വിക്കിപീഡിയ

ഇന്ത്യൻ രൂപയുടെ നാണയങ്ങൾ

ഇന്ത്യയുടെ നാണയങ്ങൾ

ഇന്ത്യൻ രൂപയുടെ നാണയങ്ങൾ ആദ്യം 1950- ൽ അച്ചടിക്കുകയുണ്ടായി. അതിനു ശേഷം വർഷം തോറും പുതിയ നാണയങ്ങൾ നിർമ്മിക്കപ്പെടുകയും . ഇന്ന്, ₹ 1, ₹ 2, ₹ 5, ₹ 10 എന്നീ വിഭാഗങ്ങളിൽ നാണയങ്ങൾ പ്രചരിക്കുന്നുണ്ട്. കൊൽക്കത്ത, മുംബൈ, ഹൈദരാബാദ്, നോയ്ഡ എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് ഇവയെല്ലാം നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്.

1947 ഓഗസ്റ്റ് 15 മുതൽ 1950 ജനുവരി 26 വരെ ഉള്ള ഇന്ത്യൻ നാണയ ഘടന താഴെ കൊടുക്കുന്നു. (bold അച്ചടിച്ച വിഭാഗങ്ങൾ)[1]

Rupee and its fractions അണ പൈസ Pies (demonetized after 1947)
രൂപ 16 അണ 64 പൈസ 192 pies
Half രൂപ 8 അണ 32 പൈസ 96 pies
Quarter രൂപ 4 അണ 16 പൈസ 48 pies
1/8 രൂപ 2 അണ 8 പൈസ 24 pies
1/16 രൂപ 1 അണ 4 പൈസ 12 pies
1/32 രൂപ Half അണ 2 പൈസ 6 pies
1/64 രൂപ 1/4 അണ 1 പൈസ 3 pies

ഇത് ഇന്ത്യൻ റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ രൂപവത്കരണത്തിലേക്കുള്ള പരിവർത്തന കാലഘട്ടത്തിലെ കറൻസിയുടെ ക്രമീകരണങ്ങളെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്തു.

റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് ഇന്ത്യ രൂപീകരണം വരെ 1947 നുശേഷം ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന നാണയങ്ങൾ - പ്രീ ഡെസിമെലൈസേഷൻ സീരീസ് താഴെ പറയുന്നവയാണ്:

George VI series (Independent India) (1947 - 1950)
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
One രൂപ നിക്കൽ Circular 28 mm 1947
Half രൂപ 24 mm 1946 - 1947
Quarter രൂപ 19 mm 1946 - 1947
2 അണ Nickel - Brass Square 25.1 mm 1945
Copper - Nickel 22 mm 1946 - 1947
1 അണ Nickel - Brass 12 Scalloped 21 mm 1945
Copper - നിക്കൽ 21 mm 1946 - 1947
1/2 Anna Square 19.7 mm 1946 - 1947
1 Pice Bronze Circular with a hole 21.32 mm 1943 - 1947

റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് ഇന്ത്യ 1950-1957

തിരുത്തുക

1950 ജനുവരി 26 ന് ഇന്ത്യ ഒരു പരമാധികാര റിപ്പബ്ലിക്കായി മാറി. 1950 ഓഗസ്റ്റ് 15-ന് ഈ പരമ്പര അവതരിപ്പിച്ചു. റിപ്പബ്ലിക്ക് ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യത്തെ നാണയത്തെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്തു. ബ്രിട്ടീഷ് കിങ് ചിത്രം മാറ്റി അശോകസ്തംഭത്തിന്റെയും സിംഹത്തിന്റെയും ചിഹ്നം സ്ഥാപിച്ചു .ഒരു രൂപ നാണയത്തിൽ ഒരു ധാന്യക്കതിർ മാറ്റി പകരം ടൈഗർ ആക്കി. ഇന്ത്യൻ മോട്ടിഫ്സ് മറ്റ് നാണയങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നു.കഴിഞ്ഞ പണവ്യവസ്ഥകളും പഴയ കറൻസി യൂണിറ്റുകളും മാറ്റമില്ലാതെ തുടരുകയാണ്.

Republic of India Pre-decimalization series (1950 - 1957)
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
One Rupee നിക്കൽ Circular 27.9 mm 1950 - 1954
Half Rupee 24 mm 1950 - 1956
Quarter രൂപ 19 mm 1950 - 1956
Two അണ Cupro-നിക്കൽ Square 25.4 mm 1950 - 1955
One അണ 12 Scalloped 21 mm 1950 - 1955
Half അണ Square 19.5 mm 1950 - 1955
One പൈസ Bronze Circular 21 mm 1950 - 1955

ഡെസിമലൈസേഷൻ

തിരുത്തുക

ഒരു നൂറ്റാണ്ടിലേറെയായി ദശവൽക്കരണത്തിലേക്കുള്ള നീക്കം നടന്നു. എന്നിരുന്നാലും, 1955 സെപ്തംബറിലായിരുന്നു ഇന്ത്യൻ കോയിൻയേജ് ആക്ട് ഭേദഗതി ചെയ്യാൻ മെട്രിക് സംവിധാനം നടപ്പാക്കി. 1957 ഏപ്രിൽ 1 മുതൽ ഈ നിയമം പ്രാബല്യത്തിൽ വന്നു. രൂപയുടെ മൂല്യവും നാമ പദവിയും രൂപയിൽ മാറ്റമില്ലാതെ തുടർന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഇപ്പോൾ അത് നൂറുകണക്കിന് അല്ലെങ്കിൽ പൈസയ്ക്ക് പകരം 100 പൈസയായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. 2011 ജൂൺ 30 മുതൽ പ്രാബല്യത്തിൽ വന്ന 25 പൈസയുടെയും അതിനു താഴെയുമുള്ള എല്ലാ നാണയങ്ങളും ഔദ്യോഗികമായി പ്രദർശിപ്പിച്ചിരുന്നു.[2]

Pre-decimal currency (1950-1957; minting ceased in 1955) Decimal currency replacement (1957–present) Decimal currency (dates minted)
N/A 10 രൂപ 2006–present
N/A 5 രൂപ 1992–present
N/A 2 രൂപ 1982–present
രൂപ രൂപ(divided into 100 new paisa 1957-1964; divided into 100 paisa 1964–present. 1962–present
Half രൂപ 50 പൈസ 1960–present
Quarter രൂപ 25 പൈസ 1957-2002. Demonetized from 2011.
N/A 20 പൈസ 1968-1994. Demonetized from 2011.
2 അണ 10 പൈസ 1957-1998. Demonetized from 2011.
അണ 5 പൈസ 1957-1994. Demonetized from 2011.
N/A 3 പൈസ 1964-1972; proofs minted until 1981. Demonetized from 2011.
Half അണ 2 പൈസ 1957-1979; proofs minted until 1981. Demonetized from 2011.
Pice പൈസ 1957-1972; proofs minted until 1981. Demonetized from 2011, but retained as a unit of currency.

കോയിൻ സീരീസ് 1957-present (decimal)

തിരുത്തുക

നയാ പൈസ സീരീസ് 1957–1963

തിരുത്തുക

"പൈസ്" എന്ന പഴഞ്ചൻ പെർഫക്ഷൻ മാറി ബഹുവചനരൂപത്തിൽ "പൈസ" എന്ന പദം വന്നു. പൊതുജന അംഗീകാരത്തോടെ 1964 ജൂൺ 1 വരെ ആയിരുന്ന 'നയാ പൈസ' (പുതിയ പൈസ) മാറി പൈസ എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെട്ടു.. 50p, 25p, 10p, 5p, 2p, 1p എന്നീ നാണയങ്ങൾ ഒരു നാണയത്തിന്റെ മൂല്യം വിവരിക്കുന്ന ഐതിഹ്യത്തിലുള്ള ദേവനാഗരി ലിപിയിൽ മാറ്റി..

Naya Paisa Series (1957 - 1963)
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
One രൂപ നിക്കൽ Circular 28 mm 1962 - 1974
Fifty Naye paisa 24 mm 1957 - 1963
Twenty Five Naye paisa 19 mm 1957 - 1963
Ten Naye paisa Cupro-നിക്കൽ Eight Scalloped 23 mm (across scallops) 1957 - 1963
Five Naye paisa Square 22 mm (across corners) 1957 - 1963
Two Naye paise   Eight Scalloped 18 mm (across scallops) 1957 - 1963
One Naya Paisa     Bronze Circular 16 mm 1957 - 1962
നിക്കൽ Brass 1962 - 1963

Paisa series I with Devanagari Legend 1964 onwards

തിരുത്തുക

In June 1964, the term 'Naya' was dropped and the coins were reminted. The legend in Devanagari script explaining the value of coin in terms of fraction of a Rupee continued till it was finally dropped from the new design minted 1964 onwards.

Paisa Series I with Devanagari Legend (1964 - 1980s)
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
50 പൈസ Nickel Circular 24 mm 1964 - 1971
25 പൈസ Nickel 19 mm 1964 - 1972
10 paisa Copper Nickel 8 Scalloped 23 mm 1964 - 1967
Nickel Brass 1968 - 1971
5 പൈസ Copper നിക്കൽ Square 22 mm 1964 - 1966
Aluminium 1967 - 1971
2 പൈസ Copper നിക്കൽ 8 Scalloped 18 mm 1964
1 paisa നിക്കൽ Brass Circular 16 mm 1964

Series II without the Devanagari Legend (1964 - 1983)

തിരുത്തുക

The coin minted from 1965 did not have the legend in Devanagari, explaining the value of the coin as a fraction of the rupee. Small denomination coins which were made of bronze, nickel-brass, cupro-nickel, and aluminium-bronze were gradually minted in aluminium.The first coin minted in such type was the 3 Paisa coin in 1964, which was a new denomination, and continued to be minted till 1971. One and Two paisa coins were changed to Aluminium and were minted without the Devanagari legend from 1965. 20 paisa coin was introduced in 1968, which continued to be minted till 1971.

Series II without Devanagari Legend (1964 - 1983)
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
1 രൂപ Copper നിക്കൽ Circular 28 mm 1975 - 1982
50 paisa 24 mm 1972 - 1973
1974 - 1983
25 പൈസ 19 mm 1972 - 1990
20 paisa Nickel Brass 22 mm 1968 - 1971
10 പൈസ Aluminium 12 Scalloped 25.91 mm 1971 - 1982
5 പൈസ Square 22 mm 1972 - 1984
3 പൈസ Hexagonal 21 mm 1964 - 1971
2 പൈസ 8 Scalloped 20 mm 1965 - 1981
1 പൈസ Square 17 mm 1965 - 1981

Series III 1982 Onwards

തിരുത്തുക

From 1982, New series was launched. the 20 paisa coin which was last minted in 1971, was reintroduced again, but in Aluminium. The size and the design of 10 paisa, 50 paisa and 1 rupee was changed, though they continued to be minted in the same metal. Coins of 3p, 2p and 1p were discontinued but continued to be the legal tender.

Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
1 രൂപ Copper - നിക്കൽ Circular 26 mm 1983 - 1991
50 പൈസ 24 mm 1984 - 1990
20 പൈസ Aluminium Hexagonal 26 mm 1982 - 1997
10 പൈസ 8 Scalloped 23 mm 1983 - 1993
5 പൈസ Square 22 mm 1984 - 1994

Series IV 1988 Onwards

തിരുത്തുക

In Series IV, 5 paisa and 20 paisa coins were discontinued though they continued to be minted in Series III till 1994 and 1997 respectively. 10 paisa, 25 paisa and 50 paisa coins were minted in Stainless Steel. 1992 onwards, 1 Re coin was also minted in Steel and Rs. 2 and Rs. 5 coins in Copper Nickel were introduced. The very considerable costs of managing note issues of Re 1, Rs 2, and Rs 5 led to the gradual coinage of these denominations. These coins continued to be minted till 2004, when the Unity in diversity series was launched.

Cupro-Nickel coins are not minted anymore. Ferritic Stainless Steel coins of Two and Five Rupee denominations are currently in production.[3]

2004 Unity in diversity Series

തിരുത്തുക

In 2004, RBI issued a series in denominations of 1 rupee, followed by 2 rupee and 10 rupee in 2005. These issues however came into circulation in 2006, and created a controversy over their design. 10 rupee coins were the first bimetallic coins issued in India, and because of the controversy and being minted in only one mint, most of the coinage never found its way into circulation. The ones which did were hoarded by Coin collectors and Coin hoarders.

2004 Unity in Diversity Series
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
10 രൂപ Bimetallic

Copper നിക്കൽ Center in

Aluminium Bronze ring

Circular 27 mm 2005 - 2007
2 രൂപ Stainless Steel 26.75 mm
1 രൂപ 25 mm 2004 - 2006

2007 Hasta Mudra Series

തിരുത്തുക

in 2007 RBI issued a new series of Coins, The Hasta Mudra Series, in coins of 50 paisa, 1 rupee and 2 rupee denominations. These coins are stainless steel and feature various Hasta Mudras (hand gestures in Indian Classical dance). The 5 rupee piece that features waves in its design was also issued in 2007, along with a new 10 rupee coin. However, the design of the 10 rupee piece changed in 2008. The 5 rupee coin design was again reverted to the previous design, though it was issued in Nickel-brass instead of Copper-nickel. However, these 5 rupee and 10 rupee coins were not the part of the Hasta Mudra series.

2007 Hasta Mudra Series
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
2 രൂപ Stainless Steel Circular 27 mm 2007 - 2011
1 രൂപ 25 mm
50 പൈസ 22 mm 2008 - 2010

The 5 rupee and 10 rupee coins were issued for common circulation in 2007, 2008, 2009 with changed designs and continued to be minted until the introduction of the Rupee Symbol series in 2011.

2007 - 2010 Common Circulation Coins for 5 rupee and 10 rupee
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
5 രൂപ Stainless Steel Circular 23 mm 2007 - 2008
10 രൂപ Bimetallic

Copper നിക്കൽ Center in Aluminium Bronze ring

27 mm 2008 - 2010
5 രൂപ Nickel - Brass 23 mm 2009 - 2010

2011 New Series with the Rupee Symbol (₹)

തിരുത്തുക

In 2011, RBI issued a series in denominations of 50p, ₹1, ₹2, ₹5, and ₹10. The 50p, ₹1, ₹2, and ₹5 designs are identical except the absence of the rupee symbol in 50p coin. The ₹10 coin continued to be issued in bimetallic issues as previously.

2011 Rupee Symbol Series
Denomination Image Metal Shape Diameter Minted in Year
Obverse Reverse
₹10

Ten രൂപ

Bimetallic

Copper Nickel Center in

Aluminium Bronze ring

Circular 27 mm 2011 -
₹ 5

Five Rupees

Nickel Brass 27 mm 2011 -
₹ 2

Two രൂപ

Stainless Steel 25 mm 2011 -
₹ 1

One രൂപ

21.93 mm 2011 -
50 p

Fifty പൈസ

19 mm 2011 -

Mints

തിരുത്തുക

Domestic mint marks

തിരുത്തുക
  • Kolkata - either no mint mark beneath the date of coin or a C is seen at 6'o clock position in British India coins.
  • Mumbai - diamond mint mark under the date of the coin.
  • Hyderabad - split diamond or a dot in diamond or five pointed star under the date of coin.
  • Noida - a small or thick dot under the date of the Coin.

Because of the increasing demand for coins, the Indian government was forced to mint coins in foreign countries at various points in the country's history.

Foreign Mint Marks

തിരുത്തുക
  • Pretoria - diamond mark under the date 1943.
  • Seoul - a five pointed star under the date of the coin but exactly below the first or Last Digits of dates 1985 and 1997.
  • Birmingham (Royal Mint, UK) - small dot under the date of the coin but exactly below the first digit of date 1985.
  • Heaton Press - Ornamental/decorated letter "H" under the last digit of the date 1985.
  • Ottawa - a "C" mint mark under the date of the coin.
  • Mexico City - "M" mint mark under the date of the coin.

Mints in Daegu, Korea, Slovakia (Kremnca), and Russia (Moscow) have also been used.

Commemorative coins

തിരുത്തുക

The first Indian commemorative coin was issued in 1964 to mourn the death of Jawaharlal Nehru, the first Prime Minister of India. Since then, numerous coins of these type on almost all denomination from 5 paisa to 10 rupees have been issued. These coins based on famous personalities (usually issued on their birth or death centenary, or in rare cases on their death), government programmes and social messages.

Mints

തിരുത്തുക

Commemorative coins are made at various mints across India including the ones at Mumbai, Noida, Kolkata and Hyderabad.

The First Commemorative Coins

തിരുത്തുക

The first commemorative coins was dated 1964 and had a bust of Jawaharlal Nehru on observe and was issued in one and half rupee.

List of Commemorative Coins

തിരുത്തുക
Commemorative Year 5P 10P 20P 25P 50P 1₹ 2₹ 5₹ 10₹ 20₹ 25₹ 50₹ 60₹ 75₹ 100₹ 125₹ 150₹ 200₹ 500₹ 1000₹
Jawaharlal Nehru 1964 KM KM
Mahatma Gandhi 1969 KHM KM KM KM
Food For All 1970 KM KM
Food For All 1971 KM M
25th Independence 1972 KM KM
Grow More Food 1973 KM M M M
Planned Families Food for All 1974 KHM
Women Year 1975 KHM M M
Food & Work For All 1976 KHM KM M M
Save for Development 1977 KHM KM M M
Food & Selter For All 1978 KHM KHM M M
International Year of the Child (P) 1978 M
International Year of the Child 1979 KHM KHM M M M
Rural Women's Advancement 1980 KHM KHM M M
World Food Day 1981 KM KHM M M
IX Asian Games 1982 KHM KHM KM M M
World Food Day 1982 KHM KH
National Integration 1982 KM KM M M
Fisheries 1983 KH
Forestry for Development 1985 KHM
Reserve Bank of India 1985 KHM KM M
Indira Gandhi 1985 KHM HM M
International Youth Year 1985 KHM K M
Fisheries 1986 KHM M M
Small Farmer 1987 KHM M M
Rainfed Farming 1988 KHM
Jawaharlal Nehru 1989 KHM HM M M
World Food Day 1989 KHM
Dr. B.R. Ambedkar 1990 HM
ICDS 1990 HM
SAARC Year - Girl Child 1990 HM
Food For the Future 1990 KH
Rajiv Gandhi 1991 HM
Commonweath Parliamentary 1991 M M M
Tourism Year 1991 HM M M
Food & Nutrition 1992 K
Land Vital Resource 1992 K
Quit India Movement 1993 KHM M M M
Inter Parliamentary Union 1993 M
Small Family Happy Family 1993 HM
Bio Diversity 1993 HM
International Year of the Family 1994 MN
Water for Life 1994 KHM
ILO 1994 HMN M M
World Tamil Conference 1995 KHMN M MN
Globalizing Indian Agriculture 1995 KM
UNO 1995 MN
FAO 1995 HMN
Sardar Vallabhbhai Patel 1995 M
Sardar Vallabhbhai Patel 1996 KHMN M M M
Mother's Health is Child's Health 1996 KHMN
International Crop Science 1996 K
Subhash Chandra Bose 1996 KN
Subhash Chandra Bose 1997 KHMN M M M
50 year of Independence 1997 KHMN M
Cellular Jail 1997 KHMN
Sri Aurobindo 1998 KMN M M M
Deshbandhu Chittranjan Das 1998 KHN K
Saint Dnyaneshwar 1999 KMN M
Chattrapati Shivaji 1999 KHMN M M
Suprime Court of India 2000 KMN M
Dr. Syama Prasad 2001 KHN K M K
Bhagwan Mahabir 2001 MN M
Loknayak Jayprakash Narayan 2002 HM
Saint Tukaram 2002 KHMN K M M
Maharana Pratap 2003 HM M M
Veer Durgadas 2003 HM M M
Indian Railway 2003 KHMN K
Dadabhai Naoraji 2003 KHM
Kumarasami Kamraj 2003 KHM M
India Post 2004 K K
Telecommunication 2004 K K
Lal Bahadur Sastri (CuNi) 2004 K K
Lal Bahadur Sastri (SS) 2004 KHM
Dandi March (CuNi) 2005 M M
Dandi March (SS) 2005 M
Mahatma Basaveshwara (CuNi) 2006 M M
Mahatma Basaveshwara (SS) 2006 M
ONGC (CuNi) 2006 K M
ONGC (SS) 2006 KH
Sree Narayan Gurudev (CuNi) 2006 M M
Sree Narayan Gurudev (SS) 2006 M
SBI (CuNi) 2006 K K
SBI (CuNi) 2006 KH
Indian Airforce 2007 K K
Lokamanya Bal Gandhar Tilak (CuNi) 2007 M K
Lokamanya Bal Gandhar Tilak (SS) 2007 M
Tilakji Error (CuNi) 2007 M
First War of Independence 2007 M M
Khadi & Village Industries (CuNi) 2007 M M
Khadi & Village Industries (SS) 2007 M
Bhagat Singh 2007 KH K
Shri Guru Granth Sahib 2008 HM M
Saint Alphonsa 2009 KHM M
Louis Braille 2009 KHM K
Perarignar Anna 2009 KHM K
60 years of Commonwealth 2009 KHM M
Dr. Rajendra Prasad 2009 KHMN K
Homi Bhaba 2009 MN M
Reserve Bank of India 2010 HM KHM HM HMN KMHN
XIX Commonwealth Games 2010 KHN KHMN
C. Subramaniam 2010 KHMN HM
Brihadeswarar Temple Thanjaveer 2010 KHMN M
Mother Teresa 2010 KHMN K
Comptroller & Auditor General 2010 KHMN K
Income Tax - Chanakya 2010 KHM K
Income Tax - Chanakya 2011 KN
Civil Aviation 2010 H
Civil Aviation 2011 KHMN M
Rabindra Nath Tegore 2011 KHMN K
Indian Council of Medical Research 2011 KHMN HM
Madan Mohan Malviya 2011 KHMN M
Parliament of India 2012 KHMN
Shree Mata Vaishno Devi 2012 HMN HMN M
Kolkata Mint 2012 KHMN K
Motilal Nehru 2012 KHMN M
Kuka Movement 2013 KHMN M
Swami Vivekananda 2013 KHMN K
Coir Board 2013 KHMN M
Acharya Tulsi 2014 KHMN M
Maulana Abul Kalam Azad 2014 KHMN K
Jawaharlal Nehru 2014 KHMN K
Komagata Maru Incident 2014 HMN
Jamshetji Nusserawanji Tata 2015 KM
Begum Aktar 2015 KM K
Rani Gaidiliu 2015 K
1965 Operation 2015 M M
BHEL 2015 KM K
Allahabad High Court 2015 HM M
Biju Patnaik 2015 K K
Dr. B.R. Ambedkar 2015 HM K
Dr. Sarvapalli Radha Krishnan 2015 M K
3rd Indo Africa Forum 2015 K K
Maharana Pratap 2015 M M
Swami Chimayananda 2015 KM K
Gandhi Return from Africa 2015 KHMN
International Yoga Day 2015 MN
Nabakalebar Rath Yatra 2015 M M
University of Mysore 2016 M M
Lala Lajpat Rai 2016 K
Tatya Tope 2016 K K
Banaras Hindu University 2016 M M
National Archive of India 2016 K K
Pt Dindayal Upadhyai 2016 M M
Biju Patnik 2016 M M
Chaitanya Mahaprabhu 2016 M M
Shrimad Rajchandra 2017 M M

Note: Bold Marks are Silver Coins, Mint index: K = Kolkata (no mark), H = Hyderabad (⋆), M = Mumbai (◆ or B), Noida = (●).


ഇതും കാണുക

തിരുത്തുക
 
Coins of the Republic of India എന്ന വിഷയവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചിത്രങ്ങൾ വിക്കിമീഡിയ കോമൺസിലുണ്ട്.

അവലംബം

തിരുത്തുക
  1. ↑ India - Currency, Weights and Measures, The Statesman's Year Book 1947, pg 133, Macmillan & Co.
  2. ↑ Krause, Chester. Mishler, Clifford. "India-Republic," 2005 Standard Catalog of World Coins 1901-present, 32nd edition. Krause Publications. Iola, WI
  3. ↑ "ആർക്കൈവ് പകർപ്പ്". Archived from the original on 2011-11-19. Retrieved 2018-06-03.

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ

തിരുത്തുക
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ഇന്ത്യൻ_രൂപയുടെ_നാണയങ്ങൾ&oldid=4016906" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്