ശ്രമണ

പുരാതന ഇന്ത്യയിലെ ചില സന്യാസ സമ്പ്രദായങ്ങളിലെ അലഞ്ഞുനടക്കുന്ന സന്യാസിമാരെ ആണ് ശ്രമണ (സംസ്കൃതം श्रमण śramaṇa, പാലി शमण samaṇa) എന്നു പറയുന്നത്. ജൈനമതം, ബുദ്ധമതം, ആജീവിക മതം (ഇന്ന് അന്യംനിന്നു) എന്നീ മതങ്ങളിലെ സന്യാസ സമ്പ്രദായങ്ങളും ശ്രമണരിൽ ഉൾപ്പെടും. പ്രശസ്തരായ ശ്രമണരിൽ śramaṇa മഹാവീരനും ഗൗതമബുദ്ധനും ഉൾപ്പെടുന്നു.

പരമ്പരാഗതമായി, ഒരു ശ്രമണൻ śramaṇa പീഡനത്തിന്റെയോ ഭിക്ഷയുടെയോ ക്രിയകൾ ചെയ്യുന്നു. പല ശ്രമണ ലോകവീക്ഷണങ്ങളും അനുസരിച്ച് ഒരു ശ്രമണൻ തന്റെ കർമ്മങ്ങൾക്ക് ഉത്തരവാദിയാണ്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ മോക്ഷം ജാതിയുടെയോ വർഗ്ഗത്തിന്റെയോ നിറത്തിന്റെയോ സംസ്കാരത്തിന്റെയോ ഭേദമന്യേ ആർക്കുവേണമെങ്കിലും പ്രാപിക്കാം. (ചരിത്രപരമായി പല മതങ്ങളിലുമുള്ള ജാതീയ സമ്പ്രദായങ്ങളെ ഇത് ഖണ്ഡിക്കുന്നു). ഓരോ വ്യക്തിയും കടന്നുപോവുന്ന പുനർജനിയുടെ ചക്രം (saṃsāra) കഷ്ടപ്പാടുകളുടെ കാരണവും അന്തർലീനസ്വഭാവവും ആയി ശ്രമണ സമ്പ്രദായം കരുതുന്നു. ഓരോ വ്യക്തിയുടെയും ലക്ഷ്യം ഈ പുനർജ്ജനിയുടെ ചക്രത്തിൽ നിന്നും പുറത്തുകടക്കുന്നതിനുള്ള മാർഗ്ഗത്തിലേയ്ക്ക് പരിണമിക്കുകയാണ്, പ്രധാനമായും മോക്ഷത്തിന്റെ ഒരു മാർഗ്ഗമായി അനുഷ്ഠാനങ്ങളെ കരുതാതിരിക്കുകയും സംസാരത്തിന്റെ saṃsāra കഷ്ടതകളിൽ നിന്ന് ഒരു സാധുവിന്റെ മത കർത്തവ്യങ്ങളിലൂടെ പുറത്തുകടക്കുകയുമാണ് ശ്രമണ തത്ത്വങ്ങൾ ഉപദേശിക്കുന്നത്.