ലഭ്യമായിട്ടുണ്ട്. അടുത്ത കാലത്ത് അവയിലൊരെണ്ണം 11-ാം ശ. -ത്തിലേതാണെന്ന് വ്യക്തമായിട്ടുണ്ട്. ചെങ്കടൽ തീരത്ത് അടുത്ത കാലത്തു നടന്ന ഖനനം ഏ.ഡി. 800-ലേതെന്നു കരുതപ്പെടുന്ന മാതൃകകൾ ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. പുരാവസ്തു ഖനനങ്ങളിലൂടെ ഈജിപ്തിൽ നിന്നു ലഭിച്ച മാതൃകകൾ ഗുജറാത്തിലോ പശ്ചിമഭാരതദേശങ്ങളിലോ നിർമിച്ചവയാണെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു. അവയിൽ പുഷ്പചിത്രങ്ങളോ ജ്യാമിതീയ രൂപങ്ങളോ ആണ് മുദ്രണം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുള്ളത്. അപൂർവമായി പക്ഷികളുടെയും മൃഗങ്ങളുടെയും ആൾരൂപങ്ങളുടെയും ചിത്രങ്ങൾ കാണാം. സാങ്കേതികമായി ആ ആദ്യമാതൃകകൾ രണ്ടു വിഭാഗങ്ങളിൽപെടുന്നവയാണ് എന്നു പറയാം - മെഴുക്, കളിമണ്ണ് എന്നിവയിലേതെങ്കിലുമൊന്ന് 'റെസിസ്റ്റ്' ആക്കിക്കൊണ്ട് ബ്ളോക്കുകൾ ഉപയോഗിച്ച് മുദ്രണം നടത്തിയിട്ടുള്ളവയാണ് ഒരു വിഭാഗം. അവയിൽ ഒറ്റ നിറത്തിലുള്ള, വിശേഷിച്ചും അമരിനീലയിലോ ചുവപ്പിലോ ഉള്ള ആലേഖനങ്ങളാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. രണ്ടാമത്തെ വിഭാഗം ഒന്നോ അതിലധികമോ പശകൾ കൂടെ ഉപയോഗിച്ച് ബ്ളോക് പ്രിന്റിംഗ് നടത്തിയിട്ടുള്ളവയാണ്. അവയിൽ റെസിസ്റ്റുപയോഗിച്ച് ഡിസൈനിന്റെ ബാഹ്യരേഖകൾ വ്യക്തമാക്കുന്ന രീതിയും ഉണ്ടായിരുന്നു. പശകളും റെസിസ്റ്റുകളും ഉപയോഗിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഈ രീതികൾ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിന്റെ തുടക്കവും തുണികളിലെ ചായം മുക്കുന്ന വിദ്യയുടെ തുടക്കവും ഭാരതത്തിൽ ഏതാണ്ടൊരേ കാലത്താണ് സംഭവിച്ചതെന്ന അനുമാനത്തിന് വക നൽകുന്നുണ്ട്. ഹാൻഡ് ബ്ലോക്ക് ഉപയോഗിച്ചു തുണിയിൽ പ്രിന്റു ചെയ്യുന്നു

18-ാം ശ. മുതൽ ഇന്ത്യയിൽ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് ഏറെ പ്രചാരത്തിലിരുന്നു എന്നതിന് ഒട്ടനവധി ഭൗതികസാക്ഷ്യങ്ങൾ ഉണ്ട്. 'ക്വനാറ്റു'കൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ആവരണങ്ങൾ, മേൽക്കട്ടികൾ, കുപ്പായങ്ങൾ, അരക്കച്ചകൾ തുടങ്ങിയ ചിത്രമുദ്രിത വസ്ത്രങ്ങളുടെ വൻകയറ്റുമതി അക്കാലം മുതൽ നടന്നിരുന്നു. ദക്ഷിണ-പൂർവ ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലേക്കും ജപ്പാനിലേക്കുമായിരുന്നു ഏറെയും കയറ്റുമതി ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നത്. വിദേശവിപണിയെ ലക്ഷ്യം വയ്ക്കുന്ന മുദ്രിതതുണിത്തരങ്ങളിൽ അതീവ വൈവിധ്യമാർന്ന ഡിസൈനുകളാണ് പരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. അതേസമയം ആഭ്യന്തര വിപണിയെ ലക്ഷ്യം വച്ചവയിൽ മുഗൾ ചിത്രകലാശൈലിക്കായിരുന്നു പ്രാധാന്യം. അക്കാലത്തെ പ്രധാന ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് കേന്ദ്രങ്ങൾ മധ്യേന്ത്യയിലും പശ്ചിമേന്ത്യയിലുമായിരുന്നു നിലവിലിരുന്നത്. അവയിൽ ഗുജറാത്തിലെ അഹമ്മദാബാദും മധ്യഭാരതത്തിലെ ബർഹാൻപൂരുമായിരുന്നു മുഖ്യകേന്ദ്രങ്ങൾ.

മുഗൾഭരണത്തിന്റെ തകർച്ചയും ബ്രിട്ടീഷ് കോളനിവത്ക്കരണവും ടെക്സ്റ്റൈൽ കലാരംഗത്തെ തളർത്തി. നെയ്ത്തിനെയും തുണികളിൽ ചിത്രങ്ങൾ വരയ്ക്കുന്ന കലയെയും അത് ഏതാണ്ട് അസ്തമിപ്പിച്ചുകളയുകപോലും ചെയ്തു. പക്ഷേ ആ പ്രതിസന്ധി ഘട്ടത്തിലും ഇന്ത്യയിലെ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് രംഗം കാര്യമായ പോറലുകളൊന്നുമേൽക്കാതെ നിലനിന്നുപോന്നിരുന്നു എന്നാണ് ചരിത്രം തെളിയിക്കുന്നത്. 19-ാം ശ.-ത്തിന്റെ അന്ത്യപാദങ്ങളിൽ ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലുടനീളം ഈ കലാവ്യവസായം വൻതോതിൽതന്നെ നടന്നിരുന്നു. 1902-03 കാലഘട്ടത്തിൽ ജോർജ് വാട്ട് ഡൽഹി എക്സിബിഷനുവേണ്ടി തയ്യാറാക്കിയ കാറ്റലോഗിൽ താഴെപ്പറയുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇന്ത്യൻ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിന്റെ ആസ്ഥാനങ്ങളായിരുന്നു എന്നു രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട് - അഹമ്മദാബാദ്, സൂററ്റ്, ദാറൂച്, ബറോഡ, ഡീസ, രാജ്കോട്ട്, ജാംനഗർ, ഭവ്നഗർ, ജേത്പൂർ, ഭുജ്, മുന്ദ്ര, ധമാഡ്ക, ഖാവ്ദ (ഗുജറാത്ത്), സംഗനർ, ബഗ്രു, ജോധ്പുർ, ബിക്കാനർ, ബാർമെർ, ബലോട്ര, ഉദയ്പുർ, അജ്മീർ, പിപാഡ്, കോട്ട, ചിറ്റോർഗാഢ് (രാജസ്ഥാൻ), ഗ്വാളിയോർ, റാറ്റ്ലം മാൻഡ്ഡോർ, ഇൻഡോർ, ഉജ്ജയിനി, ബുർഹാൻസുർ (മധ്യപ്രദേശ്), ലക്നൌ, കനൌജ്, ഫറൂഖാബാദ്, ഫത്തേപുർ, ആഗ്ര, അലാഹാബാദ്, കാൺപുർ, മിറാസ്പുർ, വാരാണസി, തണ്ടാമഥുര (ഉത്തർപ്രദേശ്) മുംബൈ, ധാർവാർ, നാസിക്, നാഗ്പുർ, ഖൻഡേഷ് (മഹാരാഷ്ട്ര), തിരുപ്പൂർ, മംഗലാപുരം, മച്ചിലിപട്ടണം, ചിരാല, വിജയവാഡ, റ്റുനി, കുംഭകോണം, കൊഡാലിക്കരിപ്പൂർ, പൊന്നേരി, ചെന്നൈ, തഞ്ചാവൂർ (ദക്ഷിണേന്ത്യ). 20-ാം ശ.-ത്തിൽ ഇവയിൽ പലതും നിലവിലില്ലാത്തവയായി. എന്നാൽ സംഗനർ പോലുള്ള സ്ഥലങ്ങൾ മുമ്പത്തേതിലുമേറെ വളർച്ച പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്തു. ആധുനിക സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗ് പണിപ്പുര

പരുത്തിത്തുണിയിലോ സിൽക്കുതുണിയിലോ ആണ് പൊതുവേ ഇന്ത്യയിൽ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ്് നടത്താറുള്ളത്. ഡയറക്ട് പ്രിന്റിംഗ് റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗ് എന്നീ രീതികളാണ് ഇവിടെ അവലംബിച്ചുപോരുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗിന്റെ ഒരു പ്രത്യേകത അതിൽ ഡിസൈനിന്റെ ബാഹ്യരേഖകൾ മാത്രം ആദ്യം മുദ്രണം ചെയ്യുകയും പിന്നീട് അതിനകത്ത് മറ്റൊരു ബ്ളോക്കുപയോഗിച്ച് ചായം നിറയ്ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്നതാണ്. റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗിനുമുണ്ട് ഒരു പ്രത്യേകത. അതിൽ ചായം പതിയേണ്ടാത്ത സ്ഥലത്ത് ഒരു റെസിസ്റ്റും കളിമണ്ണും മുദ്രണം ചെയ്തു പിടിപ്പിക്കും. പിന്നീട് ആ തുണി ചായത്തിൽ മുക്കും. തുടർന്ന് അത് ഒഴുക്കുവെള്ളത്തിലിട്ട് നദിയിലും മറ്റും കഴുകും. ഈ പ്രക്രിയ റെസിസ്റ്റും മറ്റും നീക്കം ചെയ്യാൻ വേണ്ടിയുള്ളതാണെങ്കിലും അതിലൂടെ മറ്റൊരു കാര്യം കൂടെ സംഭവിക്കും. ചായം ഡിസൈനിന്റെ അരികിലേക്കെല്ലാം അല്പാല്പമായി പടരും. അങ്ങനെ ബ്ളോക്ക് പ്രിന്റിംഗിലെന്നപോലെ നിശ്ചിത വടിവിലല്ലാത്ത, അരികുകൾ അലിഞ്ഞില്ലാതാകുംവിധമുള്ള മൃദുവായ ഡിസൈനുകളായിരിക്കും റെസിസ്റ്റ് രീതിയിൽ പ്രിന്റു ചെയ്ത തുണികളിലുണ്ടാവുക. ഈ സവിശേഷമായ സ്വഭാവം കാരണം ഇന്ത്യൻ റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗിന്റെ വികസിതരൂപമാണ് 'ബാത്തിക്' എന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്.

ഇന്ത്യൻ റെസിസ്റ്റ് പ്രിന്റിംഗിലെ മറ്റൊരു പ്രത്യേകത രാജസ്ഥാനിലും മറ്റുമുള്ള പരമ്പരാഗത മുദ്രണരംഗത്തു കാണാം. 'തപൈ' എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രത്യേകരീതിയിലൂടെ മുദ്രണം ചെയ്ത ചായങ്ങളെ കൂടുതൽ ദീപ്തമാക്കുന്ന പ്രക്രിയയാണത്. പുഴയോരത്തെ മണൽത്തിട്ടകളിൽ മുദ്രണം ചെയ്തു കഴിഞ്ഞ തുണി വിരിച്ചിട്ട് സൂര്യപ്രകാശത്തിൽ ഉണക്കുന്ന കർമമാണ് തപൈ. നേരിട്ടു പതിക്കുന്നു എന്ന പോലെ മണൽത്തിട്ടകൾ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന സൂര്യതാപമേറ്റും ചായം തിളക്കമാർന്നതാവുകയാണിവിടെ. കട്ടിയുള്ള പരുത്തിത്തുണിയെ ചായത്തിളക്കത്താൽ മിനുമിനുത്ത സിൽക്കുതുണിപോലെ തോന്നിപ്പിക്കുവാൻ 'തപൈ'യ്ക്കു കഴിയുന്നു.

ദേശ്യഭേദമാണ് ഇന്ത്യൻ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗിന്റെ മുഖ്യ സവിശേഷത. അത് എല്ലായിടങ്ങളിലും ഏതെങ്കിലും തരത്തിലുള്ള മൗലികത പ്രദർശിപ്പിച്ചുപോരുന്നുണ്ട്. ഉപയോഗിക്കുന്ന തുണി, ആലേഖനം ചെയ്യുന്ന ചിത്രാവലി, വർണങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ പല ഘടകങ്ങളിലും വൈജാത്യം കാണാം. അതതിടങ്ങളിലെ സൗന്ദര്യബോധത്തിന്റെയും പ്രതിഭാശേഷിയുടെയും ഫലം എന്നതിനപ്പുറം അതതിടങ്ങളിലെ പാരിസ്ഥിതിക സവിശേഷതകളും ഇതിനു കാരണമാകുന്നുണ്ട്. ഉപയോഗിക്കുന്ന ജലത്തിന്റെ ഗുണവ്യത്യാസം തന്നെ ചായങ്ങളെ സ്വാധീനിക്കും. മുദ്രണത്തിനുപയോഗിക്കുന്ന സാമഗ്രികൾ ഉണ്ടാക്കാനുപയോഗിക്കുന്ന അസംസ്കൃതവസ്തുക്കളുടെ തദ്ദേശീയസ്വഭാവവും ഓരോ അച്ചടികേന്ദ്രത്തെയും മൗലികമാക്കുന്നതിനു കാരണമാകുന്നുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന് ജയ്പുർ, മാൻഡ്സർ, നാസിക്, അഹമ്മദാബാദ്, ചെന്നൈ എന്നിവിടങ്ങളിൽ മറ്റെങ്ങുമില്ലാത്ത മട്ടിൽ ലോഹവസ്തുക്കൾ കൂടി മുദ്രണത്തിനുപയോഗിക്കാറുണ്ട്. സ്വർണ-രജത ധൂളികളോ തകിടുകളോ ഉപയോഗിച്ച് ഇവിടങ്ങളിൽ മുദ്രിതമാതൃകയെ തിളക്കമാർന്നതാക്കുന്നു. ഇത്തരം ഉത്പന്നങ്ങളോട് വിദേശവിപണിയെക്കാൾ, ആഭ്യന്തരവിപണിക്കാണ് ഏറെ താത്പര്യം.

ഡിസൈനുകൾ അച്ചടിച്ചിട്ടുള്ള കിടക്കവിരികൾ മീററ്റിലെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ ഉത്പന്നങ്ങളിലൊന്നാണ്. വളരെ കുറച്ചു തൊഴിലാളികൾ മാത്രമേ ഇവിടെ ഈ ജോലിയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുള്ളു. എങ്കിലും അവരുടെ നിരന്തര നിരീക്ഷണാത്മകത അതിനൂതനമായ സൃഷ്ടികൾക്കു കാരണമാകുന്നു. കൃത്രിമചായങ്ങളുപയോഗിച്ചുള്ള സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗാണ് ഇപ്പോൾ അവിടെ ഏറെ പ്രചാരത്തിലുള്ളത്. നിരവധി പക്ഷികളുടെ ചിത്രങ്ങളുള്ള ആകർഷകമായ ആലേഖനങ്ങളാണ് ഇവരുടെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ ഡിസൈൻ പരീക്ഷണം. വാക്സ് -റെസിസ്റ്റ് രീതിയിൽ പ്രന്റുചെയ്ത സാരി

ചെന്നൈയിലെ സ്ക്രീൻപ്രിന്റു ചെയ്ത പാനലുകൾ അവയിലെ ഹാഫ്ടോണുകൾ കൊണ്ടും ക്വാർട്ടർ ടോണുകൾ കൊണ്ടും പെയിന്റിംഗിന്റെ ഭാവം കൈവരിക്കുന്നു.

മൃഗങ്ങളുടെ ചിത്രങ്ങൾ ബ്ളോക്കു പ്രിന്റിംഗിലൂടെയും സ്ക്രീൻ പ്രിന്റിംഗിലൂടെയും മുദ്രണം ചെയ്ത് വിജയകരമാക്കുന്നു എന്നതാണ് കാഞ്ചീപുരത്തിന്റെ സവിശേഷത.

പരുത്തി ഊടും സിൽക്കു പാവും ഉപയോഗിച്ചു നെയ്ത ശേഷം സ്ക്രീൻ പ്രിന്റു ചെയ്യുന്ന ചന്തേരി സാരികൾ ഇൻഡോറിലെ ആകർഷകമായ ഉത്പന്നങ്ങളിലൊന്നാണ്.

അഹമ്മദാബാദിൽ കാർബോർഡ് സ്റ്റെൻസിൽ ഉപയോഗിച്ച് പ്രിന്റു ചെയ്യുന്ന 'പട്ടോള'കളാണ് ഇന്നും ബാലിയിലെയും ഇന്തോനേഷ്യയിലെയും ആചാരവസ്ത്രങ്ങൾ. സവിശേഷമായ ജയ്പൂർ മുദ്രിതശീലകൾ രാജകൊട്ടാരത്തിന് ഏറെ പ്രിയപ്പെട്ടവയായിരുന്നു. ജയ്പൂർ കൊട്ടാരത്തിന് പ്രിന്റിംഗ് വിഭാഗം തന്നെ ഉണ്ടായിരുന്നു. അവിടെ നിന്നും ഉണ്ടാക്കുന്ന തുണിത്തരങ്ങളിൽ കൊട്ടാരമുദ്ര പതിപ്പിക്കുക പതിവായിരുന്നു.

ഉത്തർപ്രദേശിലെ ഫറൂഖാബാദ് സവിശേഷമായ ഒരു ഡിസൈൻ പ്രിന്റു ചെയ്തുകൊണ്ട് ലോകശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റിയ സ്ഥലമാണ്. ഏതാണ്ട് നൂറ്റിയൻപത് വർഷമായി, ഇംഗ്ളണ്ടിലേക്കും അമേരിക്കയിലേക്കും യൂറോപ്പിലേക്കും കയറ്റി അയച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ആ സവിശേഷ ഡിസൈൻ 'ട്രീ ഒഫ് ലൈഫ്' ആണ്. ഏതാണ്ട് ഇരുപതോളം ട്രീ ഒഫ് ലൈഫ് മാതൃകകൾ അവിടെ മുദ്രണം ചെയ്യപ്പെടുന്നുണ്ട്.

മസൂലിപ്പട്ടണം (ആന്ധ്ര) കലംകരി എന്ന പ്രത്യേക രീതിക്കുടമയാണ്. റെസിസ്റ്റ്, ബ്ളോക്ക്, ബാത്തിക് എന്നിവയാണ് അവിടത്തെ മറ്റു മാതൃകകൾ.

തഞ്ചാവൂർ കലംകരി, അച്ചടി, കസവുനൂലുവച്ചുള്ള നെയ്ത് എന്നിവയ്ക്കു പ്രസിദ്ധമാണ്. വീവേഴ്സ് സർവീസ് സൊസൈറ്റിയും അടുത്തകാലത്ത് തഞ്ചാവൂർ ശൈലി നവീകരിക്കുകയുണ്ടായി.

പുറം കണ്ണികൾ

കടപ്പാട്: കേരള സർക്കാർ ഗ്നൂ സ്വതന്ത്ര പ്രസിദ്ധീകരണാനുമതി പ്രകാരം ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മലയാളം സർ‌വ്വവിജ്ഞാനകോശത്തിലെ ടെക്സ്റ്റൈൽ പ്രിന്റിംഗ് എന്ന ലേഖനത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ഈ ലേഖനത്തിൽ ഉപയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക് പകർത്തിയതിന് ശേഷം പ്രസ്തുത ഉള്ളടക്കത്തിന് സാരമായ മാറ്റങ്ങൾ വന്നിട്ടുണ്ടാകാം.