"പ്രശാന്ത ചന്ദ്ര മഹലനോബിസ്" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം
Content deleted Content added
(ചെ.) Robot: Cosmetic changes |
|||
വരി 1:
{{prettyurl|Prasanta Chandra Mahalanobis}}
[[
ഒരു ഭാരതീയ ശാസ്ത്രജ്ഞനും പ്രയുക്തസ്ഥിതിവിവരശാസ്ത്രജ്ഞനുമായിരുന്നു '''പ്രശാന്ത ചന്ദ്ര മഹലനോബിസ്''', [[Fellow of the Royal Society|FRS]] ([[Bangla]]: প্রশান্ত চন্দ্র মহলানবিস) ([[ജൂണ്‍ 29]], [[1893]]
== ജീവിതം ==
ഇന്നത്തെ [[ബംഗ്ലാദേശ്|ബംഗ്ലാദേശിലുള്ള]] [[ബിക്രംപൂര്‍]] എന്ന സ്ഥലത്തെ ഒരു കുലീന കുടുംബത്തിലാണ് മഹലനോബിസ് ജനിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാമഹന്‍ ഗുരുചരണ്‍ (1833-1916) [[കൊല്‍ക്കത്ത|കൊല്‍ക്കത്തയിലേക്ക്]] കുടിയേറുകയും അവിടെ ഒരു രാസവസ്തുശാല ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്തു. [[രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോര്‍|രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ]] പിതാവ് [[ദേവേന്ദ്രനാഥ ടാഗോര്‍|ദേവേന്ദ്രനാഥ ടാഗോറില്‍]] ആകൃഷ്ടനായി അദ്ദേഹം [[ബ്രഹ്മസമാജം|ബ്രഹ്മസമാജവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവര്‍ത്തിച്ചിരുന്നു. അദ്ദേഹം അക്കാലത്ത് അതിന്റെ അധ്യക്ഷന്‍, ഖജാന്‍ജി എന്നീ പദവികളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. സാമൂഹികമായ എതിര്‍പ്പുകള്‍ വക വയ്ക്കാതെ അദ്ദേഹം ഒരു വിധവയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. ഈ ദമ്പതിമാരുടെ മൂത്തപുത്രന്‍ സുബോധ്ചന്ദ്രയാണ് പ്രശാന്തചന്ദ്രയുടെ പിതാവ്. സുബോധ്ചന്ദ്ര എദിന്‍ബര്‍ഗ് സര്‍വ്വകലാശാലയിലെ തന്റെ തത്വശാസ്ത്ര പഠനത്തിന് ശേഷം കൊല്‍ക്കത്തയിലെ പ്രസിഡന്‍സി കോളജില്‍ അധ്യാപകനായി. അദ്ദേഹം നല്ല ഒരു വിദ്യാഭ്യാസ വിചക്ഷണന്‍ കൂടിയായിരുന്നു. അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഈ കോളജിലെ തത്വശാസ്ത്ര വിഭാഗത്തിന്റെ മേധാവിയായി. സാമൂഹികമായി ഉയര്‍ന്ന ചിന്താഗതി പുലര്‍ത്തുന്നവരുടെയും പരിഷ്കര്‍ത്താക്കളുടെയും ഒരു സമൂഹത്തിലാണ് പ്രശാന്തചന്ദ്ര വളര്‍ന്നു വന്നത്.
വരി 13:
== ഇന്ത്യന്‍ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കല്‍ ഇന്‍സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് (ഭാരതീയ സ്ഥിതിവിവരശാസ്ത്ര പഠനകേന്ദ്രം) ==
[[
മഹലനോബിസിന്റെ സഹപ്രവര്‍ത്തകരില്‍ പലരും സ്ഥിതിവിവരശാസ്ത്രത്തോടു താത്പര്യം കാണിക്കുകയും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രസിഡന്‍സി കോളജിന്റെ മുറിയിലെ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കല്‍ ലബോറട്ടറിയില്‍ അതൊരു ചെറുസംഘമായി വളരുകയും ചെയ്തു. 1931 ഡിസംബര്‍ 17-ന് പ്രമഥനാഥ് ബാനര്‍ജി (പ്രഫ.ധനതത്വശാസ്ത്രം), നിഖില്‍ നജ്ജന്‍ സെന് (പ്രഫ.പ്രയുക്ത ഗണിതശാസ്ത്രം), സര്‍. ആര്‍. എന്‍. മുഖര്‍ജി എന്നിവരുമായിച്ചേര്‍ന്ന് അദ്ദേഹം ഒരു യോഗം വിളിച്ചുകൂട്ടി. ഈ യോഗമാണ് ഇന്ത്യന്‍ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കല്‍ ഇന്‍സ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് എന്ന സ്ഥാപനത്തിന് നാന്ദി കുറിച്ചത്. 1932 ഏപ്രില്‍ 28-ന് അതൊരു ലാഭേച്ഛയില്ലതെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഒരു സഹകരണ സംഘമായി ഭാരതീയ സഹകരണസംഘനിയമം-XXI(1860) പ്രകാരം രജിസ്റ്റര്‍ ചെയ്തു. ഈ സ്ഥപനം ആദ്യം പ്രസിഡന്‍സി കോളജിന്റെ ഭൗതികശാസ്ത്ര വിഭാഗത്തിനു കീഴിലായിരുന്നു. ആദ്യത്തെ വര്‍ഷത്തെ ഇതിന്റെ ചെലവ് 238 രൂപയായിരുന്നു. പിന്നീട് മഹലനോബിസിന്റെ സഹപ്രവര്‍ത്തകരായ [[എസ്.എസ്. ബോസ്]], [[ജെ.എം. സെന്‍ഗുപ്ത]], [[ആര്‍.സി. ബോസ്]], [[എസ്.എന്‍. റോയ്]], [[കെ.ആര്‍. നായര്‍]], [[ആര്‍.ആര്‍. ബഹാദുര്‍]], [[ജി. കല്യാണ്‍‍പുര്‍]], [[ഡി.ബി. ലാഹിരി]] തുടങ്ങിയവര്‍ ഇതിന്റെ വളര്‍ച്ചയ്ക്കായി നിസ്തുലമായ സേവനങ്ങള്‍ ചെയ്തു. പ്രധാനമന്ത്രി [[ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്രു|ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്രുവിന്റെ]] സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന പീതാംബര്‍ പന്ത് എന്നയാളിന്റെ പിന്തുണയും ഈ സ്ഥാപനത്തിന് ലഭിച്ചു.
വരി 23:
== സ്ഥിതിവിവരശാസ്ത്രത്തിന് നല്‍കിയ സംഭാവനകള്‍ ==
=== മഹലനോബിസ് അന്തരം ===
1920-ല്‍ നാഗ്പുരില്‍ നടന്ന ഭാരതീയ ശാസ്ത്ര സമ്മേളനത്തില്‍(Indian Science Congress) വച്ച് മഹലനോബിസ് ''സുവൊളജിക്കല്‍ സര്‍വ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ''യുടെ മേധാവിയായിരുന്ന നെല്‍സണ്‍ അന്നന്‍ഡേലുമായി പരിചയപ്പെടാനിടയാവുകയും നൃലോകവിജ്ഞാനീയത്തിലെ ചില പ്രശ്നങ്ങളെപ്പറ്റി ച്റ്ച്ച ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. കൊല്‍ക്കത്തയിലെ ആംഗ്ലോ-ഇന്ത്യന്‍ വംശജരുടെ വംശീയമായ കണക്കിന്റെ അപഗ്രഥനം നടത്തുവാന്‍ അന്നന്‍ഡേല്‍ അദ്ദേഹത്തോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു. ഈ പഠനം അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഒന്നാമത്തെ ശാസ്ത്ര പ്രബന്ധമായി 1922-ല്‍ അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. ഈ പഠനകാലത്ത് ജനസംഖ്യയുടെ താരതമ്യത്തിനും വര്‍ഗീകരണത്തിനും അദ്ദേഹം ഒരു വൈവിധ്യാന്തര ഏകകം ഉപയോഗിച്ചുള്ള ഒരു രീതി കണ്ടുപിടിച്ചു. ഈ ഏകകം, D<sup>2</sup>, പിന്നീട് 'മഹലനോബിസ് അന്തരം' എന്നറിയപ്പെട്ടു. ഈ ഏകകം മാപകാനുപാതത്തെ അപേക്ഷിച്ചല്ല നില്‍ക്കുന്നത് എന്നതാണിതിന്റെ പ്രത്യേകത.
''ബയോമെട്രിക്ക''യില്‍ നിന്നും പ്രചോദനം ഉള്‍ക്കൊണ്ടും ആചാര്യ ബ്രജേന്ദ്രനാഥ് സിയലിന്റെ ഉപദേശമനുസരിച്ചും മഹലനോബിസ് സ്ഥിതിവിവരനിര്‍ണ്ണയം ആരംഭിച്ചു. തുടക്കത്തില്‍ അദ്ദേഹം സര്‍വ്വകലാശാലാപരീക്ഷകളുടെ അപഗ്രഥനം, കൊല്‍ക്കത്തയിലെ ആംഗ്ലൊ-ഇന്ത്യന്‍ വംശജരുടെ കണക്കെടുപ്പ്, പിന്നെ കുറെ കാലാവസ്ഥാപഠനം എന്നിവയാണ് നടത്തിയത്.
=== മാതൃകാ വ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയങ്ങള്‍(Sample surveys) ===
അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളിലേറെയും ബൃഹത്മാതൃകാവ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയതിന്റെ മേഖലയിലായിരുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള വ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയങ്ങളുടെയും മാതൃകാപരിശോധനയുടെ ഉപയോഗത്തെയും പറ്റിയുള്ള സങ്കല്പം തന്നെ കൊണ്ടുവന്നത് അദ്ദേഹമാണ്.ആദ്യകാല വ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയങ്ങള്‍ 1937 മുതല്‍ 1944 വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിലായിരുന്നു. ഇതില്‍ ഉപഭോക്തൃചിലവുകള്‍, ചായകുടിക്കുന്ന ശീലം, പൊതുജനാഭിപ്രായം, വിളഭൂമിയുടെ വിസ്തൃതി, സസ്യരോഗങ്ങള്‍ എന്നിവയായിരുന്നു പ്രധാനമായും ഉള്‍പെട്ടിരുന്നത്. ഹരോള്‍ഡ് ഹോട്ടലിങ്ങ് ഇതേപ്പറ്റി എഴുതിയിരിക്കുന്നതിങ്ങനെ:"''പ്രൊഫസ്സര്‍ മഹലനോബിസ് വിവരിക്കുന്ന രീതിയിലുള്ള കൃത്യമായ ഒരു താരതമ്യസമ്പ്രദായം അമേരിക്കന്‍ ഐക്യനാടുകള്‍ പോലുള്ള വികസിത രാഷ്ട്രങ്ങളില്‍ പോലും എനിക്ക് കാണുവാന്‍ സാധിച്ചിട്ടില്ല''". സര്‍. റൊണാള്‍ഡ് എയ്മര്‍ ഫിഷര്‍ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നതിങ്ങനെ:"''ഭരണനേതൃത്വത്തിന് ലഭ്യമായ ഏറ്റവും ബലവത്തായ വസ്തുതാനിര്‍ണ്ണയ പ്രക്രിയ, മാതൃകാവ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയത്തിന്റെ യഥാര്‍ത്ഥ വികസനത്തിന് മുന്‍കൈയെടുത്തിരിക്കുന്നത് ഐ. എസ്. ഐ. ആണ്''". വിളവുത്പാദനത്തിന്റെ തോത് നിര്‍ണ്ണയിക്കുന്നതിനായി സ്ഥിതിവിവരരീതിയിലെ മാതൃകാവത്കരണ രീതിയുപയോഗിച്ച് അദ്ദേഹം ഒരു സമ്പ്രദായം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. നാലടി വ്യാസം വരുന്ന ഒരു വൃത്തത്തിനുള്ളില്‍ വരുന്ന ഭാഗത്തുള്ള വിളയുടെ പരിശോധന നടത്തുക എന്നതായിരുന്നു അത്. മറ്റ് ശാസ്ത്രജ്ഞരായ പി. വി. സുഖാത്മെ, വി. ജി. പാന്‍സെ എന്നിവര്‍ ഭാരതീയ കാര്‍ഷിക ഗവേഷണ ഉപദേശകസമിതി([[Indian Council of Agricultural Research]]), ഭാരതീയ കാര്‍ഷിക സ്ഥിതിവിവരഗവേഷണ പഠനകേന്ദ്രം([[Indian Agricultural Statistics Research Institute]]) എന്നിവയുമായി ചേര്‍ന്ന് പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയും നിലവിലുള്ള ഭരണമാതൃകയുടെ ചട്ടക്കൂട് ഉപയോഗിച്ചുള്ള ഒരു വ്യാപ്തിനിര്‍ണ്ണയ സമ്പ്രദായം നിര്‍ദ്ദേശിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ അഭിപ്രായ വ്യത്യാസം തീക്ഷ്ണമാവുകയും അത് മഹലനോബിസും കാര്‍ഷിക ഗവേഷക സ്ഥാപനവും തമ്മിലുള്ള പരസ്പരസഹകരണം ഇല്ലാതാക്കുകയും ചെയ്തു.<ref>Rao, J.N.K. (2006) Interplay Between Sample Survey Theory and Practice: An Appraisal. Survey Methodology Vol. 31, No. 2, pp. 117-138. Statistics Canada, Catalogue No. 12-001 [http://www.statcan.ca/english/ads/12-001-XIE/12-001-XIE20050029040.pdf PDF]</ref><ref>Adhikari, B.P (1990). Social construction of the statistical estimation of crop yield. Paper presented at the XII World Congress of Sociology of the Internutionul Sociologicul Associution, Madrid, Spain.</ref><ref>{{cite journal|title=Evolution of Statistics in India|last=Ghosh|first=J.K.|coauthors=P. Maiti; T. J. Rao; B. K. Sinha|journal=Revue Internationale de Statistique|volume=67|issue=1|year=1999|pages=13–34|doi=10.2307/1403563}}</ref>
പിന്നീട് ആസൂത്രണക്കമീഷനിലെ ഒരു അംഗം<ref name=newspaper>[http://www.hinduonnet.com/seta/2003/05/15/stories/2003051500180300.htm ''The Hindu'' dated 15th May, 2003]</ref> എന്ന നിലയില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ച മഹലനോബിസ് സ്വതന്ത്രഭാരതത്തിന്റെ പഞ്ചവത്സരപദ്ധതികള്‍ക്ക് വളരെയേറെ സംഭാവനകള്‍ നല്‍കി. രണ്ടാം പഞ്ചവത്സര പദ്ധതിയില്‍ അദ്ദേഹം ഊന്നല്‍ നല്‍കിയത് ഇരുമേഖലകളെയും(പൊതു,സ്വകാര്യ) ആധാരമാക്കിയുള്ള വ്യവസായവത്കരണത്തിനായിരുന്നു.വാസിലി ലിയോറ്റിഫിന്റെ 'ഇന്‍പുട്ട്-ഔട്ട്പുട്ട് മാതൃക'യ്ക്ക് അദ്ദേഹം ഉണ്ടാക്കിയ വകഭേദവും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ തന്നെ 'മഹലനോബിസ് മാതൃക'യും രണ്ടാം പഞ്ചവത്സരപദ്ധതിയില്‍ ഉപയോഗിക്കുകയും അത് ഭാരതത്തിന്റെ ദ്രുതഗതിയിലുള്ള വ്യവസായവത്കരണത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹവും സഹപ്രവര്‍ത്തകരും ഐ. എസ്. ഐ. യുടെ അടിസ്ഥാനസൗകര്യ വികസനത്തിനായി ഈ കാലയളവില്‍ അശ്രാന്തപരിശ്രമം നടത്തി. അദ്ദേഹം ഭാരതത്തിലെ വ്യവസായനിര്‍വ്യാപനം മനസ്സിലാക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു പദ്ധതി തയ്യാറാക്കുകയും മുന്‍പുണ്ടായിരുന്ന ജനസംഖ്യാകണക്കെടുപ്പ് അപാകതകള്‍ തിരുത്തി അത് ഡാനിയല്‍ തോര്‍ണറെ ഏല്പ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.<ref name=Das> Das, Gurucharan. 2000 ''India Unbound: The Social and Economic Revolution from Independence to the Global Information Age'' Anchor Books. pp. 432 ISBN
മഹലനോബിസിന് കൃഷിയോടുണ്‍ടായിരുന്ന താത്പര്യം അദ്ദേഹം കൈവിട്ടില്ല. മഹലനോബിസ് പിന്നീട് [[രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോര്‍|രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോറിന്റെ]] സെക്രട്ടറി എന്ന നിലയില്‍ ടാഗോര്‍ നടത്തിയ പല വിദേശയാത്രകളിലും അദ്ദേഹത്തെ അനുഗമിച്ചിരുന്നു, മാത്രമല്ല ടാഗോറിന്റെ വിശ്വഭാരതി സര്‍വ്വകലാശാലയില്‍ ഒരു അദ്ധ്യാപകന്‍ എന്ന നിലയിലും കുറച്ചു കാലം പ്രവര്‍ത്തിച്ചു. അദ്ദേഹം ശാസ്ത്രരംഗത്തും സാമൂഹികരംഗത്തും രാജ്യത്തിനു നല്‍കിയ സംഭാവനകള്‍ പരിഗണിച്ച്, ഭാരതത്തിന്റെ പരമോന്നത പൗരബഹുമതികളിലൊന്നായ പദ്മവിഭൂഷണ്‍ അദ്ദേഹത്തിനു ലഭിച്ചു.
== മരണം ==
1972 ജൂണ്‍ 28-ന്, അദ്ദേഹത്തിന്റെ 79-ആം പിറന്നാളിന് ഒരു ദിവസം മുമ്പ് മഹലനോബിസ് ലോകത്തോട് വിട പറഞ്ഞു. ഈ പ്രായത്തില്‍പ്പോലും അദ്ദേഹം ഗവേഷണങ്ങളില്‍ വ്യാപൃതനാവുകയും ഐ. എസ്. ഐ. മേധാവി, സര്‍ക്കാരിന്റെ ക്യാബിനറ്റിന്റെ സ്ഥിതിവിവര ഉപദേഷ്ടാവ് എന്നീ നിലകളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.
== അവലംബം ==
<references/>
*http://www.ias.ac.in/jarch/currsci/65/00000091.pdf<br />
വരി 41:
{{lifetime|1893|1972|ജൂണ്‍ 29|ജൂണ്‍ 28}}
[[
[[
[[bn:প্রশান্ত চন্দ্র মহালনবিশ]]
| |||