ഖുത്ബുദ്ദീൻ ഐബക്ക്

ഘുരിദ് രാജാവായ മുഹമ്മദ് ഘോറിയുടെ ഒരു സേനാനായകനായിരുന്നു ഖുതുബ് അൽ-ദിൻ ഐബക്ക് (പേർഷ്യൻ: قطبالدین ایبک), (1150 - 14 നവംബർ 1210) . അദ്ദേഹം ഉത്തരേന്ത്യയിലെ ഘുരിദ് പ്രദേശങ്ങളുടെ ചുമതലക്കാരനായിരുന്നു. മുഹമ്മദ് ഗോറിയുടെ മരണശേഷം അദ്ദേഹം ഒരു സ്വതന്ത്ര രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണാധികാരിയായി മാറി. അത് മംലൂക്ക് രാജവംശം ഭരിച്ചിരുന്ന ഡൽഹി സുൽത്താനത്തിലേക്ക് പരിണമിച്ചു.

Quṭb al-Dīn Aibak
Lakh baksh
Grave of Sultan Qutb ud-Din Aybak, in Anarkali Bazaar in Lahore
1st Sultan of Delhi
ഭരണകാലം	25 June 1206 – 14 November 1210
കിരീടധാരണം	25 June 1206, Qasr-e-Humayun, Lahore
മുൻഗാമി	Muhammad of Ghor (Sultan Muhammad Ghori)
പിൻഗാമി	Aram Shah

തുർക്കിസ്ഥാൻ സ്വദേശിയായ ഐബക്ക് കുട്ടിക്കാലത്ത് അടിമത്തത്തിലേക്ക് വിറ്റു. പേർഷ്യയിലെ നിഷാപൂരിൽ നിന്ന് ഒരു ഖാസി അദ്ദേഹത്തെ വാങ്ങി. അവിടെ അദ്ദേഹം മറ്റ് കഴിവുകൾക്കൊപ്പം അമ്പെയ്ത്തും കുതിരസവാരിയും പഠിച്ചു. പിന്നീട് അദ്ദേഹം ഗസ്‌നിയിലെ മുഹമ്മദ് ഗോറിക്ക് വീണ്ടും വിൽക്കപ്പെട്ടു. അവിടെ അദ്ദേഹം രാജകീയ കുതിരലായം ഓഫീസറായി ഉയർന്നു. ഖ്വാരസ്മിയൻ-ഗുരിദ് യുദ്ധങ്ങളിൽ, സുൽത്താൻ ഷായുടെ സ്കൗട്ടുകൾ അദ്ദേഹത്തെ പിടികൂടി. ഘുരിദ് വിജയത്തിന് ശേഷം, അദ്ദേഹത്തെ മോചിപ്പിക്കുകയും മുഹമ്മദ് ഗോറിക്ക് വളരെയധികം ഇഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തു.

1192-ലെ രണ്ടാം തരൈൻ യുദ്ധത്തിലെ ഗുരിദ് വിജയത്തിനുശേഷം, മുഹമ്മദ് ഗോറി തന്റെ ഇന്ത്യൻ പ്രദേശങ്ങളുടെ ചുമതല ഐബക്കിനെ ഏൽപ്പിച്ചു. ചഹാമന, ഗഹദാവല, ചൗലൂക്യ, ചന്ദേല, തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളിലെ നിരവധി സ്ഥലങ്ങൾ കീഴടക്കുകയും റെയ്ഡ് ചെയ്യുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് ഐബക്ക് ഉത്തരേന്ത്യയിൽ ഗുരിദ് ശക്തി വിപുലീകരിച്ചു.

1206-ൽ മുഹമ്മദ് ഗോറി മരിച്ചപ്പോൾ, വടക്ക്-പടിഞ്ഞാറൻ ഇന്ത്യയിലെ ഘുരിദ് പ്രദേശങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണത്തിനായി ഐബക്ക് മറ്റൊരു മുൻ അടിമ ജനറൽ താജ് അൽ-ദിൻ യിൽഡിസുമായി യുദ്ധം ചെയ്തു. പിന്നീട് പിൻവാങ്ങി ലാഹോറിൽ തലസ്ഥാനം സ്ഥാപിച്ചെങ്കിലും ഈ യുദ്ധ വേളയിൽ അദ്ദേഹം ഗസ്‌നി വരെ മുന്നേറി. ഇന്ത്യയുടെ ഭരണാധികാരിയായി അദ്ദേഹത്തെ ഔദ്യോഗികമായി അംഗീകരിച്ച മുഹമ്മദ് ഗോറിയുടെ പിൻഗാമിയായ ഗിയാസുദ്ദീൻ മഹമൂദിന്റെ മേൽക്കോയ്മ അദ്ദേഹം നാമമാത്രമായി അംഗീകരിച്ചു.

ഐബക്കിന്റെ പിൻഗാമിയായി അരാം ഷായും തുടർന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരുമകൻ ഇൽതുത്മിഷും ഇന്ത്യയിലെ ഗുരിദ് പ്രദേശങ്ങളെ ശക്തമായ ഡൽഹി സുൽത്താനേറ്റാക്കി മാറ്റി. ഡൽഹിയിലെ കുത്തബ് മിനാർ, അജ്മീറിലെ അധൈ ദിൻ കാ ജോൻപ്ര എന്നിവയുടെ അധികാരം നേടിയതിലൂടെയാണ് ഐബക്ക് അറിയപ്പെടുന്നത്.

References

Bibliography

വിക്കിചൊല്ലുകളിലെ ഖുത്ബുദ്ദീൻ ഐബക്ക് എന്ന താളിൽ ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൊല്ലുകൾ ലഭ്യമാണ്‌:

• Irfan Habib (1982). "Non-Agricultural Production and Urban Economy". In Tapan Raychaudhuri; Irfan Habib (eds.). The Cambridge Economic History of India. Vol. 1, c. 1200 - c. 1750. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-22692-9.
• K. A. Nizami (1992). "The Early Turkish Sultans of Delhi". In Mohammad Habib; Khaliq Ahmad Nizami (eds.). A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526). Vol. 5 (Second ed.). The Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 31870180.
• Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3.
• Peter Jackson (1982). "Kutb Al-Din Aybak". In C. E. Bosworth; E. van Donzel; Charles Pellat (eds.). The Encyclopaedia of Islam. Vol. 5: Supplement (New ed.). Leiden: E. J. Brill. ISBN 90-04-06167-3.