കൊറിയ കീഴടക്കാനുള്ള ജപ്പാന്റെ ശ്രമങ്ങൾ (1592-98)
രണ്ട് പ്രാവശ്യമാണ് 1592-98 കാലത്താണ് കൊറിയ കീഴടക്കാനുള്ള ജപ്പാന്റെ ശ്രമങ്ങൾ നടന്നത്. 1592-ൽ ആക്രമണം നടത്തിയെങ്കിലും 1596-ൽ യുദ്ധത്തിന് വിരാമം നൽകുന്ന കരാറുണ്ടാക്കപ്പെട്ടു. 1597-ൽ അടുത്ത ആക്രമണം നടത്തി. 1598-ൽ ജപ്പാന്റെ സൈന്യം പിൻവാങ്ങിയതോടെ യുദ്ധം അവസാനിച്ചു.[1][3] തീരപ്രദേശങ്ങളിൽ നടന്ന യുദ്ധത്തിന് പുരോഗതിയുണ്ടാകാത്ത സാഹചര്യത്തിലാണ് കൊറിയൻ ഉപദ്വീപിൽ നിന്ന് ജപ്പാന്റെ സൈന്യം പിൻവാങ്ങിയത്.[2][17]
ആരംഭം
തിരുത്തുകടോയോടോമി ഹിഡെയോഷിയാണ് ആക്രമണങ്ങൾ നടത്താൻ ഉത്തരവിട്ടത്. കൊറിയയും ചൈനയും കീഴടക്കുക എന്നതായിരുന്നു ടോയോടോമി ഹിഡെയോഷിയുടെ ലക്ഷ്യം. പെട്ടെന്നുതന്നെ കൊറിയൻ ഉപദ്വീപിന്റെ വലിയ ഭാഗങ്ങൾ കീഴടക്കുന്നതിൽ ജപ്പാന്റെ സൈന്യം വിജയിച്ചു. പക്ഷേ മിംഗ് രാജവംശം സൈനികവും അല്ലാത്തതുമായ സഹായങ്ങൾ നൽകാൻ ആരംഭിച്ചത് യുദ്ധത്തിന്റെ ഗതി തിരിച്ചുവിട്ടു.[18][19][20] ജോസിയോൺ നാവികസേന ജപ്പാന്റെ കപ്പലുകളെ ആക്രമിച്ച് സാമാനങ്ങൾ കൊണ്ടുവരുന്നത് തടഞ്ഞതും ഒരു പ്രശ്നമായിരുന്നു.[21][22][23][24][25] ഈ പ്രശ്നങ്ങൾ കാരണം ജപ്പാന്റെ സേന പ്യോങ്യാങ്ങിൽ നിന്നും വടക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നും തെക്കോട്ട് പിൻവാങ്ങി. ജപ്പാൻ ഹാൻസിയോങ് പ്രദേശം അധിനിവേശത്തിൻ കീഴിൽതന്നെ വച്ചു. ഇന്നത്തെ സോൾ നഗരമാണ് ഈ പ്രദേശം. ജോസിയോൺ സിവിലിയൻ മിലിഷ്യകൾ നടത്തിയ ഗറില്ല ആക്രമണവും[26] സാമാനങ്ങൾ ലഭിക്കുവാനുള്ള ബുദ്ധിമുട്ട് രണ്ട് വശങ്ങളെയും അലട്ടിയതും മറ്റ് കാരണങ്ങളായിരുന്നു. ജപ്പാന്റെ സൈന്യമോ മിംഗ് സൈന്യമോ കൂടുതൽ പ്രദേശങ്ങൾ പിടിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ വിജയിച്ചില്ല. ഹാൻസിയോഗ്ൻ, കേസോങ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങൽക്ക് നടുവിൽ രണ്ടു സൈന്യങ്ങളും ഒരേ സ്ഥിതിയിൽ തുടർന്നു.
സമാധാന കരാർ
തിരുത്തുകആക്രമണത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടം 1592 മുതൽ 1596 വരെ നീണ്ടുനിന്നു. ഇതെത്തുടർന്ന് ജപ്പാനും മിംഗ് രാജവംശവും തമ്മിൽ സമാധാന ചർച്ചകൾ നടന്നു. 1596 -നും 1597 -നും ഇടയിലായിരുന്നു ഇത്തരം ചർച്ചകൾ നടന്നത്.
1597-ൽ ജപ്പാൻ രണ്ടാമതൊന്നുകൂടി കൊറിയ ആക്രമിച്ചു. ആദ്യത്തേതുപോലെ തന്നെയായിരുന്നു രണ്ടാമത്തെ ആക്രമണവും. ജപ്പാന്റെ സൈന്യം കരയിൽ വലിയ വിജയങ്ങൾ നേടി. ധാരാളം നഗരങ്ങളും കോട്ടകളും ഇവർ പിടിച്ചെടുത്തു. പക്ഷേ മുന്നേറ്റം തടയുന്നതിൽ മിംഗ് സൈന്യവും ജോസിയോൺ സൈന്യവും വിജയിച്ചു. തെക്കൻ തീരപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് പിൻവാങ്ങുവാൻ ജപ്പാന്റെ സൈന്യം നിർബന്ധിതരായി. മിംഗ് സൈന്യവും ജോസിയോൺ സൈന്യവും ജപ്പാന്റെ സേനയെ അവർ പിടിച്ചെടുത്ത കോട്ടകളിൽ നിന്നും പുറത്താക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടു. തെക്കൻ തീരപ്രദേശങ്ങളിലെ ചില ശക്തികേന്ദ്രങ്ങളിലും പിടിച്ചുനിൽക്കുന്നതിൽ ജപ്പാൻ വിജയിച്ചു.[27][28][29] പത്തുമാസം നീണ്ട ബലാബലത്തിൽ രണ്ട് കക്ഷികൾക്കും വിജയങ്ങളൊന്നുമുണ്ടായില്ല.
പിന്മാറ്റം
തിരുത്തുകഹിഡയോഷി 1598-ൽ മരണമടഞ്ഞു. കരയിൽ യുദ്ധവിജയം നേടുവാൻ സാധിക്കാത്ത സാഹചര്യമായിരുന്നു നിലനിന്നത്. സാമാനങ്ങൾ കൊണ്ടുവരുന്ന കപ്പലുകൾ ജോസിയോൺ നാവികസേന ആക്രമിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഇക്കാര്യങ്ങൾ പരിഗണിച്ച് അഞ്ച് മൂപ്പന്മാരുടെ കൂട്ടം ജപ്പാന്റെ സൈനികരെ കൊറിയ വിട്ട് തിരികെ ജപ്പാനിലെത്താൻ ഉത്തരവ് നൽകി. രണ്ട് കക്ഷികളും തമ്മിലുള്ള സമാധാന ചർച്ചകൾ ധാരാളം വർഷങ്ങൾ നീണ്ടുനിന്നു. അവസാനം ഈ രാജ്യങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം സാധാരണ സ്ഥിതിയിലെത്തി.[30]
നഷ്ടങ്ങളും ലാഭങ്ങളും
തിരുത്തുകആക്രമണങ്ങൾക്ക് ചെലവായ പണം ടോയോടോമി ക്ലാന്റെ ജപ്പാനിലെ സ്വാധീനം കുറയുവാനിടയാക്കി. ഹിഡെയോഷിയുടെ മരണശേഷം മകൻ ടോയോടോമി ഹിഡെയോറി ക്ലാൻ തലവനായി. സൈനികരുടെ നഷ്ടം പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങളായ ക്യുഷു, പടിഞ്ഞാറൻ ഹോൺഷു എന്നിവിടങ്ങളിലായിരുന്നു. ഇത് ഹിഡെയോഷി മുന്നണിയുടെ ദൗർബല്യത്തിന് കാരണമായി. കിഴക്കൻ പ്രദേശത്തുള്ള തോകുഗാവ കുടുംബം ഇതോടെ ശക്തരായി. 1603-ൽ ടോകുഗാവ ജപ്പാനെ ഏകീകരിക്കുകയും ഷോഗൺ ആവുകയും ചെയ്തു.[31]
മിങ് ചൈനയ്ക്കും നഷ്ടങ്ങൾ നേരിടേണ്ടിവന്നു. മഞ്ചൂറിയയിൽ ചൈനയുടെ കൈവശമുണ്ടായിരുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ നുർഹാചി എന്ന തലവൻ പിടിച്ചെടുത്തു. നുർഹാചിയുടെ പ്രവൃത്തികൾ മിങ് രാജവംശത്തിന്റെ പതനത്തിനും 1644-ൽ ക്വിങ് രാജവംശത്തിന്റെ രൂപീകരണത്തിനും വഴിവച്ചു.[32]
ആകെ പത്ത് ലക്ഷം സൈനികരും സാധാരണക്കാരും യുദ്ധത്തിൽ മരിച്ചിട്ടുണ്ടാകാം എന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.[33] പണ്ഡിതരും പണിക്കാരും മരുന്ന് നിർമാതാക്കളും സ്വർണ്ണ നിർമാതാക്കളും മറ്റും ജപ്പാനിലേയ്ക്ക് കൊണ്ടുവരപ്പെട്ടിരുന്നു. ഇത് ജപ്പാന്റെ സാംസ്കാരികവും സാങ്കേതികവുമായ വളർച്ചയ്ക്ക് കാരണമായി.[34]
അന്താരാഷ്ട്ര ശ്രദ്ധ
തിരുത്തുകകിഴക്കൻ ഏഷ്യയിൽ പരക്കെ ചർച്ച ചെയ്യപ്പെട്ടുവെങ്കിലും[35] പാശ്ചാത്യ രാജ്യങ്ങളിൽ ഈ ആക്രമണം അറിയപ്പെട്ടിരുന്നില്ല.[36]
ഇവയും കാണുക
തിരുത്തുകഅവലംബങ്ങൾ
തിരുത്തുക- Note: All websites are listed here independently from the References section.
- ↑ 1.0 1.1 Lee, Kenneth (January 1, 1997). Korea and East Asia: The Story of a Phoenix. Greenwood Publishing Group. p. 108. Retrieved March 26, 2015. "Thus the Korea–Japan War of 1592–1598 came to a conclusion, with the Japanese totally defeated and in full-scale retreat. The Korean victory did not come easily."
- ↑ 2.0 2.1 History of the Ming chapter 322 Japan "前後七載 (For seven years),喪師數十萬 (Hundreds of thousands of soldiers were killed),糜餉數百萬 (Millions of cost of war was spent),中朝與朝鮮迄無勝算 (There were no chances of victory in China and Korea),至關白死兵禍始休。 (By Hideyoshi's death ended the war.)"
- ↑ 3.0 3.1 Turnbull, Stephen. Samurai Invasions of Korea 1592–1598, page 85
- ↑ Pak Shomei (eds.): Tyosen to Nihon no Kankei-Shi, Akashi Shoten, Tokyo, 2000, p. 192. (朴鐘鳴監修『朝鮮と日本の関係史』明石書店)
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 140.
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 217.
- ↑ Annals of the Joseon Dynasty http://sillok.history.go.kr/id/kna_13110012_007
- ↑ Joseon Dynasty's record: 朝鮮史料『燃黎室記述』
- ↑ +75000 Reserve Army at Nagoya Castle, Kyusyu.
- ↑ Hotoshi Nakano: Bunroku,Keityo no eki, Yoshikawakobunkan, 2008. (中野等『文禄・慶長の役』吉川弘文館)
- ↑ 11.0 11.1 Turnbull, Stephen. 2002, p. 230.
- ↑ White, Matthew (2005-01-20). "Selected Death Tolls for Wars, Massacres and Atrocities Before the 20th Century". Historical Atlas of the Twentieth Century.
- ↑ Jones, Geo H., Vol. 23 No. 5, p. 254.
- ↑ A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East, Spencer C. Tucker, 2009, p. 548.
- ↑ Siege of Ulsan, 20,000+ killed, https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%98%8E%E5%8F%B2/%E5%8D%B7320 History of the Ming chapter 320 "士卒物故者二萬". Battle of Sacheon (1598), 30,000+ killed, Turnbull, Stephen; Samurai Invasion: Japan's Korean War 1592–98. London: Cassell & Co, 2002, p. 222.
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 220–221.
- ↑ Perez, Louis (2013). Japan At War: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. p. 141 https://books.google.com/books?id=RHXG0JV9zEkC&pg=PA140&lpg=PA140&dq=Korean+victory+imjin+war&source=bl&ots=Zu-aw9ebQK&sig=1-3dIaODWLCzDEHay7-ULHsUUKQ&hl=en&sa=X&ei=vrMqVeizFoWNNvC1gdAP&ved=0CEMQ6AEwBjgK#v=onepage&q=Korean%20victory%20imjin%20war&f=false.
{{cite encyclopedia}}
: Missing or empty|title=
(help) "Korean and Chinese forces were able to hold off the Japanese troops and confine the fighting to the southern provinces." - ↑ The History of Ming chapter 238
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, pp. 137–143, 204–227.
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 134, "(Korean) war minister Yi Hang-bok pointed out that assistance from China was the only way Korea could survive."
- ↑ Turnbull, Stephen (Nov 20, 2012). The Samurai Invasion of Korea 1592–98. Osprey Publishing. p. 17. Retrieved March 25, 2015.[പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി] "His naval victories were to prove decisive in the Japanese defeat, although Yi was to die during his final battle in 1598."
- ↑ Perez, Louis (2013). Japan At War: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. p. 140 https://books.google.com/books?id=RHXG0JV9zEkC&pg=PA140&lpg=PA140&dq=imjin+war+korean+victory&source=bl&ots=Zu-au5k3LG&sig=w6_ukxgKwNWakFFjcrYZm0Ca434&hl=en&sa=X&ei=WB4nVZebC4uesAW9r4OoAw&ved=0CEIQ6AEwBjgK#v=onepage&q=imjin%20war%20korean%20victory&f=false.
{{cite encyclopedia}}
: Missing or empty|title=
(help)"Just as a complete Japanese victory appeared imminent, Admiral Yi entered the war and quickly turned the tide." - ↑ Perez, Louis (2013). Japan At War: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. pp. 140–141 https://books.google.com/books?id=RHXG0JV9zEkC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false.
{{cite encyclopedia}}
: Missing or empty|title=
(help)"Yi's successes gave Korea complete control of the sea lanes around the peninsula, and the Korean navy was able to intercept most of the supplies and communications between Japan and Korea" - ↑ Elisonas, Jurgis. "The inseparable trinity: Japan's relations with China and Korea." The Cambridge History of Japan. Vol. 4. Ed. John Whitney Hall. Cambridge: Cambridge UP, 1991. p. 278.
- ↑ Lee, Ki-baik. A New History of Korea. Trans. Edward W. Wagner and Edward J. Schultz. Seoul: Ilchokak, 1984. p. 212.
- ↑ Lewis, James (December 5, 2014). The East Asian War, 1592–1598: International Relations, Violence and Memory. Routledge. pp. 160–161. Retrieved May 2, 2015. "The righteous armies that appeared in 1592 smashed the local rule distributed across Korea's eight provinces by the Japanese military. The righteous army activities were one of the most important factors for the frustration of the Toyotomi regime's ambition to subjugate Ming China and extend dominion over Korea."
- ↑ Annals of the Joseon Dynasty Korean language http://sillok.history.go.kr/id/kna_13110012_007
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 222. The Chinese Ming forces retreated with 30,000 losses
- ↑ https://zh.wikisource.org/wiki/%E6%98%8E%E5%8F%B2/%E5%8D%B7320 History of the Ming chapter 320 士卒物故者二萬. 20000 losses
- ↑ Turnbull, Stephen; Samurai Invasions of Korea 1592–1598, page 5–7
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 233.
- ↑ Strauss, Barry. p. 21.
- ↑ Jones, Geo H., Vol. 23 No. 5, pp. 254
- ↑ Turnbull, Stephen. 2002, p. 230.
- ↑ Swope. 2005. pp. 12.
- ↑ Swope. 2005. pp. 14.
ഗ്രന്ഥസൂചിക
തിരുത്തുക- Alagappa, Muthiah. "Asian Security Order: Instrumental and Normative Features", Stanford University Press, 2003. ISBN 0-8047-4629-X
- Arano, Yasunori. "The Formation of a Japanocentric World Order." International Journal of Asian Studies 2:2 (2005).
- Brown, Delmer M. "The Impact of Firearms on Japanese Warfare, 1543–1598", The Far Eastern Quarterly May 1948 (Volume 7, Number 3: pp. 236–253), Association for Asian Studies.
- Eikenberry, Karl W. "The Imjin War." Military Review 68:2 (February 1988), pp. 74–82.
- Ha, Tae-hung, tr., and Sohn Pow-key, ed. Nanjung Ilgi: War Diary of Admiral Yi Sun-sin. Seoul: Yonsei University Press, 1977, ISBN 89-7141-018-3.
- Hawley, Samuel, The Imjin War, The Royal Asiatic Society, Korea Branch/UC Berkeley Press, 2005, ISBN 89-954424-2-5.
- Jang, Pyun-soon. Noon-eu-ro Bo-nen Han-gook-yauk-sa 5: Gor-yeo Si-dae (눈으로 보는 한국역사 5: 고려시대), Park Doo-ui, Bae Keum-ram, Yi Sang-mi, Kim Ho-hyun, Kim Pyung-sook, et al., Joog-ang Gyo-yook-yaun-goo-won. 1998-10-30. Seoul, Korea.
- Jones, Geo H. "The Japanese Invasion of Korea – 1592", The China Review, or notes & queries on the Far East, 1899 (Volume 23, Number 4–5: pp. 215–219, pp. 239–254), China Mail Office.
- Kim, Ki-chung. "Resistance, Abduction, and Survival: The Documentary Literature of the Imjin War (1592–8)." Korean Culture 20:3 (Fall 1999), pp. 20–29.
- Kim, Yung-sik. "Problems and Possibilities in the Study of the History of Korean Science". Osiris, 2nd Series, Vol. 13, Beyond Joseph Needham: Science, Technology, and Medicine in East and Southeast Asia. (1998), pp. 48–79. JSTOR
- 桑田忠親 [Kuwata, Tadachika], ed., 舊參謀本部編纂, [Kyu Sanbo Honbu], 朝鮮の役 [Chousen no Eki] (日本の戰史 [Nihon no Senshi] Vol. 5), 1965.
- Neves, Jaime Ramalhete. "The Portuguese in the Im-Jim War?" Review of Culture 18 (1994), pp. 20–24.
- Niderost, Eric. "Turtleboat Destiny: The Imjin War and Yi Sun Shin." Military Heritage 2:6 (June 2001), pp. 50–59, 89.
- Niderost, Eric. "The Miracle at Myongnyang, 1597." Osprey Military Journal 4:1 (January 2002), pp. 44–50.
- Park, Yune-hee. Admiral Yi Sun-shin and His Turtleboat Armada: A Comprehensive Account of the Resistance of Korea to the 16th Century Japanese Invasion. Seoul: Shinsaeng Press, 1973.
- Rockstein, Edward D., Ph.D. Strategic And Operational Aspects of Japan's Invasions of Korea 1592–1598, 1993-6-18. Naval War College, Newport, R.I.
- Sadler, A.L. "The Naval Campaign in the Korean War of Hideyoshi (1592–1598)." Transactions of the Asiatic Society of Japan, Second Series, 14 (June 1937), pp. 179–208.
- Sansom, George. A History of Japan 1334–1615, Stanford University Press. (1961) ISBN 0-8047-0525-9
- Sohn, Pow-key. "Early Korean Painting", Journal of American Oriental Society, Vol. 79, No. 2. (April – June 1959), pp. 96–103. JSTOR.
- Stramigioli, Giuliana. "Hideyoshi's Expansionist Policy on the Asiatic Mainland." Transactions of the Asiatic Society of Japan, Third Series, 3 (December 1954), pp. 74–116.
- Strauss, Barry. "Korea's Legendary Admiral", MHQ: The Quarterly Journal of Military History Summer 2005 (Volume 17, Number 4: pp. 52–61).
- Swope, Kenneth M. "Beyond Turtleboats: Siege Accounts from Hideyoshi's Second Invasion of Korea, 1597–1598", Sungkyun Journal of East Asian Studies (Vol. 6, No. 2. 2006 Academy of East Asian Studies. pp. 177–206)
- Swope, Kenneth M. "Crouching Tigers, Secret Weapons: Military Technology Employed During the Sino-Japanese-Korean War, 1592–1598", The Journal of Military History pp. 69 (January 2005): pp. 11–42. (C) Society for Military History.
- Swope, Kenneth M. "Deceit, Disguise, and Dependence: China, Japan, and the Future of the Tributary System, 1592–1596". The International History Review, XXIV. 4: December 2002, pp. 757–1,008.
- Swope, Kenneth M.. 2002. “Deceit, Disguise, and Dependence: China, Japan, and the Future of the Tributary System, 1592-1596”. The International History Review 24 (4). Taylor & Francis, Ltd.: 757–82. http://www.jstor.org/stable/40111133.
- Swope, Kenneth M. A Dragon's Head and a Serpent's Tail: Ming China and the First Great East Asian War, 1592–1598. University of Oklahoma Press, 2009.
- Turnbull, Stephen. Samurai Invasion: Japan's Korean War 1592–98. London: Cassell & Co, 2002, ISBN 0-304-35948-3.
- Turnbull, Stephen. 'The Samurai Sourcebook'. London: Cassell & Co. 1998. ISBN 1-85409-523-4.
- Villiers, John. "SILK AND SILVER: MACAU, MANILA AND TRADE IN THE CHINA SEAS IN THE SIXTEENTH CENTURY" (A lecture delivered to the Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society at the Hong Kong Club. 10 June 1980). The HKUL Digital Initiatives
- Yi, Min-woong [이민웅], Imjin Wae-ran Haejeonsa: The Naval Battles of the Imjin War [임진왜란 해전사], Chongoram Media [청어람미디어], 2004, ISBN 89-89722-49-7.
- Primary sources
- Li, Guang-tao [李光濤], The research of the Imjin Japanese crisis of Korea [朝鮮壬辰倭亂研究], (Central research academy) 中央研究院 [1].
- The annals of King Seonjo [宣祖實錄]
- 中興誌
- 趙慶男, 亂中雜錄
- Qian ShiZheng (錢世楨), The Records of the eastern expedition (征東實紀)
- Song Yingchang (宋應昌), The letter collections of the restoration management. [經略復國要編]
- Han, Woo-keun. The History of Korea. Trans. Kyung-shik Lee. Ed. Grafton K. Mintz. Seoul: Eul-Yoo, 1970.
- Lee, Ki-baik. A New History of Korea. Trans. Edward W. Wagner and Edward J. Schultz. Seoul: Ilchokak, 1984.
- Nahm, Andrew C. Introduction to Korean History and Culture. Seoul: Hollym, 1993.
- Sansome, George. A History of Japan. Stanford: Stanford UP, 1961.
- Yi, Sun-sin. Nanjung Ilgi: War Diary of Admiral Yi Sun-sin. Trans. Tae-hung Ha. Ed. Pow-key Sohn. Seoul: Yonsei UP, 1977.
പുറത്തേയ്ക്കുള്ള കണ്ണികൾ
തിരുത്തുക- Toyotomi Hideyoshi's Korean Invasions: the Bunroku Campaign (1592–93) Archived 2005-04-05 at the Wayback Machine.
- The Battles of Imjin Waeran Archived 2007-04-27 at the Wayback Machine. (in Korean)
- The Imjin Waeran (in Korean)
- Jinju National Museum is dedicated to this topic. Information in English and Korean.
- The Imjinwaeran Archived 2007-02-05 at the Wayback Machine. (in English)