"മോഹൻജൊ ദാരോ" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം
Content deleted Content added
ചരിത്ര പലക |
(ചെ.) ചില്ലറ തിരുത്ത് |
||
വരി 13:
}}
'''മോഹന്ജൊ-ദാരോ''' [[സിന്ധുനദീതട സംസ്കാരം|സിന്ധൂ നദീതട നാഗരികതയിലെ]] ഏറ്റവും വലിയ നഗര-വാസസ്ഥലങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു. [[പാക്കിസ്ഥാന്‍|പാക്കിസ്ഥാനിലെ]] [[സിന്ധ്]] പ്രവിശ്യയിലാണ് മോഹന്ജൊ-ദാരോ. ഉദ്ദേശം ക്രി.മു. 2600-ല്‍ നിര്‍മ്മിച്ച ഈ നഗരം ലോകത്തിലെ ആദ്യകാല നഗര-വാസസ്ഥലങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു. [[പുരാതന ഈജിപ്ത്]], [[മെസൊപ്പൊട്ടേമിയ]], [[ക്രീറ്റ്]] എന്നിവിടങ്ങളിലെ നാഗരികതകള്‍ക്ക് സമകാലീനമായിരുന്നു മോഹന്ജൊ-ദാരോ. ഈ നഗരത്തിന്റെ
==പേരിനുപിന്നില്‍==
സിന്ധൂ നദീതട നാഗരികതയിലെ ഭാഷ ഇതുവരെ നിര്‍ണ്ണയിച്ചിട്ടില്ല, അതുപോലെ ഈ നഗരത്തിന്റെയും [[സിന്ധ്]], [[Punjab region|പഞ്ചാബ്]], [[ഗുജറാത്ത്]] എന്നിവിടങ്ങളില്‍ ഖനനം ചെയ്തെടുത്ത മറ്റു നഗരങ്ങളുടെയും യഥാര്‍ത്ഥ പേര്
==കണ്ടുപിടിത്തവും ഖനനവും==
ഏകദേശം [[ക്രി.മു. 2600]]-ല്‍ ആണ് മോഹന്ജൊ-ദാരോ നിര്‍മ്മിച്ചത്. ഈ നഗരം [[ക്രി.മു. 1900]]-ഓടെ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. 1922-ല്‍ [[Archaeological Survey of India|ആര്‍ക്കിയോളജിക്കല്‍ സര്‍വ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യയിലെ]] ഉദ്യോഗസ്ഥനായിരുന്ന [[Rakhaldas Bandyopadhyay|രാഖേല്‍ദാസ് ബന്ദോപാദ്ധ്യയ്]] ഈ നഗരം വീണ്ടും കണ്ടെത്തി<ref>http://www.ancientindia.co.uk/indus/explore/his03.html</ref>. ഈ കുന്ന് ഒരു [[സ്തൂപം]] ആയിരിക്കാം എന്ന് വിശ്വസിച്ച ഒരു ബുദ്ധമത സന്യാസിയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തെ ഈ കുന്നിലേയ്ക്ക് നയിച്ചത്. 1930-കളില്‍ പുരാവസ്തു ഗവേഷകരായ [[John Marshall (archaeologist)|ജോണ്‍ മാര്‍ഷല്‍]], കെ.എന്‍. ദീക്ഷിത്, ഏണസ്റ്റ് മക്കേ, തുടങ്ങിയവരുടെ നേതൃത്വത്തില്‍ ഇവിടെ വന്‍‌തോതില്‍ ഖനനങ്ങള്‍ നടന്നു.<ref>{{cite web|url=http://www.mohenjodaro.net/mohenjodaroessay.html|title=Mohenjo-Daro: An Ancient Indus Valley Metropolis|accessdate=2008-05-19}}</ref> സൈറ്റ് ഡയറക്ടര്‍മാര്‍ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ജോണ്‍ മാര്‍ഷലിന്റെ കാര്‍ ഇന്നും മോഹന്ജൊ-ദാരോ കാഴ്ച്ചബംഗ്ലാവില്‍ ഉണ്ട്. ഇവരുടെ പരിശ്രമത്തിന്റെയും സമര്‍പ്പണത്തിന്റെയും പ്രതീകമായി ഇത് പരിരക്ഷിച്ചിരിക്കുനു. 1945-ല്‍ [[Ahmad Hasan Dani|അഹ്മദ് ഹസന്‍ ദാനി]], [[Mortimer Wheeler|മോര്‍ട്ടീമര്‍ വീലര്‍]] എന്നിവര്‍ കൂടുതല്‍ ഖനനങ്ങള്‍ നടത്തി.
മോഹന്ജൊ-ദാരോയിലെ
== സ്ഥാനം ==
[[Image:CiviltàValleIndoMappa.png|thumb|right|250px| [[സിന്ധൂതടം|സിന്ധൂതടത്തിന്റെ]] സ്ഥാനം.]]
സിന്ധൂനദിയുടെ വെള്ളപ്പൊക്ക സമതലത്തിന്റെ നടുക്ക് ഒരു പ്ലീസ്റ്റോസീന്‍ മലയിലാണ് മോഹന്ജൊ-ദാരോ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. സമതലത്തിലെ വെള്ളപ്പൊക്കങ്ങള്‍ കാരണം ഈ മല ഇന്ന് മൂടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ മല കാരണം നഗരം ചുറ്റുമുള്ള സമതലത്തെക്കാളും ഉയര്‍ന്നുനിന്നു. പടിഞ്ഞാറ് സിന്ധൂനദീതടത്തിനും കിഴക്ക് [[Ghaggar-Hakra|ഘാഗ്ഗര്‍-ഹക്രയ്ക്കും]] ഇടയ്ക്ക് ഏകദേശം
വര്‍ഷങ്ങള്‍ നീണ്ടുനിന്ന മനുഷ്യനിര്‍മ്മിതികള്‍ നഗരത്തിന്റെ വികാസം ആവശ്യമാക്കി. ഇതിനായി കുന്ന് ഭീമാകാരമായ ചെളിത്തിട്ടകള്‍ കൊണ്ട് വലുതാക്കപ്പെട്ടു. ഒടുവില്‍, ഈ വാസസ്ഥലത്തിന്റെ വികാസം കൊണ്ട് ചില കെട്ടിടങ്ങള്‍ ഇന്നത്തെ സമതലനിരപ്പില്‍ നിന്നും 12 മീറ്ററും, പുരാതന സമതലത്തില്‍ നിന്നും വളരെ ഉയരത്തിലും വരെ നിര്‍മ്മിച്ചു.<ref>{{cite web|url=http://www.mohenjodaro.net/ancientmetropolis.html|title=Mohenjo-Daro}}</ref>
== പ്രാധാന്യം ==
മോഹന്ജൊ-ദാരോ പുരാതന കാലത്ത് പുരാതന [[Indus Valley Civilization|സിന്ധൂ നദീതട നാഗരികതയുടെ]] ഭരണകേന്ദ്രങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരിക്കാം എന്ന് അനുമാനിക്കുന്നു. <ref>{{cite book | last = Beck | first = Roger B. | authorlink = | coauthors = Linda Black, Larry S. Krieger, Phillip C. Naylor, Dahia Ibo Shabaka, | title = World History: Patterns of Interaction | publisher = McDougal Littell | date = 1999 | location = Evanston, IL | pages = | url = | doi = | id = | isbn = 0-395-87274-X }}</ref> മോഹന്ജൊ-ദാരോയുടെ പരമോന്നതിയുടെ കാലത്ത് [[South Asia|തെക്കേ ഏഷ്യയിലെയും]] ഒരുപക്ഷേ ലോകത്തിലെ തന്നെയും ഏറ്റവും വികസിച്ചതും പുരോഗമിച്ചതുമായ നഗരവും
== വാസ്തുവിദ്യയും നഗര സൌകര്യങ്ങളും ==
[[Image:Ghanghro location.jpg|thumb|right|സിന്ധൂനദീതട സംസ്കാരത്തിന്റെ ( [[26th century BC|ക്രി.മു. 2600]]-[[19th century BC|ക്രി.മു. 1900]]) കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ ഒന്നായിരുന്നു [[Larkana|ലാര്‍കാനയുടെ]] 25 കി.മീ തെക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മോഹന്ജൊ-ദാരോ]]
നഗരത്തിന്റെ പഴക്കം പരിഗണിക്കുമ്പോള്‍ മോഹന്ജൊ-ദാരോയുടെ നിര്‍മ്മിതി സവിശേഷമാണ്. ആസൂത്രിതമായി നിര്‍മ്മിച്ച, തെരുവുകള്‍ ലംബമായും തിരശ്ചീനമായും നിശ്ചിത അകലത്തില്‍ ക്രമമായ ശ്രേണികളില്‍ നിര്‍മ്മിച്ച നഗരമായിരുന്നു മോഹന്ജൊ-ദാരോ. അതിന്റെ ഉന്നതിയില്‍ നഗരത്തില്‍ ഉദ്ദേശം 35,000 പേര് താമസിച്ചിരുന്നു.
നഗരത്തിലെ കെട്ടിടങ്ങള്‍ വളരെ പുരോഗമിച്ചിരുന്നു, കളിമണ്ണിലും മരക്കരിയിലും നിര്‍മ്മിച്ച് വെയിലില്‍ ഉണക്കിയ ഒരേ വലിപ്പമുള്ള
കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറുമുള്ള രണ്ടു നഗരങ്ങളും ഏകദേശം
ഈ നഗരത്തിലെ പൊതു കെട്ടിടങ്ങളും വലിയ
ധാന്യശാലയ്ക്ക് അടുത്തായി, പൊതു ആവശ്യത്തിനായുള്ള മറ്റൊരു കെട്ടിടം - ഒരു വലിയ പൊതു കുളിസ്ഥലം ഉണ്ട്. വരിയായ മുറ്റത്തിനുള്ളില്‍, ചുടുകട്ടകള്‍ പാകിയ കുളത്തിലേയ്ക്ക് ഇറങ്ങാന്‍ പടികളോട് കൂടിയതാണ് ഇത്. ഈ വിശാലമായ [[public bathing|പൊതു കുളിസ്ഥലം]] വളരെ നന്നായി നിര്‍മ്മിച്ചിരുന്നു, ചോരുന്നതില്‍ നിന്നും തടയാന്‍ പ്രകൃതിദത്തമായ [[tar|ടാറിന്റെ]] ഒരു പാളി പാകിയിരുന്നു, കുളിസ്ഥലത്തിനു നടുവിലായി 12 മീ x 7 മീ വലിപ്പത്തിലും, 2.4 മീ ആഴത്തിലും ഒരു കുളവും ഉണ്ടായിരുന്നു.
Line 53 ⟶ 51:
നന്നായി സൈനികമായി സം‌രക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഒരു നഗരമായിരുന്നു മോഹന്ജൊ-ദാരോ. ചുറ്റും മതിലുകള്‍ ഇല്ലാതിരുന്ന ഈ നഗറരത്തിന് പ്രധാന ആവാസ സ്ഥലത്തിനു പടിഞ്ഞാറായി ഗോപുരങ്ങളും (കാവല്‍ മാടങ്ങള്‍) തെക്കായി പ്രതിരോധ സന്നാഹങ്ങളും (കെട്ടിടങ്ങളും) ഉണ്ടായിരുന്നു.[[ഹാരപ്പ]] തുടങ്ങിയ സിന്ധൂ നദീതടത്തിലെ മറ്റ് നഗരങ്ങളിലെ ആസൂത്രണവും, ഈ സൈനീക ശക്തിപ്പെടുത്തലുകളും പരിഗണിക്കുമ്പോള്‍, മോഹന്ജൊ-ദാരോ ഒരു ഭരണ കേന്ദ്രമായിരുന്നോ എന്ന ചോദ്യം ഉയരുന്നു. ഹാരപ്പയ്ക്കും മോഹന്ജൊ-ദാരോയ്ക്കും ഏകദേശം ഒരേപോലെയുള്ള നഗരാസൂത്രണമാണ് ഉള്ളത്, മറ്റ് സിന്ധൂനദീതട ആവാസകേന്ദ്രങ്ങളെപ്പോലെ ഇവ വളരെയധികം സൈനികമായി സം‌രക്ഷിക്കപ്പെട്ടില്ല. സിന്ധൂനദീതടത്തിലെ എല്ലാ സ്ഥലങ്ങള്‍ക്കുംപൊതുവായി ഒരേപോലെയുള്ള നഗരാസൂത്രണമാണ് ഉള്ളത്. ഇതില്‍ നിന്നും ഭരണപരമായോ രാഷ്ട്രീയപരമായോ ഒരു കേന്ദ്രീകൃത ഘടന ഉണ്ടായിരുന്നു എന്ന് മനസിലാക്കാം. എന്നാല്‍ ഒരു ഭരണ സിരാകേന്ദ്രത്തിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനവും ഭരണപരിധിയും ഇന്നും വ്യക്തമല്ല.
<!-- ചുരുങ്ങിയത് ഏഴുതവണ എങ്കിലും മോഹന്ജൊ-ദാരോ തുടര്‍ച്ചയായി നശിപ്പിക്കപ്പെടുകയും പുനര്‍നിര്‍മ്മിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ഓരോ തവണയും പഴയതിന്റെ മുകളില്‍ പുതിയ നഗരങ്ങള്‍ നിര്‍മ്മിക്കുകയായിരുന്നു. [[Indus river|സിന്ധൂ]] നദിയിലെ വെള്ളപ്പൊക്കമാണ് നഗരം ഇങ്ങനെ നശിപ്പിക്കപ്പെടാന്‍ കാരണം എന്ന് അനുമാനിക്കുന്നു. -->
നഗരം രണ്ട് ഭാഗങ്ങളായി വിഭജിച്ചിരുന്നു, [[Citadel|കോട്ട]] എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഭാഗവും കീഴ്-നഗരവും. കീഴ് നഗരത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഇനിയും അനാവരണം ചെയ്തിട്ടില്ല, എന്നാല്‍ കോട്ട എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഭാഗത്ത് ഒരു പൊതു കുളിസ്ഥലവും, ജനങ്ങള്‍ കൂടുന്നതിനുള്ള രണ്ട് വലിയ മുറികളും, 5,000 പേര്‍ക്ക് താമസിക്കാവുന്ന ഒരു വലിയ ഗാര്‍ഹിക നിര്‍മ്മിതിയും ഉണ്ട്.
| |||