[[early Christianity|ആദിമക്രൈസ്തവർ]] [[Roman Empire|റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിലെ]] [[ബഹുദൈവവിശ്വാസം|ബഹുദൈവവിശ്വാസികളെ]] പരാമർശിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന പദമാണ് '''പഗനിസം (Paganism)'''. (from classical Latin pāgānus "rural, rustic", later "civilian"). ഇത് ഒന്നുകിൽ [[Miles Christianus|മിലിറ്റസ് ക്രിസ്റ്റിയല്ലാത്ത]] ("milites Christi") (soldiers of Christ) ഗ്രാമീണ, പ്രവിശ്യാ പ്രദേശങ്ങളിലുള്ള ക്രൈസ്തവ ജനസംഖ്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name=CF>J. J. O'Donnell (1977), [http://faculty.georgetown.edu/jod/paganus.html ''Paganus'': Evolution and Use], ''Classical Folia'', '''31''': 163–69.</ref><ref>Augustine, Divers. Quaest. 83.</ref>ഒരേ ഗ്രൂപ്പിനുള്ള ക്രിസ്തീയ ഗ്രന്ഥങ്ങളിലെ ഇതര പദങ്ങൾ [[യവനൻ]], [[Gentile|അവിശ്വാസി]], വിഗ്രഹാരാധകർ എന്നിവയായിരുന്നു.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/41076344|title=Late antiquity : a guide to the postclassical world|date=1999|publisher=Belknap Press of Harvard University Press|others=Bowersock, G. W. (Glen Warren), 1936-, Brown, Peter, 1935-, Grabar, Oleg.|isbn=0674511735|location=Cambridge, Mass.|oclc=41076344}}</ref>ആചാരപരമായ സമർപ്പണം പുരാതന ഗ്രീക്കോ-റോമൻ മതത്തിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമായിരുന്നു.<ref name="James2014">{{cite book|last=Jones|first=Christopher P.|title=Between Pagan and Christian|date=2014|publisher=Harvard University Press|location=Cambridge, Massachusetts|isbn=978-0-674-72520-1|url=https://books.google.com/books?id=TG22AgAAQBAJ&pg=PT74&dq=pagan+sacrifice&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwir0fGpnZzYAhWsYt8KHa8-DvEQ6AEIUjAJ#v=onepage&q=pagan%20sacrifice&f=false|ref=harv}}</ref>ഒരു വ്യക്തി പുറജാതീയനാണോ ക്രിസ്ത്യാനിയാണോ എന്നതിന്റെ സൂചനയായി ഇത് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="James2014"/>
പഗനിസം യഥാർത്ഥത്തിൽ ബഹുദൈവ വിശ്വാസത്തിന്റെ നിന്ദ്യവും അവഹേളനപരവുമായ പദമായിരുന്നു.അവഹേളനപരവുമായതും അതിന്റെ അപകർഷതയെ ഇതുസൂചിപ്പിക്കുന്നതുമായ സൂചിപ്പിക്കുന്നുപദമായിരുന്നു.<ref name="Bowersock1999p625">{{cite book|author=Peter Brown|editor1=Glen Warren Bowersock|editor2=Peter Brown|editor3=Oleg Grabar|chapter=Pagan|title=Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World|url=https://books.google.com/books?id=c788wWR_bLwC&pg=PA625|year=1999|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-51173-6|pages=625–26}}</ref>പഗനിസം "കർഷകരുടെ മതം" എന്ന്എന്നും സൂചിപ്പിക്കുന്നുസൂചിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.<ref name="Bowersock1999p625"/><ref name="Davies2011p1">{{cite book|author=Owen Davies|title=Paganism: A Very Short Introduction|url=https://books.google.com/books?id=pjP8Cr28GCIC |year=2011|publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-162001-0|pages=1–2}}</ref>മധ്യകാലഘട്ടത്തിലും അതിനുശേഷവും, പഗനിസം എന്ന പദം പരിചയമില്ലാത്ത ഏതെങ്കിലും മതത്തിൽ പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതിലൂടെ ഈ പദം തെറ്റായ ദൈവവിശ്വാസ സങ്കൽപ്പമാകുന്നു.<ref>{{cite book|author=Kaarina Aitamurto|title=Paganism, Traditionalism, Nationalism: Narratives of Russian Rodnoverie|url=https://books.google.com/books?id=5c4eDAAAQBAJ |year=2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-08443-3|pages=12–15}}</ref><ref>{{cite book|author=Owen Davies|title=Paganism: A Very Short Introduction|url=https://books.google.com/books?id=pjP8Cr28GCIC|year=2011|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-162001-0|pages=1–6, 70–83}}</ref>ഇന്ന് നിലവിലുള്ള മിക്ക ആധുനിക പുറജാതീയ മതങ്ങളും- ആധുനിക പഗനിസം, അല്ലെങ്കിൽ നിയോപാഗനിസം<ref>{{cite book|last=Lewis|first=James R.|title=The Oxford Handbook of New Religious Movements|year=2004|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-514986-6|page=13|authorlink=James R. Lewis (scholar)}}</ref><ref>{{cite book|last=Hanegraff|first=Wouter J.|title=New Age Religion and Western Culture: Esotericism in the Mirror of Secular Thought|year=1006|publisher=Brill Academic Publishers|isbn=90-04-10696-0|page=84}}</ref>അദ്വൈതവാദി, ബഹുദേവതാരാധകർ അല്ലെങ്കിൽ പ്രകൃതി ശക്തികളെ ആരാധിക്കുന്നവർ, ചിലർ [[ഏകദൈവവിശ്വാസം|ഏകദൈവവിശ്വാസികൾ]] എന്നിവരിലൂടെ ഒരു ലോകവീക്ഷണം പ്രകടമാകുന്നു.{{sfn|Cameron|2011|pp=28, 30}}
