ഉസ്താദ് അലാവുദ്ദീൻ ഖാൻ

ഇന്ത്യൻ സംഗീതത്തിലെ വിസ്മയം എന്നു വിശേഷിപ്പിക്കാവുന്ന ഒരു അതുല്യ പ്രതിഭയായിരുന്നു ഉസ്താദ് അലാവുദ്ദീൻ ഖാൻ (1862 – 1972). ഒരു നൂറ്റാണ്ടിലധികം കാലം നീണ്ടുനിന്ന ആ സംഗീത ജീവിതം ഇന്ത്യൻ സംഗീതത്തിന്‌ നൽകിയ സംഭാവനകൾ വിലമതിക്കാനാവാത്തതാണ്. ഇരുനൂറിലധികം വ്യത്യസ്ത വാദ്യ ഉപകരണങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യാനറിയമായിരുന്ന അലാവുദ്ദീൻ ഖാൻ തന്റെ ജീവിത കാലത്ത് ഒരു അത്ഭുത പ്രതിഭാസം തന്നെയായിരുന്നു.സംഗീതത്തിലും ജീവിതത്തിലും സൂഫി സംസ്ക്കാരം പിൻപറ്റിയിരുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതകാലം ഇന്ത്യൻ സംഗീതത്തിന്റെ സുവർണ്ണയുഗമായിരുന്നു. പണ്ഡിറ്റ് രവിശങ്കറുൾപ്പെടെയുള്ള പ്രഗല്ഭരായ ശിഷ്യനിരയെ വാർത്തെടുത്തതിലൂടെ തന്റെ സംഗീതം കാലഘട്ടങ്ങൾക്കതീതമായി നിലകൊള്ളുമെന്നദ്ദേഹം തെളിയിച്ചു.

ഉസ്താദ് അലാവുദ്ദീൻ ഖാൻ
പശ്ചാത്തല വിവരങ്ങൾ
ഉത്ഭവം	Bengal, British Raj
വിഭാഗങ്ങൾ	Hindustani classical music
തൊഴിൽ(കൾ)	composer, Sarodiya
ഉപകരണ(ങ്ങൾ)	Shahnai

ജീവിത രേഖ

അവിഭക്ത ബംഗാളിലെ ബ്രാമൻപുരയിൽ ശിബ്പൂർ ഗ്രാമത്തിലാണ്‌ 1862-ൽ ഉസ്താദ് അലാവുദ്ദീൻ ഖാൻ ജനിച്ചത്. ധാരാളം ഭൂസ്വത്തുക്കളുള്ള ഒരു കർഷക കുടുംബത്തിലെ അംഗമായ അലാവുദ്ദീൻ ഖാന്റെ പിതാവ് സാധു ഖാൻ എന്ന പേരിലറിയപ്പെട്ടിരുന്ന സബ്ദാർ ഹുസ്സയിൻ ഖാൻ ആയിരുന്നു. നന്നായി സരോദ് വായിക്കുമായിരുന്ന സാധു ഖാനും ആലാവുദ്ദീന്റെ മൂത്ത സഹോദരനായ അഫ്താബ് ഖാനുമാണ്‌ ചെറുപ്പത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഗീത വാസനയെ പ്രചോദിപ്പിച്ചത്. എട്ടാമത്തെ വയസ്സിൽ വീട്ടിൽനിന്നും ഒളിച്ചോടിയ അലാവുദ്ദീൻ ബംഗാളി നാടോടി നാടക സംഘമായ 'ജത്ര'യിൽ ചേർന്നു.പിന്നീട് കൽക്കത്തയിലേക്ക് പോയ അദ്ദേഹം നുലോഗോപാൽ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന പ്രസിദ്ധ സംഗീതഞനായ ഗോപാലകൃഷ്ണ ഭട്ടാചാര്യയുടെ ശിഷ്യത്തം സ്വീകരിച്ച് വായ്പ്പാട്ട് അഭ്യസിക്കാൻ ആരംഭിച്ചു. അധികം താമസിയാതെ കൽക്കത്തയിൽ പ്ലേഗ് പടർന്ന് പിടിക്കുകയും നുലൊഗോപാൽ ആ പകർചവ്യാധിയിൽ മരണമടയുകയും ചെയ്തു.

നുലോഗോപാലിന്റെ അപ്രതീക്ഷിത മരണം സംഗീത പഠനം മുടക്കിയെങ്കിലും ആലാവുദ്ദീൻ പിന്മാറാൻ തയ്യാറായിരുന്നില്ല. ഉപകരണ സംഗീതത്തിന്റെ മാസ്മരികതയിലേക്ക് ആകർഷിക്കപ്പെട്ട അദ്ദേഹം ആവഴിക്ക് തന്റെ സംഗീത ജീവിതത്തെ തിരിച്ചുവിട്ടു. കൽക്കത്തയിലെ വിവിധ ഗുരുക്കന്മാരിൽ നിന്നായി വിവിധ വാദ്യോപകരണങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം പരിശീലനം നേടി. സ്വാമി വിവേകാനന്ദന്റെ സഹോദരനും കൽക്കത്തയിലെ പ്രശസ്ത്മായ സ്റ്റാർ തിയറ്ററിലെ സംഗീത സംവിധായകനുമായ അമൃതലാൽ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി ഗുരുക്കന്മാരുടെ കീഴിൽ അദ്ദേഹം ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ പരിശീലനം നേടുകയുണ്ടായി. ഗോവക്കരനായ റൊബർട്ട് ലോബോയിൽ നിന്നും പാശ്ചാത്യ രീതിയിൽ വയലിൻ അഭ്യസിക്കാനും അദ്ദേഹത്തിന്‌ അവസരം ലഭിച്ചു. പിയാനൊ, ഷെഹനായ്, ക്ലാരനറ്റ് തുടങ്ങി മിക്ക വാദ്യോപകരണങ്ങളിലും പ്രാവിണ്യം നേടാൻ അദ്ദേഹത്തിന്‌ സാധിച്ചു.തുടർന്ന് കൽക്കത്തയിലെ വിവിധ തിയറ്ററുകളിലും ഓപ്പറാ ഹൗസുകളിലും ഉപകണസംഗീത വിദഗ്ദ്ധനായി അദ്ദേഹം പ്രവർത്തിക്കാൻ തുടങ്ങി.

പ്രശസ്ത സംഗീതജ്ഞ അന്നപൂർണ്ണാദേവി ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ മകളാണ്.