"ജമുന നദി (ബംഗ്ലാദേശ്)" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

[[Braided river|ബ്രെയിഡഡ് നദിയുടെ]] ഒരു ഉത്തമ ഉദാഹരണമായ ബ്രഹ്മപുത്ര-ജമുന [[River channel migration|ചാനൽ കുടിയേറ്റത്തിനും]] [[Avulsion (river)|അവൽ‌ഷനും]] വളരെ എളുപ്പമാണ്. <ref name="Catling1992">{{cite book|last=Catling|first=David|title=Rice in deep water|url=https://books.google.com/books?id=N5JxwKx1RAgC&pg=PA177|accessdate=23 April 2011|year=1992|publisher=[[International Rice Research Institute]]|isbn=978-971-22-0005-2|page=177}}</ref> ചാനലുകൾ തമ്മിൽ പരസ്പരം ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന നിരവധി [[Shoal|സാൻഡ്‌ബാറുകളുള്ള]] ഒരു ശൃംഖലയാണ് ഇതിന്റെ സവിശേഷത. ബംഗാളിയിൽ കരിക്കട്ടകളായി അറിയപ്പെടുന്ന സാൻഡ്‌ബാറുകൾ സ്ഥിരമായി കാണപ്പെടുന്നില്ല. നദി ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ നിക്ഷേപിക്കുന്നത് മിക്കപ്പോഴും പിന്നീട് നശിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. അടുത്ത മഴക്കാലത്ത് അവ വീണ്ടും നിക്ഷേപിക്കുന്നു. നദീതടങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മണ്ണൊലിപ്പ് പ്രക്രിയയിലൂടെ വീണ്ടും സാൻഡ്‌ബാറുകൾ അടിയുന്നു. <ref>{{Cite journal|last=Mount|first=Nick J.|last2=Tate|first2=Nicholas J.|last3=Sarker|first3=Maminul H.|last4=Thorne|first4=Colin R.|title=Evolutionary, multi-scale analysis of river bank line retreat using continuous wavelet transforms: Jamuna River, Bangladesh|journal=Geomorphology|volume=183|pages=82–95|doi=10.1016/j.geomorph.2012.07.017|year=2013|bibcode=2013Geomo.183...82M|url=http://eprints.nottingham.ac.uk/28050/1/Mount%20et%20al%20-%20Exploring%20bank%20line%20migration%20using%20wavelets%2C%20Geomorphology%2C%20Postprint.pdf}}</ref>ഇതുകൊണ്ട് ഒരു വശത്ത് [[പബ്ന|പബ്ന]] ജില്ലയും മറുവശത്ത് [[Mymensingh|മൈമെൻസിംഗ്]] [[Tangail|തംഗൈൽ]], [[ഢാക്ക|ധാക്ക]] ജില്ലകളും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തി കൃത്യമായി നിർണ്ണയിക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. ഒരു സാൻഡ്‌ബാർ തകർക്കുകയോ പുതിയൊരെണ്ണം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്നത് വളരെയധികം പ്രശ്നത്തിനും വ്യവഹാരത്തിനും കാരണമാകുന്നു. ജമുന നദിയുടെയും പത്മ നദിയുടെയും സംഗമം അസാധാരണമാംവിധം അസ്ഥിരമാണ്. 1972 നും 2014 നും ഇടയിൽ പതിനാലു കിലോമീറ്ററിലധികം തെക്കുകിഴക്ക് നദി കടന്നുകയറിയതായി കണ്ടെത്തിയിരുന്നു. <ref>{{Cite journal|last=Dixon|first=Simon J.|last2=Smith|first2=Gregory H. Sambrook|last3=Best|first3=James L.|last4=Nicholas|first4=Andrew P.|last5=Bull|first5=Jon M.|last6=Vardy|first6=Mark E.|last7=Sarker|first7=Maminul H.|last8=Goodbred|first8=Steven|title=The planform mobility of river channel confluences: Insights from analysis of remotely sensed imagery|journal=Earth-Science Reviews|volume=176|pages=1–18|doi=10.1016/j.earscirev.2017.09.009|year=2018}}</ref>

==പ്രവാഹം==

 

ബംഗ്ലാദേശിൽ, ബ്രഹ്മപുത്ര അതിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ കൈവഴികളിലൊന്നായ [[Teesta River|ടീസ്റ്റ നദി]]യുമായി (അല്ലെങ്കിൽ ടിസ്റ്റ) കൂടി ചേരുന്നു. ടീസ്റ്റ നേരത്തെ തെക്ക് [[Jalpaiguri|ജൽപൈഗുരിയിൽ]] നിന്ന് കിഴക്ക് [[Karatoya River|കാരാട്ടോയ]], പടിഞ്ഞാറ് [[Punarbhaba River|പുനർഭബ]], മധ്യഭാഗത്ത് [[Atrai River|അട്രായ്]] തുടങ്ങി മൂന്ന് ചാനലുകളിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്നു. മൂന്ന് ചാനലുകളിൽ നിന്ന് നദിക്ക് ട്രിസ്‌റോട്ട എന്ന പേര് നൽകിയിരിക്കാം. കാരണം ഇതിൽ മൂന്ന് അരുവികൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഇത് ടീസ്റ്റയായി ചുരുങ്ങിയിരിക്കാം. ഈ മൂന്നെണ്ണത്തിൽ പുനർഭബ [[Mahananda River|മഹാനന്ദയിൽ]] ചേരുന്നു. [[Chalan Beel|ചാലൻ ബീൽ]] എന്നറിയപ്പെടുന്ന വിശാലമായ ചതുപ്പുനിലത്തിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന അട്രായ് കാരാട്ടോയയിൽ ചേരുന്നു. ഒന്നിച്ചു ചേരുന്ന അരുവി ജാഫർഗഞ്ചിനടുത്തുള്ള പത്മ(ഗംഗ)യിൽ ചേരുന്നു. 1787-ലെ വിനാശകരമായ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ, ടീസ്റ്റ നദി അതിന്റെ പഴയ ചാനൽ ഉപേക്ഷിച്ച് തെക്ക്-കിഴക്ക് ഭാഗത്തിലൂടെ ഒഴുകി ബ്രഹ്മപുത്രയിൽ ചേരുന്നു.<ref name="Majumdar1971">