ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ഒരു സുഷിര വാദ്യോപകരണമാണ് നാഗസ്വരം. നാഗങ്ങൾക്കായുള്ള വാദ്യമായ മകുടിയിൽ നിന്നാണ് ഈ പേരും ഈ വാദ്യവും തന്നെ ഉണ്ടായതെന്ന വാദമുണ്ട്. അതിനെ ഉദാഹരിക്കും മട്ടിൽ ഒരു ശില്പം തമിഴ്നാട്ടിലെ ചെങ്കൽപ്പേട്ട ജില്ലയിലുള്ള തിരുക്കഴകുണ്റം ക്ഷേത്രത്തിലുണ്ട്. അതിൽ നാഗസ്വരമൂതുന്ന ഒരാളെയും അതിൽ ലയിച്ച് നൃത്തം ചെയ്യുന്ന നാഗങ്ങളെയും കാണാം. പുരാതന ക്ഷേത്രങ്ങളിലെയും മറ്റും ശില്പകലകളിൽ ഇന്ന് നാം കാണുന്ന രൂപത്തിലുള്ള നാഗസ്വരം അല്ല കണ്ടു വരുന്നത്.ഒരു നാഗത്തിന്റെ രൂപമാണ് കാണാൻ സാധിക്കുന്നത്. ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു പുരാണ കഥ തമിഴ് ദേശത്തിലെങ്ങും പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. ദക്ഷാധ്വര നാശനത്തിനു ശേഷം മഹാദേവന്റെ കോപാഗ്നിയിൽ ലോകം നശിക്കുമെന്ന് ഭയന്ന ദേവൻമാർ കോപം ശമിപ്പിക്കാൻ മഹാവിഷ്ണുവിനോട് മാർഗ്ഗം തേടുകയും മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ നിർദ്ദേശ പ്രകാരം നാളിതു വരെ പ്രപഞ്ചത്തിലില്ലാത്ത നാദം മഹാദേവനെ കേൾപ്പിക്കാനും തീരുമാനമെടുത്തു. നാരദ മഹർഷിയുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം അനന്തൻ നാദസ്വരം ആയി . അങ്ങനെ നാഗം സ്വരം കൊടുത്തതിനാൽ നാഗസ്വരം എന്ന പേര് വന്നുവെന്നും അത്രേ..
ത്രേതായുഗത്തിൽ അപശബ്ദങ്ങളാൽ പൊറുതിമുട്ടിയ രാവണന് മഹാദേവൻ കനിഞ്ഞനുഗ്രഹിച്ച് നല്കിയ സംഗീതോപകരണം ആണെന്നും ഒരു കഥ ഉണ്ട്.
