"മംഗളൂരു" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

പോർച്ചുഗീസ് പര്യവേഷകനായ [[വാസ്കോ ഡ ഗാമ|വാസ്കോഡ ഗാമ]] മംഗലാപുരത്തിനടുത്തുള്ള [[സെന്റ് മേരീസ് ദ്വീപുകൾ|സെന്റ് മേരീസ് ദ്വീപുകളിൽ]] വന്നിറങ്ങിയ 1498 മുതൽ മംഗലാപുരത്ത് യൂറോപ്യൻ സ്വാധീനം കാണാം.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.in/life/2002/09/16/stories/2002091600170300.htm|title=Where rocks tell a tale|first=J.|last=Kamath|date=16 September 2002|access-date=8 July 2008|publisher=[[Business Line|The Hindu Business Line]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65qXkyc56?url=http://www.thehindubusinessline.in/life/2002/09/16/stories/2002091600170300.htm|archivedate=1 March 2012|df=dmy}}</ref> പതിനാറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പോർച്ചുഗീസുകാർ [[കാനറ|കാനറയിൽ]] ഗണ്യമായ വാണിജ്യ താൽപ്പര്യങ്ങൾ നേടുവാനായി എത്തി.<ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/abbakka-utsav-2019-to-be-held-under-supervision-of-dc/articleshow/68203620.cms|title=Abbakka Utsav 2019 to be held under supervision of DC|date=28 February 2019|access-date=18 July 2019|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> അക്കാലത്തെ [[വിജയനഗര സാമ്രാജ്യം|വിജയനഗര സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന [[കൃഷ്ണദേവരായർ]] (1509–1529) പോർച്ചുഗീസുകാരുമായി സൗഹൃദബന്ധം പുലർത്തി.<ref name="Jayapalan2001">{{cite book|title=History of India From 1206 to 1773|author=N. Jayapalan|publisher=Atlantic Publishers & Distributors|year=2001|isbn=978-8171569151|p=84}}</ref> പോർച്ചുഗീസ് വ്യാപാരം ക്രമേണ ശക്തി പ്രാപിക്കുകയും തീരത്തുടനീളം അറബ്, മാപ്പിള വ്യാപാരത്തെ നശിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തു.<ref name="sk5">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref> 1524 ൽ, [[കോഴിക്കോട്|കോഴിക്കോട്ടെ]] മുസ്ലീം വ്യാപാരികൾക്ക് മംഗലാപുരത്തും ബസ്രൂരിലും ഏജന്റുമാർ ഉണ്ടെന്ന് [[വാസ്കോ ഡ ഗാമ|വാസ്കോഡാമ]] കേട്ടറിഞ്ഞപ്പോൾ, നദികളെ ഉപരോധിക്കാൻ അദ്ദേഹം ഉത്തരവിട്ടു.<ref name="sk6">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref> 1526-ൽ പോർച്ചുഗീസുകാർ ലോപോ വാസ് ഡി സമ്പായോയുടെ വൈസ്രോയി പദത്തിനുകീഴിൽ മംഗലാപുരം കൈവശപ്പെടുത്തി.<ref name="Wenger2017">{{cite book|title=Tipu Sultan: A Biography|author=Estefania Wenger|publisher=Alpha Editions|year=2017|isbn=9789386367440}}</ref> തീരദേശ വ്യാപാരം പൂർണ്ണമായും മുസ്ലീം കച്ചവടക്കാരിൽനിന്ന് പോർച്ചുഗീസ് കരങ്ങളിലേയ്ക്കു കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടു.<ref name="sk7">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref>{{rp|20}} 1550 ൽ [[വിജയനഗര]] ഭരണാധികാരിയായിരുന്ന സദാശിവ രായ, കാനറയുടെ തീരപ്രദേശത്തെ ഭരണനിർവ്വഹണം കെലാഡിയിലെ സദാശിവ് നായകയെ ഏൽപ്പിച്ചു.<ref name="sk8">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref> 1554 ആയപ്പോഴേക്കും സൗത്ത് കാനറയിൽ രാഷ്ട്രീയ അധികാരം സ്ഥാപിക്കാൻ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞു.<ref name="Shastry2000">{{cite book|title=Goa-Kanara Portuguese relations 1498-1763|author=Bhagamandala Seetharama Shastry|publisher=Concept Publishing Company|year=2000|isbn=9788170228486|p=8}}</ref> 1565 ൽ [[വിജയനഗര സാമ്രാജ്യം|വിജയനഗര സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] ശിഥിലീകരണം കെലാഡി ഭരണാധികാരികൾക്ക് തീരദേശ കാനറ മേഖലയെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിൽ കൂടുതൽ ശക്തി നൽകി..<ref name="sk9">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref>{{rp|27}} അവർ [[വിജയനഗര സാമ്രാജ്യം|വിജയനഗര സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ]] ഭരണ സംവിധാനം തുടർന്നു.<ref name="sk10">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref> മംഗലാപുരം, ബർകൂർ എന്നീ രണ്ട് പ്രവിശ്യകൾ അപ്രകാരംതന്നെ തുടർന്നു..<ref>{{cite news|url=https://www.deccanherald.com/content/336375/remains-another-day.html|title=Remains of another day|access-date=18 July 2019|publisher=[[Deccan Herald]]|date=3 June 2013}}</ref><ref name="tuluacademy2">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/tulu-academy-to-publish-book-on-history-of-barakuru/article8039303.ece|title=Tulu academy to publish book on history of Barakuru|date=24 March 2016|access-date=18 July 2019|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> മംഗലാപുരം ഗവർണർ തന്റെ പ്രവിശ്യയിലെ കേലാഡി സൈന്യത്തിന്റെകൂടി ഗവർണറായി പ്രവർത്തിച്ചു.<ref name="sk11">{{cite book|title=South Kanara, 1799–1860: a study in colonial administration and regional response|last=Bhat|first=N. Shyam|publisher=Mittal Publications|year=1998|isbn=978-81-7099-586-9}}</ref>{{rp|30}} ഇറ്റാലിയൻ സഞ്ചാരിയായ [[പിയട്രോ ഡെല്ല വാലെ]] 1623-1624 ൽ ഇവിടം സന്ദർശിച്ചു.<ref>[https://books.google.com/books?id=QhLwrzK4Hq8C Viaggi di Pietro Della Valle il pellegrino], Parte terza, by Pietro Della Valle and Mario Schipano, Rome (1663), pages 222-224.</ref> അറബ് കച്ചവടത്തിന് പോർച്ചുഗീസുകാർ നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്തിയതിന്റെ പ്രതികാരമായി 1695 ൽ അറബികൾ പട്ടണം ചുട്ടെരിച്ചു.<ref>{{cite book|title=Karnataka, History, Administration & Culture|last=Muthanna|first=I. M.|publisher=Lotus Printers|year=1977|p=235}}</ref>

[[File:Light_House_Hill,_Mangalore.JPG|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Light_House_Hill,_Mangalore.JPG|ഇടത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|ഹംപൻകട്ടയിലെ ലൈറ്റ് ഹൌസ് ഹില്ലിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ലൈറ്റ്ഹൌസ് ടവർ ബ്രിട്ടീഷ് നാവികസേനയുടെ കാവൽ ഗോപുരമായി പ്രവർത്തിച്ചു.<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2005/06/18/stories/2005061800910200.htm|title=Feeling on top of the world|access-date=22 August 2008|first=M.|last=Raghuram|publisher=[[The Hindu]]|date=18 June 2005|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66BGA0KPU?url=http://www.hindu.com/mp/2005/06/18/stories/2005061800910200.htm|archivedate=15 March 2012|df=dmy}}</ref>]]

[[കർണാടക]]യിലെ ദക്ഷിണ [[കന്നഡ]] ജില്ലയിൽ {{Coord|12.87|N|74.88|E}} അക്ഷാംശ രേഖാംശങ്ങളിലാണ് മംഗലാപുരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.<ref name="Mangalore, India Page">{{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/19/Mangalore.html|title=Mangalore, India Page|access-date=19 March 2008|publisher=Falling Rain Genomics, Inc}}</ref> ഈ നഗരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് സമുദ്രനിരപ്പിൽ നിന്ന് ശരാശരി 22 മീറ്റർ (72 അടി) ഉയരത്തിലാണ്.<ref>{{cite web|url=http://envis.tropmet.res.in/rainfall_stations.htm|title=Rainfall Stations in India|access-date=27 July 2008|publisher=[[Indian Institute of Tropical Meteorology]] ([[Pune]])|archiveurl=https://www.webcitation.org/5tcfc0JvM?url=http://envis.tropmet.res.in/rainfall_stations.htm|archivedate=20 October 2010|deadurl|url-status=yesdead|df=dmy}}</ref> കർണാടകയിലെ ഏറ്റവും വലിയ നാഗരിക തീരദേശ കേന്ദ്രമായ ദക്ഷിണ കന്നഡ ജില്ലയുടെ ഭരണകേന്ദ്രമാണിത്.<ref name="urb">{{cite book|title=Urban governance and management: Indian initiatives|last1=Rao|first1=P. S. N.|publisher=Indian Institute of Public Administration in association with Kanishka Publishers, Distributors|isbn=978-81-7391-801-8|page=402}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തു സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മംഗലാപുരം നഗരത്തിനു പടിഞ്ഞാറ് അറബിക്കടലും കിഴക്ക് പശ്ചിമഘട്ടവുമാണ് അതിരുകൾ.<ref name="Mangalore, India Page3">{{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/IN/19/Mangalore.html|title=Mangalore, India Page|access-date=19 March 2008|publisher=Falling Rain Genomics, Inc}}</ref> ഒരു മുനിസിപ്പൽ നഗരമായ മംഗലാപുരം 184 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ 2 (71.04 ചതുരശ്ര മൈൽ) പ്രദേശത്തായി വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്നു.

[[വ്യവസായം|വ്യാവസായം]], [[വ്യാപാരം|വാണിജ്യം]], കാർഷിക വസ്തുക്കളുടെ സംസ്കരണം, തുറമുഖവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവയാണ് മംഗലാപുരത്തിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ താങ്ങിനിറുത്തുന്നത്.<ref name="scan">{{cite web|url=http://www.crn.in/SouthScanNov152007.aspx|title=South Scan (Mangalore, Karnataka)|access-date=20 March 2008|publisher=CMP Media LLC|archiveurl=https://www.webcitation.org/65GpC8D7Z?url=http://www.crn.in/SouthScanNov152007.aspx|archivedate=7 February 2012|deadurl|url-status=yesdead|df=dmy}}</ref> ചരക്ക് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ എട്ടാമത്തെ വലിയ തുറമുഖമാണ് ന്യൂ മംഗലാപുരം തുറമുഖം.<ref name="nmpt-ref">{{cite web|url=http://www.newmangalore-port.com/default.asp?channelid=2759&city=PORT|title=New Mangalore Port Trust (NMPT)|access-date=13 October 2006|publisher=[[New Mangalore Port]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060523214855/http://www.newmangalore-port.com/default.asp?city=PORT&channelid=2759|archivedate=23 May 2006|deadurl|url-status=yesdead|df=dmy-all}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ [[കാപ്പി]] കയറ്റുമതിയുടെ 75 ശതമാനവും [[കശുമാവ്|കശുവണ്ടിയുടെ]] ഭൂരിഭാഗം കയറ്റുമതിയും ഇവിടെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു.<ref name="ind">{{cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/Features/The_Sunday_ET/Property/Mangalore_takes_over_as_the_new_SEZ_destination/articleshow/2788712.cms|title=Mangalore takes over as the new SEZ destination|date=17 February 2008|access-date=20 March 2008|work=[[The Economic Times]]|publisher=[[The Times of India]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66BGbNYAw?url=http://economictimes.indiatimes.com/Features/The_Sunday_ET/Property/Mangalore_takes_over_as_the_new_SEZ_destination/articleshow/2788712.cms|archivedate=15 March 2012|df=dmy}}</ref> 2000-01 കാലഘട്ടത്തിൽ മംഗലാപുരം സംസ്ഥാനത്തിന് 33.47 കോടി ഡോളറിന്റെ (4.84 മില്യൺ ഡോളർ) വരുമാനം നേടുന്നതിനു തുറമുഖം സഹായകമായി.<ref name="dirk">{{harvnb|Directorate of Economics and Statistics (Government of Karnataka)|2005|p=1|Ref=6}}</ref> ക്രൂഡ് ഓയിൽ, ഭക്ഷ്യ എണ്ണ, എൽപിജി, തടി എന്നിവ മംഗലാപുരം തുറമുഖത്തിലൂടെയുള്ള ഇറക്കുമതിയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. തൂത്തുക്കുടിയോടൊപ്പം ദക്ഷിണേന്ത്യയിലേക്ക് മരം ഇറക്കുമതി ചെയ്യുന്നതിനുള്ള രണ്ട് കേന്ദ്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണിത്.<ref>{{cite news|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-1430496761.html|title=Kerala's timber market sustained by imports|date=17 February 2008|access-date=4 April 2008|publisher=Hindustan Times}}</ref>

നിരവധി ക്ലാസിക്കൽ നൃത്തരൂപങ്ങളും നാടോടി കലകളും നഗരത്തിൽ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ട്. ഒരു രാത്രിമുഴുവൻ നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന നൃത്ത-നാടക പ്രകടനമായ [[യക്ഷഗാനം]] മംഗലാപുരത്ത് നടക്കുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2004/06/10/stories/2004061000340300.htm|date=10 January 2004|title=Enduring art|access-date=20 July 2008|first=Ganesh|last=Prabhu|publisher=[[The Hindu]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ES9przq?url=http://www.hindu.com/mp/2004/06/10/stories/2004061000340300.htm|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> നഗരത്തിനു മാത്രമായുള്ള ഒരു സവിശേഷ ഒരു നാടോടി നൃത്തമായ പിലിവേശ (അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ കടുവ നൃത്തം) ദസറ, കൃഷ്ണ ജന്മഷ്ടമി എന്നീ ഉത്സവനാളുകളിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/354160109.cms|date=26 October 2001|title=Human 'tigers' face threat to health|access-date=7 December 2007|publisher=[[The Times of India]]|first1=Stanley G.|last1=Pinto|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESJZC0t?url=http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/354160109.cms|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> കരടി വേഷം (അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ കരടി നൃത്തം) ദസറ വേളയിൽ അവതരിപ്പിച്ച മറ്റൊരു അറിയപ്പെടുന്ന നൃത്തമാണ്.<ref name="DAJ">{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|title=Poem: What's in a Name?|access-date=4 March 2008|first=Stephen|last=D'Souza|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESWCvkF?url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> പഡ്ഡാനാസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന (നാടൻപാട്ടിനു സമാനമായ ഇതിഹാസങ്ങൾ തലമുറകളിലൂടെ വായ്മൊഴിയിലൂടെ കൈമാറ്റം ചെയ്യപ്പെട്ടത്) വായ്പ്പാട്ടുകൾ തുളു ഭാഷ സംസാരിക്കുന്ന ഒരു വിഭാഗം ആളുകൾ പ്രഛന്ന വേഷങ്ങൾ ധരിച്ചും ചെണ്ടമേളങ്ങളുടെ അകമ്പടിയോടെയും ആലപിക്കുന്നു.<ref name="DAJ2">{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|title=Poem: What's in a Name?|access-date=4 March 2008|first=Stephen|last=D'Souza|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESWCvkF?url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> ബിയറി ഭാഷക്കാരുടെ തനതായ പാരമ്പര്യങ്ങൾ കൊൽക്കൈ (കോലുകൾ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു വീര നാടോടി നൃത്തമായ കോലാട്ടയുടെ സമയത്ത് ആലപിക്കുന്നത്), ഊഞ്ഞാൽപാട്ട് (പരമ്പരാഗത താരാട്ടുപാട്ട്), മൈയ്‌ലാഞ്ചി പാട്ട്, ഒപ്പനപ്പാട്ട് (വിവാഹങ്ങളിൽ ആലപിക്കുന്നത്) തുടങ്ങിയ നാടൻ പാട്ടുകളിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/10/13/stories/2007101361130300.htm|title=Beary Sahitya Academy set up|access-date=15 January 2008|date=13 October 2007|publisher=[[The Hindu]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESe60O7?url=http://www.hindu.com/2007/10/13/stories/2007101361130300.htm|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> എല്ലാ വർഷവും ആദ്യത്തെ ഞായറാഴ്ച നടത്തുന്ന ഒരു വാർഷിക കത്തോലിക്കാ മത ഘോഷയാത്രയാണ് എവ്കാരിസ്റ്റിക് പുരുഷാൻവ് (കൊങ്കണി: യൂക്കാരിസ്റ്റിക് ഘോഷയാത്ര).<ref name="DAJ3">{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|title=Poem: What's in a Name?|access-date=4 March 2008|first=Stephen|last=D'Souza|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESWCvkF?url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> ബെജായിലെ ശ്രീമന്തി ഭായ് മെമ്മോറിയൽ ഗവൺമെന്റ് മ്യൂസിയം മംഗലാപുരത്തെ ഏക മ്യൂസിയമാണ്.<ref>{{cite news|url=http://www.hinduonnet.com/2006/07/07/stories/2006070717580300.htm|title=Srimanthi Bai Museum is in a shambles|date=7 July 2006|access-date=21 January 2008|publisher=[[The Hindu]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESoBkk1?url=http://www.hinduonnet.com/2006/07/07/stories/2006070717580300.htm|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref>

[[ദസ്റ|ദസറ]], [[ദീപാവലി]], [[ക്രിസ്തുമസ്|ക്രിസ്മസ്]], [[ഈസ്റ്റർ]], [[ഇസ്ലാമിലെ ആഘോഷങ്ങൾ|ഈദ്]], [[വിനായക ചതുർഥി|വിനായക ചതുർത്ഥി]] തുടങ്ങി ജനപ്രിയമുള്ള ഒട്ടനവധി ഇന്ത്യൻ ഉത്സവങ്ങളും ഈ നഗരത്തിൽ ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു. ഗൌഡ സാരസ്വത ബ്രാഹ്മണ സമൂഹത്തിൻറെ സവിശേഷമായ ഒരു ഉത്സവമാണ് മംഗളൂരു റാഥോത്സവ (മംഗലാപുരം കാർ ഉത്സവം) എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന കോഡിയൽ തേര്. ഇത് മംഗലാപുരത്തെ [[ശ്രീ വെങ്കട്ടരമണ ക്ഷേത്രം|ശ്രീ വെങ്കട്ടരമണ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്]] ആഘോഷിക്കുന്നത്.<ref>{{cite web|url=http://www.svtmangalore.org/jeernodhara/#|title=Shree Venkatramana Temple (Car Street, Mangalore)|access-date=25 July 2008|publisher=Shree Venkatramana Temple, Mangalore}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.mangalorean.com/news.php?newstype=broadcast&broadcastid=67248|title=Colourful Kodial Theru|date=13 February 2008|access-date=9 July 2008|first=Rajanikanth|last=Shenoy|publisher=Mangalorean.com|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.mangalorean.com%2Fnews.php%3Fnewstype%3Dbroadcast%26broadcastid%3D67248&date=2012-02-05|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> നേറ്റിവിറ്റി വിരുന്ന്. പുതിയ വിളവെടുപ്പുകളുടെ അനുഗ്രഹം എന്നിവ ആഘോഷിക്കുന്ന മോണ്ടി ഫെസ്റ്റ് (മേരി മാതാവിന്റെ പെരുന്നാൾ) മംഗലാപുരം കത്തോലിക്കാ സമൂഹത്തിന്റെ സവിശേഷമായ ഒരു ആഘോഷത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=129|title=Monti Fest Originated at Farangipet&nbsp;– 240 Years Ago!|access-date=11 January 2008|first=John B.|last=Monteiro|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ET4dKFm?url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=129|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> മംഗലാപുരത്തെ [[ജൈനമതം|ജൈന]] കുടുംബങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്ന ഒരു സമൂഹം ജെയിൻ മിലാൻ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു ജൈന ഭക്ഷ്യമേള വാർഷികമായി സംഘടിപ്പിക്കുമ്പോൾ<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2007/11/24/stories/2007112450980400.htm|title=Food for thought|access-date=18 January 2008|date=24 November 2007|first=Amrita|last=Nayak|publisher=[[The Hindu]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ETSf5c8?url=http://www.hindu.com/mp/2007/11/24/stories/2007112450980400.htm|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> [[ശ്രീകൃഷ്ണ ജന്മാഷ്ടമി|ശ്രീകൃഷ്ണ ജന്മഷ്ടമി]] ഉത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായ മൊസാരു കുഡികെ പോലുള്ള ഉത്സവങ്ങൾ മുഴുവൻ സമൂഹവും ആഘോഷിക്കുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/features/friday-review/history-and-culture/mosaru-kudike-has-a-long-history/article2382419.ece|title=‘Mosaru Kudike’ has a long history|date=22 August 2011|access-date=18 October 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/mosaru-kudike-celebrations-add-a-dash-of-colour/article7624128.ece|title=Mosaru Kudike celebrations add a dash of colour|date=7 September 2015|access-date=18 October 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> നഗരത്തിന്റെ രക്ഷകനായ കലേഞ്ച എന്ന മൂർത്തിയെ ആരാധിക്കുന്ന ആടി എന്ന ഉത്സവം ഹിന്ദു കലണ്ടറിലെ ആഷാഢ മാസത്തിലാണ് നടക്കുന്നത്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/make-the-best-of-aati-at-pilikula-on-aug-2/article7459307.ece|title=Make the best of Aati at Pilikula on Aug. 2|date=24 July 2015|access-date=20 February 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> കരവലി ഉത്സവം, കുഡ്‌ലോത്സവം തുടങ്ങിയ ഉത്സവങ്ങൾ നൃത്തം, നാടകം, സംഗീതം എന്നിവയിലെ ദേശീയ, സംസ്ഥാന തലത്തിലുള്ള പ്രകടനങ്ങൾ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നവയാണ്.<ref>{{cite web|url=http://www.karavaliutsav.com/display.php?content_option=SECTION&ref_id=140|title=Objectives of Karavali Utsav|access-date=9 July 2008|publisher=Karavali Utsav, Mangalore|archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.karavaliutsav.com%2Fdisplay.php%3Fcontent_option%3DSECTION%26ref_id%3D140&date=2012-02-05|archivedate=5 February 2012|deadurl|url-status=yesdead|df=dmy}}</ref> ഭൂത കോല (ആത്മാവിന്റെ ആരാധന), സാധാരണയായി തുളുവ സമൂഹം രാത്രിയിൽ നടത്താറുള്ള ആഘോഷമാണ്.<ref>{{cite news|url=http://www.deccanherald.com/content/70064/connecting-nature.html|title=Connecting with nature|date=17 May 2010|access-date=20 February 2017|publisher=[[Deccan Herald]]}}</ref> എല്ലാ പാമ്പുകളുടെയും സംരക്ഷകനായി അറിയപ്പെടുന്ന നാഗ ദേവതയെ (സർപ്പ രാജാവ്) സ്തുതിച്ചുകൊണ്ടാണ് നഗരത്തിൽ [[സർപ്പാരാധന|നാഗാരാധന]] (സർപ്പ ആരാധന) നടത്തുന്നത്.<ref>{{cite web|url=http://mangalorean.com/news.php?newstype=broadcast&broadcastid=50662|title=Nagarapanchami Naadige Doddadu|access-date=28 January 2008|date=18 August 2007|publisher=Mangalorean.com|archiveurl=https://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fmangalorean.com%2Fnews.php%3Fnewstype%3Dbroadcast%26broadcastid%3D50662&date=2012-02-05|archivedate=5 February 2012|deadurl|url-status=yesdead|df=dmy}}</ref> ഗ്രാമീണ മേഖലയിലെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു പുരാതന ആചാരമായ കോരി കട്ട<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-kerala/article1175873.ece|title=The Hindu|date=10 January 2008|publisher=thehindu.co.in}}</ref><ref>[http://mangalorean.com/news.php?newstype=local&newsid=100385 'Kori Katta' draws maximum crowd] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131225092243/http://www.mangalorean.com/news.php?newstype=local&newsid=100385|date=25 December 2013}} ''Mangalorean.com'' 14 November 2008</ref> എന്ന മതപരവും ആത്മീയവുമായ [[കോഴിപ്പോര്]] ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നടത്തപ്പെടുന്നു. മതപരമോ സാംസ്കാരികമോ ആയ പരിപാടികളുടെ ഭാഗമായി സംഘടിപ്പിച്ചാൽ ഇത് അനുവദനീയമാണ്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-karnataka/article2434611.ece|title=The Hindu|date=8 September 2011|publisher=thehindu.co.in}}</ref>

സ്കൂളുകളിലെ പ്രീ-കൊളീജിയറ്റ് മാധ്യമങ്ങൾ പ്രധാനമായും [[ഇംഗ്ലീഷ് ഭാഷ|ഇംഗ്ലീഷും]] [[കന്നഡ|കന്നഡയുമാണ്]]. മെട്രിക്കുലേഷനുശേഷം വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളിലെ പ്രബോധന മാധ്യമം ഇംഗ്ലീഷാണ്.<ref name="progress-sk">{{cite web|url=http://www.new1.dli.ernet.in/data1/upload/insa/INSA_1/20005af6_260.pdf|title=A brief history of scientific technology, research and educational progress of South Kanara|access-date=10 December 2016|author2=M Abdul Rahman|publisher=Indian Journal of History of Science|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150525103046/http://www.new1.dli.ernet.in/data1/upload/insa/INSA_1/20005af6_260.pdf|archivedate=25 May 2015|deadurl|url-status=yesdead|author3=K M Kaveriappa|author=M N Madhyastha|df=}}</ref> മംഗലാപുരത്തിലെ സ്കൂളുകളും കോളേജുകളും സർക്കാർ നടത്തുന്നതോ സ്വകാര്യ ട്രസ്റ്റുകളും വ്യക്തികളോ നടത്തുന്നവയാണ്.<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/meritorious-students-to-be-felicitated-khader/article27402526.ece|title=Meritorious students to be felicitated: Khader|date=2 June 2019|access-date=2 August 2019|publisher=[[The Hindu]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/13-govt-schools-to-get-e-smart-school-units-under-smart-city/articleshow/68260840.cms|title=13 government schools to get e-smart school units under Smart City|date=5 March 2019|access-date=2 August 2019|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> കർണാടക സ്റ്റേറ്റ് ബോർഡ്, ഇന്ത്യൻ സർട്ടിഫിക്കറ്റ് ഓഫ് സെക്കൻഡറി എജ്യുക്കേഷൻ (ഐസിഎസ്ഇ), സെൻട്രൽ ബോർഡ് ഫോർ സെക്കൻഡറി എജ്യുക്കേഷൻ (സിബിഎസ്ഇ), നാഷണൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഓപ്പൺ സ്കൂളിംഗ് (NIOS) ബോർഡുകളുമായി ഈ സ്കൂളുകൾ അഫിലിയേറ്റ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref>{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/news/news_disp.asp?n_id=349419|title=Mangaluru: Bishop Aloysius lays foundation for Ryan International School at Kulai|date=31 August 2015|access-date=10 December 2016|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/many-cbse-schools-record-100-pc-results/article8662466.ece|title=Many CBSE schools record 100 p.c. results|date=29 May 2016|access-date=10 December 2016|publisher=[[The Hindu]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/home/Mangalore-based-St-Theresas-School-has-secured-cent-percent-results-in-class-10-examination-of-Indian-Certificate-of-Secondary-Education-ICSE-The-results-were-announced-on-Saturday-and-this-is-the-only-ICSE-School-in-Dakshina-Kannada-district-/articleshow/20106194.cms?|title=Mangalore-based St Theresa's School has secured cent percent results in class 10 examination of Indian Certificate of Secondary Education (ICSE). The results were announced on Saturday and this is the only ICSE School in Dakshina Kannada district.|date=17 May 2013|access-date=10 December 2016|publisher=[[The Times of India]]}}</ref>

മംഗലാപുരം അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം (IATA: IXE) ബാജ്പെ / കെഞ്ചാറിന് സമീപം സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളമാണ്. ഇത് മംഗലാപുരം നഗര കേന്ദ്രത്തിന് 13 കിലോമീറ്റർ (8 മൈൽ) വടക്കുകിഴക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/Mangaluru-international-airport-stands-third-in-customer-satisfaction-survey/articleshow/54857060.cms|title=Mangaluru international airport stands third in customer satisfaction survey|date=14 October 2016|access-date=20 February 2017|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന നഗരങ്ങളിലേയ്ക്കും മിഡിൽ ഈസ്റ്റിലേയ്ക്കും ഇവിടെനിന്ന് പതിവായി ഷെഡ്യൂൾ ചെയ്ത ഫ്ലൈറ്റുകൾ ഇത് സർവ്വീസ് നടത്തുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/MIA-handles-record-passengers-during-2013-14-at-a-growth-of-21-71-/articleshow/34162590.cms?|title=MIA handles record passengers during 2013–14 at a growth of 21.71%.|date=24 April 2014|access-date=20 February 2017|publisher=[[The Times of India]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/air-india-reintroduces-mangalorekuwait-service/article6540868.ece|title=Air India reintroduces Mangalore-Kuwait service|date=28 October 2014|access-date=20 February 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> കർണാടക സംസ്ഥാനത്തെ ഏറ്റവും വലിയ രണ്ടാമത്തെ തിരക്കേറിയ വിമാനത്താവളമാണിത്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/mangalore-airport-handles-1242-lakh-passengers/article8151464.ece|title=Mangalore Airport records growth in passenger traffic|date=25 January 2016|access-date=20 February 2017|publisher=[[Business Line]]}}</ref> വിമാനത്താവളത്തിലെ പുതിയ ടെർമിനലുകളും റൺ‌വേകളും ചരക്കുകളുടേയും യാത്രക്കാരുടേയും ആവശ്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നതിനു പര്യാപ്തമാണ്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/mangalore-airport-to-start-domestic-cargo-handling-from-june-26/article7333074.ece|title=Mangalore airport to start domestic cargo handling from June 26|date=19 June 2015|access-date=20 February 2017|publisher=[[Business Line]]}}</ref> സംസ്ഥാന സർക്കാർ നടത്തുന്ന സർക്കാർ ബസുകളായ വജ്ര വോൾവോ നഗരത്തിനും വിമാനത്താവളത്തിനും ഇടയിൽ ഓടുന്നു.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.in/2006/10/04/stories/2006100403880900.htm|title=Intl services begin at Mangalore airport|date=4 October 2006|access-date=21 February 2008|publisher=[[Business Line|The Hindu Business Line]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66EMnLzv9?url=http://www.thehindubusinessline.in/2006/10/04/stories/2006100403880900.htm|archivedate=17 March 2012|df=dmy}}</ref>

1907 ലാണ് മംഗലാപുരത്തെ റെയിൽവേ ലൈൻവഴി ബന്ധിപ്പിച്ചത്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/Railways-cross-a-milestone/article16019155.ece|title=Railways cross a milestone|date=12 April 2010|access-date=21 February 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും ദൈർഘ്യമേറിയ റെയിൽ പാതയുടെ ആരംഭ സ്ഥാനം കൂടിയായിരുന്നു മംഗലാപുരം.<ref name="so">{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/10/29/stories/2007102958510300.htm|title=Mangalore was once the starting point of India's longest rail route|date=29 October 2007|access-date=19 March 2008|publisher=[[The Hindu]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66BFugtWc?url=http://www.hindu.com/2007/10/29/stories/2007102958510300.htm|archivedate=15 March 2012|df=dmy}}</ref> നഗരത്തിന് മൂന്ന് റെയിൽവേ സ്റ്റേഷനുകൾ ഉണ്ട് - മംഗലാപുരം സെൻട്രൽ (ഹമ്പങ്കട്ടയിൽ), മംഗലാപുരം ജംഗ്ഷൻ (പാഡിലിൽ), സൂരത്കൽ റെയിൽവേ സ്റ്റേഷൻ (സൂറത്കലിൽ).<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/2007/11/08/stories/2007110854800400.htm|title=Name changed|date=8 November 2007|access-date=5 July 2008|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> പശ്ചിമഘട്ടത്തിലൂടെ നിർമ്മിച്ച ഒരു റെയിൽ‌വേ ട്രാക്ക് മംഗലാപുരത്തെ ഹസ്സനുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു.

നഗരത്തിലെ ഒരു ജനപ്രിയ കായിക ഇനമാണ് [[ക്രിക്കറ്റ്]]. മംഗലാപുരത്തു സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന മംഗള സ്റ്റേഡിയവും ബി. ആർ അംബേദ്കർ സ്റ്റേഡയവും (ന്യൂ മാംഗ്ലൂർ തുറമുഖത്തിനു സമീപം) ദക്ഷിണ കന്നഡ ജില്ലയുടെ സമ്പൂർണ്ണ ക്രിക്കറ്റ് സ്റ്റേഡിയങ്ങളാണ്. സ്‌പോർട്‌സ് അതോറിറ്റി ഓഫ് ഇന്ത്യ സ്റ്റേഡിയത്തിൽ ഒരു കായിക പരിശീലന കേന്ദ്രവും സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഫിസ ഡെവലപ്പേർസിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള മംഗലാപുരം ആസ്ഥാനമായുള്ള [[കർണാടക പ്രീമിയർ ലീഗ്]] (KPL) ഫ്രാഞ്ചൈസിയാണ് മംഗലാപുരം യുണൈറ്റഡ്.<ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/top-stories/Mangalore-United-team-owner-confident-of-successful-KPL-4-0/articleshow/48725465.cms|title=Mangalore United team owner confident of successful KPL 4.0|access-date=20 February 2017|date=29 August 2015|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> കർണാടക റീജിയണൽ ക്രിക്കറ്റ് അക്കാദമി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ക്രിക്കറ്റ് ടൂർണമെന്റാണ് മംഗലാപുരം പ്രീമിയർ ലീഗ് (MPL).<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/Mangalore-Premier-League-in-December/article14560560.ece|title=Mangalore Premier League in December|last=Correspondent|first=Special|newspaper=The Hindu|date=10 August 2016|access-date=10 December 2016}}</ref> ആഭ്യന്തര ടൂർണമെന്റുകൾക്കും നിരവധി ഇന്റർ സ്‌കൂൾ, കൊളീജിയറ്റ് ടൂർണമെന്റുകൾക്കും ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്ന മറ്റൊരു പ്രധാന വേദിയാണ് സെൻട്രൽ മൈതാൻ അല്ലെങ്കിൽ നെഹ്‌റു മൈതാനം.<ref>{{cite news|url=http://content-www.cricinfo.com/india/content/ground/58296.html|title=Central Maidan (Mangalore, India)|access-date=25 July 2008|publisher=[[Cricinfo]]}}</ref> കർണാടക സ്റ്റേറ്റ് ക്രിക്കറ്റ് അസോസിയേഷൻ (KSCA) മംഗലാപുരം മേഖലയിലെ സുസ്ഥാപിത അംഗമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ഒരു ജനപ്രിയ സംഘടനയാണ്.<ref>{{cite news|url=http://content-www.cricinfo.com/india/content/story/310173.html|title=Wadiyar defeats Viswanath in Karnataka elections|access-date=25 July 2008|date=9 September 2007|first=Anand|last=Vasu|publisher=[[Cricinfo]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://archive.deccanherald.com/Content/Sep102007/scroll2007091024510.asp?section=frontpagenews|title=Mixed verdict in KSCA polls|date=10 September 2007|access-date=25 July 2008|publisher=[[Deccan Herald]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65EUSw4lz?url=http://archive.deccanherald.com/Content/Sep102007/scroll2007091024510.asp?section=frontpagenews|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref>

നഗരത്തിലെ ഒരു ജനപ്രിയ ഇൻഡോർ കായിക വിനോദമാണ് [[ചെസ്സ്|ചെസ്]].<ref>{{cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/mangalore-children-excel-in-chess-tournament/article2452146.ece|title=Mangalore children excel in chess tournament|date=14 September 2011|access-date=20 February 2017|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> രണ്ട് അഖിലേന്ത്യാ ഓപ്പൺ ചെസ് ടൂർണമെന്റുകൾക്ക് ആതിഥേയത്വം വഹിച്ച സൗത്ത് കാനറ ഡിസ്ട്രിക്റ്റ് ചെസ് അസോസിയേഷന്റെ (SKDCA) ആസ്ഥാനമാണ് മംഗലാപുരം.<ref>{{cite web|url=http://www.karnatakachess.com/recent.shtml|title=Recent Tournaments|access-date=22 July 2008|publisher=United Karnataka Chess Association|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080508200356/http://www.karnatakachess.com/recent.shtml <!--Added by H3llBot-->|archivedate=8 May 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mangalorean.com/news.php?newsid=47176&newstype=local|title=Mangalore: All India Fide Rated Open Chess Tournament takes off|access-date=25 July 2008|date=3 July 2006|publisher=Mangalorean.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071224141912/http://mangalorean.com/news.php?newstype=local&newsid=47176|archivedate=24 December 2007|deadurl|url-status=yesdead|df=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://mangalorean.com/news.php?newsid=81429&newstype=local|title=All India chess tourney in Mangalore from July 19|access-date=25 July 2008|date=17 June 2008|publisher=Mangalorean.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714030754/http://mangalorean.com/news.php?newsid=81429&newstype=local|archivedate=14 July 2011|deadurl|url-status=yesdead|df=}}</ref>

വെള്ളം നിറച്ച [[നെല്ല്|നെൽവയലുകളിൽ]]<ref>{{Cite news|url=http://www.karnataka.com/festivals/kambala/|title=Kambala {{!}} Festivals of Karnataka {{!}} Buffalo Race|date=16 January 2015|publisher=Karnataka.com|language=en-US|access-date=8 October 2016}}</ref> മത്സരിക്കുന്ന കമ്പാല (എരുമ ഓട്ടം), കൊരിക്കട്ട (കോഴിപ്പോര്) തുടങ്ങിയ പരമ്പരാഗത കായിക ഇനങ്ങൾ നഗരത്തിൽ വളരെ പ്രചാരത്തിലുള്ളതാണ്.<ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2006/12/09/stories/2006120901650100.htm|title=Colours of the season|date=9 December 2006|publisher=[[The Hindu]]|access-date=9 July 2008|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/67GsuDUce?url=http://www.hindu.com/mp/2006/12/09/stories/2006120901650100.htm|archivedate=28 April 2012|df=dmy}}</ref> നഗരപരിധിക്കുള്ളിൽ സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പരമ്പരാഗത കായിക ഇനമാണ് കാദ്രിയിലെ കമ്പാല.<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/traditional-sports-add-colour-to-kadri-kambla/article2688887.ece|title=Traditional sports add colour to Kadri kambla|date=5 December 2011|publisher=[[The Hindu]]|access-date=20 February 2017}}</ref> മംഗലാപുരത്തെ കദ്രി കംബ്ല എന്ന പ്രദേശത്തിന് ഈ കായിക ഇനത്തിന്റെ പേരാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്.<ref>{{Cite news|url=http://www.deccanherald.com/content/353703/shri-krishna-janmasthami-mosaru-kudike.html|title=Shri Krishna Janmasthami, Mosaru Kudike in Mangalore|date=27 August 2013|publisher=[[Deccan Herald]]|access-date=20 February 2017}}</ref> നഗരത്തിനുള്ളിൽ സംഘടിപ്പിക്കുന്ന മറ്റൊരു കമ്പാല പരിപാടിയാണ് പ്ലികുല കമ്പാല.<ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/2018/nov/24/field-day-for-kambala-lovers-as-season-begins-1902650.html|title=Field day for Kambala lovers as season begins|date=24 November 2018|publisher=[[The Indian Express]]|access-date=17 July 2019}}</ref>

മംഗലാപുരത്തെ [[വൈദ്യുതി]] സംവിധാനം നിയന്ത്രിക്കുന്നത് കർണാടക പവർ ട്രാൻസ്മിഷൻ കോർപ്പറേഷൻ ലിമിറ്റഡ് (KPTCL) ആണ്. മംഗലാപുരം വൈദ്യുതി വിതരണ കമ്പനി (MESCOM)) വഴി വൈദ്യുതി വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://www.kptcl.com/kptclaboutus.htm|title=About Us|access-date=3 July 2008|publisher=[[Karnataka Power Transmission Corporation Limited]] (KPTCL)}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mesco.in/aboutus/index.asp|title=About Us|access-date=3 April 2008|publisher=[[Mangalore Electricity Supply Company]] (MESCOM)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080423021111/http://www.mesco.in/aboutus/index.asp|archivedate=23 April 2008|deadurl|url-status=yesdead|df=}}</ref><ref>{{harvnb|Directorate of Economics and Statistics (Government of Karnataka)|2004|p=227|Ref=5}}</ref> മംഗലാപുരം റിഫൈനറി, പെട്രോകെമിക്കൽസ് (MRP), മംഗലാപുരം കെമിക്കൽസ് & ഫെർട്ടിലൈസേഴ്‌സ് (MCF) തുടങ്ങിയ പ്രധാന വ്യവസായങ്ങൾ അവരുടെ സ്വന്തമായ ക്യാപ്റ്റീവ് പവർ പ്ലാന്റുകളോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://wwpl.co.in/downloads/sep06_06_pmc.pdfw.mr|title=Mangalore Refinery and Petrochemicals Ltd. (A Subsidiary of Oil and Natural gas Corporation Ltd.)|access-date=3 July 2008|publisher=Mangalore Refinery and Petrochemicals (MRPL)|format=PDF}}{{dead link|date=January 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mangalorechemicals.com/operations_Infrastructure.asp|title=Infrastructure|access-date=3 July 2008|publisher=Mangalore Chemicals & Fertilizers (MCF)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011021914/http://www.mangalorechemicals.com/operations_Infrastructure.asp|archivedate=11 October 2007}}</ref>

മംഗലാപുരത്തു നിന്ന് ഏകദേശം 14 കിലോമീറ്റർ (9 മൈൽ) അകലെ തുംബെയിൽ [[നേത്രാവതി]] നദിക്ക് കുറുകെ നിർമ്മിച്ച അണക്കെട്ടിൽനിന്നാണ് നഗരത്തിലേക്ക് [[കുടിവെള്ളം]] വിതരണം ചെയ്യുന്നത്.<ref>{{cite news|url=http://www.thehindubusinessline.in/2005/04/21/stories/2005042101271900.htm|title=No funds crunch to tackle water scarcity in Dakshina Kannada|date=21 April 2005|access-date=5 April 2008|publisher=[[Business Line|The Hindu Business Line]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66DxT5O03?url=http://www.thehindubusinessline.in/2005/04/21/stories/2005042101271900.htm|archivedate=17 March 2012|df=dmy}}</ref><ref name="kh">{{cite journal|first=Gururaja|last=Budhya|title='Social relevance of decision making'&nbsp;– A case study of water supply and waste water management in Mangalore, Coastal Karnataka, India.|url=http://www.ihdp.uni-bonn.de/ihdw02/summaries/pdf/Guru%20text1.pdf|format=PDF|publisher=Asian Educational Services|pages=1–2|access-date=18 February 2008|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080227170946/http://www.ihdp.uni-bonn.de/ihdw02/summaries/pdf/Guru%20text1.pdf|archivedate=27 February 2008}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.duraline.in/newsletter/Q4%202004%20Newsletter.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20060112065425/http://www.duraline.in/newsletter/Q4%202004%20Newsletter.pdf|dead-|url-status=yesdead|archive-date=12 January 2006|page=1|issue=October–December 2004|title=Karnataka Coastal Project|format=PDF|access-date=27 July 2008|publisher=Duraline Pipes|df=}}</ref> സുരക്ഷിതമായ ജലവിതരണ സംവിധാനം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനും മംഗലാപുരത്തെ ജല വിതരണ സമ്പ്രദായത്തിലെ ചോർച്ചയും നഷ്ടവും കുറയ്ക്കുകയെന്നതാണ് കർണാടക നഗരവികസന, തീരദേശ പരിസ്ഥിതി പരിപാലന പദ്ധതി (KUDCEMP) ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.<ref name="kh2">{{cite journal|first=Gururaja|last=Budhya|title='Social relevance of decision making'&nbsp;– A case study of water supply and waste water management in Mangalore, Coastal Karnataka, India.|url=http://www.ihdp.uni-bonn.de/ihdw02/summaries/pdf/Guru%20text1.pdf|format=PDF|publisher=Asian Educational Services|pages=1–2|access-date=18 February 2008|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080227170946/http://www.ihdp.uni-bonn.de/ihdw02/summaries/pdf/Guru%20text1.pdf|archivedate=27 February 2008}}</ref> മംഗലാപുരത്തെ മാലിന്യ നിക്ഷേപ കേന്ദ്രം [[വാമൻജൂർ|വാമൻജൂരിലാണ്]] പ്രവർത്തിക്കുന്നത്.<ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-12-08/bangalore/27318143_1_bio-medical-waste-dumpyard-disposal|title=Vamanjoor dumpyard turns killer|date=8 December 2002|access-date=16 April 2008|publisher=[[The Times of India]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65EaK2mBg?url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-12-08/bangalore/27318143_1_bio-medical-waste-dumpyard-disposal|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> നഗരം പ്രതിദിനം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ശരാശരി 175 ടൺ മാലിന്യം മംഗലാപുരം സിറ്റി കോർപ്പറേഷന്റെ ആരോഗ്യ വകുപ്പ് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു.<ref>{{harvnb|Mangalore City Corporation|p=10|Ref=18}}</ref>

മംഗലാപുരം പാചകരീതി പ്രധാനമായും [[ദക്ഷിണേന്ത്യ|ദക്ഷിണേന്ത്യൻ]] പാചകരീതിയെ സ്വാധീനിക്കുന്നതോടൊപ്പം പ്രദേശത്തെ വൈവിധ്യമാർന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾക്കിടയിൽ സവിശേഷമായ നിരവധി പാചകരീതികൾ നിലനിൽക്കുന്നു.<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/tamil/exploring-mangalorean-cuisine-for-christmas/articleshow/56137891.cms|title=Exploring Mangalorean cuisine for Christmas|date=24 December 2016|publisher=[[The Times of India]]|access-date=21 February 2017}}</ref> [[ഇഞ്ചി]], [[വെളുത്തുള്ളി]], [[മുളക്]] എന്നിവ പോലെതന്നെ [[നാളികേരം|തേങ്ങയും]] [[കറിവേപ്പ്|കറിവേപ്പിലയും]] മിക്ക മംഗലാപുരം കറിയുടെയും സാധാരണ ചേരുവകളാണ്.<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/features/metroplus/culmination-of-cuisines/article7333334.ece|title=Culmination of cuisines|date=19 June 2015|publisher=[[The Hindu]]|access-date=21 February 2017}}</ref> അറിയപ്പെടുന്ന മംഗലാപുരം വിഭവങ്ങളിൽ [[കോറി റൊട്ടി]], [[നീർ ദോശ]], പുണ്ടി, പാട്രോഡ്, ഗോളിബാജെ, മംഗലാപുരം ബൺസ്, മക്കറൂൺ തുടങ്ങിയവ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.sailusfood.com/categories/udupi-mangalorean-recipes/|title=Mangalorean Recipes Archives – Indian food recipes – Food and cooking blog|access-date=1 November 2016|website=Indian food recipes – Food and cooking blog|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.monsoonspice.com/2009/10/rci-udupi-mangalorean-cuisine-round-up.html|title=RCI: Udupi & Mangalorean Cuisine Round-up|date=2009-10-14|newspaper=Monsoon Spice {{!}} Unveil the Magic of Spices...|access-date=1 November 2016}}</ref> [[മത്സ്യം|മത്സ്യത്തിനും]] ചിക്കൻ വിഭവങ്ങളായ ബംഗുഡെ പുളിമൂഞ്ചി (പുളിരസമുള്ളതും മസാല ചേർത്തതുമായ സിൽവർ-ഗ്രേ അയല), ബൂത്തായ് ഗാസി (മത്തി കുഴമ്പ് പരുവം), അഞ്ജൽ ഫ്രൈ, [[മംഗലാപുരം ചിക്കൻ സുക്ക]], കോറി റോട്ടി, ചിക്കൻ നെയ്യ് റോസ്റ്റ് തുടങ്ങിയവയ്ക്കും മംഗലാപുരം പാചകരീതി അറിയപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/lifestyle/food-wine/this-weekend-make-an-iconic-dish-manglorean-chicken-ghee-roast/|title=This weekend, make an iconic dish: Mangalorean Chicken Ghee Roast|date=2 April 2016|publisher=[[The Indian Express]]|access-date=21 February 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/life-and-style/food/flavours-from-the-coast-of-mangalore/article17743964.ece|title=Flavours from the coast|date=30 March 2017|publisher=[[The Hindu]]|access-date=17 June 2017}}</ref> മംഗലാപുരം ഒരു തീരദേശ നഗരമായതിനാൽ [[മത്സ്യം]] മിക്ക ആളുകളുടെയും ഒരു പ്രധാന ഭക്ഷണമാണ്.<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/oh-fish-rainy-days-are-here/articleshow/59172887.cms|title=Oh fish! Rainy days are here|date=16 June 2017|publisher=[[The Times of India]]|access-date=17 June 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.hindu.com/mp/2007/08/11/stories/2007081150880400.htm|title=Typically home|date=11 August 2007|publisher=[[The Hindu]]|access-date=9 July 2008|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65EU5GBXd?url=http://www.hindu.com/mp/2007/08/11/stories/2007081150880400.htm|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> [[കൊങ്കണി ഭാഷ|കൊങ്കണി]] ഹിന്ദു സമൂഹത്തിന്റെ പ്രത്യേകതയുള്ള വിഭവങ്ങളിൽ [[ദാലി തോയ്]], ബിബ്ബെ-ഉപകാരി ([[കശുമാവ്|കശുവണ്ടി]] അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളത്), [[വാൽ വാൽ]], [[അംബാട്ട്]],<ref>{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/spectrum/spectrum-top-stories/aromas-coast-671031.html|title=Spectrum: Aromas of the coast|date=21 May 2018|publisher=[[Deccan Herald]]|access-date=16 July 2019}}</ref> [[അവ്നാസ് അംബെ സാസം]], [[കാഡ്ഗി ചക്കോ]], [[പാഗില പോഡി]], [[ചേൻ ഗാഷി]] എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/sunday-chronicle/epicuriosity/200817/a-taste-of-the-coast.html|title=A taste of the coast|date=20 August 2017|publisher=[[Deccan Chronicle]]|access-date=16 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/photos/lifestyle-gallery/seven-iconic-mangalore-dishes-2759297-foodie/5/|title=Have you had these seven iconic Mangalore dishes?|date=18 April 2016|publisher=[[The Indian Express]]|access-date=1 November 2016}}</ref> മംഗലാപുരം കത്തോലിക്കരുടെ സന്ന-ദുക്ര മാസ് (സന്ന- കള്ള് അല്ലെങ്കിൽ യീസ്റ്റ് ചേർത്ത് ഇഡ്ഡലി ദുക്ര മാസ് - പന്നിയിറച്ചി), പോർക്ക് ബഫത്ത്, സോർപോട്ടൽ,<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/why-mangalore-is-one-of-the-best-offbeat-destinations-in-india/as65245863.cms|title=Why Mangalore is one of the best offbeat destinations in India|date=2 August 2018|publisher=[[The Times of India]]|access-date=16 July 2019}}</ref> ബിയറി മുസ്‌ലിം വിഭാഗത്തിന്റെ മട്ടൻ ബിരിയാണി എന്നിവ അറിയപ്പെടുന്ന വിഭവങ്ങളാണ്.<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/This-Ramzan-biryani-variety-is-the-spice-of-life-in-Mangalore/articleshow/47927811.cms|title=This Ramzan, biryani variety is the spice of life in Mangalore|date=3 July 2015|publisher=[[The Times of India]]|access-date=21 February 2017}}</ref> ഹപ്പാല, സാൻഡിഗെ, പുളി മൂഞ്ചി തുടങ്ങിയ [[അച്ചാർ|അച്ചാറുകൾ]] മംഗലാപുരത്ത് സവിശേഷമാണ്.<ref>{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/state/mangaluru/explore-exotic-fruits-delicacies-at-fruits-mela-739056.html|title=Explore exotic fruits, delicacies at fruits mela|date=10 June 2019|publisher=[[Deccan Herald]]|access-date=16 July 2019}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.timesnownews.com/elections/karnataka-assembly-election-2018-latest/constituency/article/mangalore-city-north-mohiuddin-bava-dr-bharath-shetty-bjp-congress-jds/224442|title=Mangalore City North Election Result 2018 live updates: Dr. Bharath Shetty of BJP wins|date=15 May 2018|publisher=[[Times Now]]|access-date=16 July 2019}}</ref> തെങ്ങിൻ പൂക്കുലയിൽനിന്നു തയ്യാറാക്കുന്ന നാടൻ മദ്യമായ ഷെൻഡി ([[കള്ള്]]) ജനപ്രിയമുള്ള വിഭവമാണ്.<ref name="DAJ4">{{cite news|url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|title=Poem: What's in a Name?|access-date=4 March 2008|first=Stephen|last=D'Souza|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/65ESWCvkF?url=http://www.daijiworld.com/chan/exclusive_arch.asp?ex_id=726|archivedate=5 February 2012|df=dmy}}</ref> ഉഡുപ്പി പാചകരീതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന മംഗലാപുരത്തിലെ വെജിറ്റേറിയൻ പാചകരീതി സംസ്ഥാനത്തൊട്ടാകെയും പ്രദേശികമായും അറിയപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/life-and-style/food/Karnataka-food-on-the-platter/article17067672.ece|title=Karnataka food on the platter|date=20 January 2017|publisher=[[The Hindu]]|access-date=21 February 2017}}</ref>

പൊതു ഉദ്യാനങ്ങളായ [[പിലികുള നിസാർഗധാമ]],<ref>{{cite web|url=http://www.pilikula.com/index.php?slno=90&pg=1|title=About Place|access-date=3 July 2008|publisher=Pilikula Nisargadhama|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080613164732/http://www.pilikula.com/index.php?slno=90&pg=1|archivedate=13 June 2008|deadurl|url-status=yesdead|df=}}</ref> കദ്രിയിലെ [[കദ്രി പാർക്ക്]], ലൈറ്റ് ഹൌസ് ഹില്ലിലെ [[ടാഗോർ പാർക്ക്]],<ref>{{cite news|url=https://www.deccanherald.com/supplements/travel/beam-and-shine-730777.html|title=Beam and shine!|date=27 April 2019|access-date=16 July 2019|publisher=[[Deccan Herald]]}}</ref> ഗാന്ധിനഗറിലെ ഗാന്ധി പാർക്ക്,<ref>{{cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-09-07/bangalore/27205913_1_corpus-fund-cascade-place|title=Gandhi Nagar park gets a new lease of life|date=7 September 2003|access-date=26 March 2008|publisher=[[The Times of India]]|first1=Stanly|last1=Pinto|deadurl|url-status=yesdead|archiveurl=https://www.webcitation.org/66AG8fDJo?url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2003-09-07/bangalore/27205913_1_corpus-fund-cascade-place|archivedate=14 March 2012|df=dmy}}</ref> [[തണ്ണീർഭവി ട്രീ പാർക്ക്]],<ref>{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/Tree-Park-on-Tannirbavi-beachfront-set-to-charm-all/article14172959.ece|title=Tree Park on Tannirbavi beachfront set to charm all|date=24 March 2016|access-date=18 December 2018|publisher=[[The Hindu]]}}</ref> കരംഗൽപാടിയിലെ എരൈസ് അവേക്ക് പാർക്ക്,<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/pradhan-to-dedicate-arise-awake-park-to-namma-kudla-today/articleshow/63447199.cms|title=Dharmendra Pradhan to dedicate Arise Awake Park to Namma Kudla today|date=25 March 2018|access-date=27 August 2018|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> നെഹ്‌റു മൈതാനത്തെ കോർപ്പറേഷൻ ബാങ്ക് പാർക്ക് എന്നിങ്ങനെ നഗരം അനേകം പൊതു ഉദ്യാനങ്ങളെ വികസിപ്പിക്കുകയും പരിപാലിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. &nbsp;[[മൃഗശാല]], ബൊട്ടാണിക്കൽ ഗാർഡൻ, [[തടാകം]], വാട്ടർ പാർക്ക് (മാനസ),<ref>{{Cite news|url=https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay.aspx?newsID=446915|title=Mangaluru: River Roost Resorts - A perfect weekend getaway for all|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|date=12 April 2017|access-date=21 July 2019}}</ref> പ്ലാനറ്റോറിയം (സ്വാമി വിവേകാനന്ദ പ്ലാനറ്റോറിയം),<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/indias-first-3d-planetarium-to-start-regular-shows-from-march-4/articleshow/63138795.cms|title=India's first 3D planetarium to start regular shows from March 4|date=2 March 2018|access-date=21 July 2019|publisher=[[The Times of India]]}}</ref> 50 ഏക്കർ വിസ്തൃതിയുള്ള [[ഗോൾഫ്]] കോഴ്‌സ് (പിലിക്കുള ഗോൾഫ് കോഴ്‌സ്)<ref>{{Cite news|url=https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay.aspx?newsID=501036|title=Mangaluru: Pilikula golf course set for major facelift on par with international standards|publisher=[[Daijiworld Media|Daijiworld]]|date=22 March 2018|access-date=21 July 2019}}</ref> എന്നിവ പിലികുള നിസാർഗധാമയിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite news|url=http://bangaloremirror.indiatimes.com/news/state/mangaluru-sentosa-like-island-in-pilikula-plan-on/articleshow/58916770.cms|title=Mangaluru: Sentosa-like island in Pilikula – Plan on|date=30 May 2017|access-date=17 June 2017|publisher=[[Bangalore Mirror]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.deccanherald.com/content/85547/reviving-local-traditions.html|title=Reviving local traditions|date=2 August 2010|access-date=17 June 2017|publisher=[[Deccan Herald]]}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/Pilikula-provides-perfect-weekend-getaway/articleshow/51057247.cms|title=Pilikula provides perfect weekend getaway|date=19 February 2016|access-date=10 December 2016|publisher=[[The Times of India]]}}</ref><ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/topic/Pilikula|title=The Times of India – Pilikula|access-date=27 October 2016|publisher=[[The Times of India]]}}</ref>