നളിനിയുടെ അന്ത്യം [[ഹൃദയസ്തംഭനം]] മൂലമാണോ എന്നും<nowiki/>മൂലമാണോയെന്നും ശരിക്കുമുള്ള മോക്ഷപ്രാപ്തിയാണോ എന്നുംമോക്ഷപ്രാപ്തിയാണോയെന്നും തർക്കങ്ങളുണ്ടായി. അതുപോലെ കഥാവസ്തുവിന്റെ ഉറവിടത്തെക്കുറിച്ചും അഭിപ്രായാന്തരമുണ്ടായിരുന്നു. ഒളിവർ ഗോൾഡ് സ്മിത്തിന്റെ എഡ്വിൻ ആൻഡ് ഏഞ്ജലീന, എച്ച്. ഡബ്ല്യു. ലോങ്ഫെലോയുടെ ഇവാൻജലിൻ എന്നീ കാവ്യങ്ങളുടെഎന്നീക്കാവ്യങ്ങളുടെ ഛായ ശ്രീനിയും കുട്ടികൃഷ്ണമാരാരും ഈ കാവ്യത്തിൽഈക്കാവ്യത്തിൽ കണ്ടെത്തിയിരിക്കുന്നു{{തെളിവ്}}. പ്രമേയപരമായി കാളിദാസന്റെ പാർവതിയുടെയും,പാർവ്വതിയുടെയും രബീന്ദ്രനാഥടാഗൂറിന്റെ നളിനിയുടെയും ഛായ ഡോ. എം. ലീലാവതിയും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്{{തെളിവ്}}. ധാരാളം നിരൂപണങ്ങളും പഠനങ്ങളും ഈ കാവ്യത്തിന്മേലുണ്ടായി. വേദാന്തത്തെ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാണ്, കവി നായികാനായകന്മാരെ ആവിഷ്കരിച്ചിട്ടുള്ളത് എന്നനായികാനായകന്മാരെയാവിഷ്കരിച്ചിട്ടുള്ളതെന്ന ചിന്തയിലൂന്നിയ പഠനങ്ങളാണ് കൂടുതൽ സത്യാത്മകമായിട്ടുള്ള ത്സത്യാത്മകമായിട്ടുള്ളത്.