ദശപ്രാണങ്ങൾ

താളത്തിനു കാലം, മാർഗ്ഗം, ക്രിയ, അംഗം, ജാതി, ഗ്രഹം, കല ലയം, യതി, പ്രസ്താരം ഇങ്ങനെ 10 പ്രാണങ്ങളുണ്ട്. ഇവയിൽ ആദ്യത്തെ 5 പ്രാണങ്ങൾ മഹാപ്രാണങ്ങളും ശേഷിച്ചത് ഉപപ്രാണങ്ങളുമാണ്.

കാലം

കാലമെന്നതു സമയത്തെക്കുറിക്കുന്നു. ഏറ്റവും ചുരുങ്ങിയ കാല അളവാണ് ക്ഷീണം. 100 താമരദളങ്ങളെ അടുക്കിവച്ച് ഒരു സൂചി കൊണ്ട് കുത്തി ഇറക്കുമ്പോൾ സൂചി ഒരു ദളത്തിൽ നിന്നും മറ്റൊരു ദളത്തിൽക്കൂടി സഞ്ചരിക്കുന്നതിന് എത്രസമയം വേണമോ അതിന് ഒരുക്ഷണമെന്ന് പേർ. ക്ഷണത്തിനു കണമെന്നും പറയാറുണ്ട്.

8 ക്ഷണങ്ങൾ ചേർന്നത് ഒരു ലവം

8 ലവം ചേർന്നത് ഒരു കാഷ്ഠം

8 കാഷ്ഠം ചേർന്നത് ഒരു നിമിഷം

8 നിമിഷം ചേർന്നത് ഒരു കല

2 കല ചേർന്നത് ഒരു ചതുർഭാഗം

2 അനുദ്രുതം ചേർന്നത് ഒരു ദ്രുതം

2 ദ്രുതം ചേർന്നത് ഒരു ലഘു

2 ലഘു ചേർന്നത് ഒരു ഗുരു

3 ലഘു ചേർന്നത് ഒരു പ്ലംതം

4 ലഘു ചേർന്നത് ഒരു കാകപാദം

ഇതിൽ ചതുർഭാഗം വരെയുള്ള ആദ്യത്തെ ആറു കാലങ്ങൾ പ്രയോഗത്തിൽ ഉപയോഗിക്കപ്പെടാൻ വയ്യാത്തവയായതുകൊണ്ട് അവയെ സൂക്ഷ്മകാലങ്ങളെന്നും അനുദ്രുതം മുതൽ ശേഷിച്ച ആറുകാലങ്ങൾ പ്രായോഗികമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്നവയായതുകൊണ്ട് അവയെ സ്ഥൂലകാലങ്ങൾ എന്നും പറയുന്നു.

മാർഗ്ഗം

ഒരു താളവട്ടത്തിനുള്ളിൽ കൃതിയെ സംബന്ധിച്ചിരിക്കുന്ന കാലയളവിന്റെ നിയമമാണ് മാർഗ്ഗം.

ക്രിയ

ഇടത്തെ ഉള്ളങ്കൈയിൽ വലത്തെ കൈകൊണ്ടടിക്കുക, വലത്തുകൈവീശുക, കൈവിരലെണ്ണുക, എന്നീ വ്യാപാരങ്ങൾ വഴി താളം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നതിനെയാണ് ക്രിയയെന്നു പറയുന്നത്.

അംഗം

അംഗമെന്നത് താളത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങളാണ്. അംഗങ്ങൾ ആറുവിധം.

ജാതി

ജാതി 5 വിധം ആണ് ഉള്ളത്

1 ചതുരശ്രജാതി

2 തിശ്രജാതി

3 മിശ്രജാതി

4 ഖണ്ഡജാതി

5 സംഗീർണജാതി

എന്നിവയാണ് 5 ജാതികൾ