"പാരിസ്" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

(ചെ.) യന്ത്രം: അക്ഷരപിശകുകൾ ശരിയാക്കുന്നു
വരി 71:
=== റോമൻ ആധിപത്യം 50 BC- 500 AD ===
ക്രി.മു അഞ്ചാം ദശകത്തിൽ [[ജൂലി,ഇഷംയസ് സീസർ|ജൂലിയസ് സീസറുടെ]] സൈന്യം ഇവിടെ താവളമടിച്ചു, ഈ പ്രദേശത്തെ [[ റോമാ സാമ്രാജ്യം |റോമാ സാമ്രാജ്യത്തോട്]] കൂട്ടിച്ചേർത്തു. ചതുപ്പു നിലമെന്നോ ദ്വീപ് എന്നോ അർഥം വരുന്ന ലൂടേഷ്യ എന്ന പേരാണ് ഈ പ്രദേശത്തിന് റോമക്കാർ നല്കിയത്. സീസർ സ്വയം ഇവിടം സന്ദർശിച്ചതായും പറയപ്പെടുന്നു.<ref>[http://classics.mit.edu/Caesar/gallic.6.6.html ഗാൾയുദ്ധങ്ങളെപ്പറ്റി പുസ്തകം6 , അധ്യായം3 ശേഖരിച്ചത് 23 ഏപ്രിൽ 2015]</ref>
റോമൻ അധിനിവേശത്തിനെതിരായി ഗാൾ വംശജരുടെ എല്ലാ പോരാട്ടങ്ങളും റോമൻ സൈന്യം അടിച്ചമർത്തി<ref name= VolumeI/>. റോമൻ അധിപർ [[സീൻ നദി| സെയിൻ നദിയുടെ]] ഇടത്തെക്കരയിൽ നഗരനിർമാണംനഗരനിർമ്മാണം ആരംഭിച്ചു. പഴയകാലത്തെ ചില അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഇന്നുമുണ്ട്.<ref name= Paris>[http://www.paris.fr/english/presentation-of-the-city/the-history-of-paris/rub_8125_stand_32751_port_18748 പാരിസിന്റെ ചരിത്രം]</ref>. നാലാം ശതകം വരെ റോമൻ ആധിപത്യം തുടർന്നു. ഇക്കാലത്ത് [[ക്രിസ്തുമതം|ക്രൈസ്തവമതവും]] റോമൻ സംസ്കാരവും കെട്ടടനിർമാണത്തിലുംകെട്ടടനിർമ്മാണത്തിലും കലാസാംസ്കാരികരംഗത്തും സ്വാധീനം ചെലുത്തി. [[ക്രിസ്ത്വബ്ദം |ക്രിസ്തു വർഷം]] നാലാം ശതകത്തോടെ റോമൻ സാമ്രാജ്യത്തിന് ശക്തി ക്ഷയം സംഭവിക്കാൻ തുടങ്ങി.
അഞ്ചാം ശതകത്തിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ [[ ഹൂണന്മാർ |ഹുൺ]] വംശജനായ [[ ആറ്റില|ആറ്റിലയുടേയും]] [[ഫ്രാങ്ക് ഗോത്രം |ഫ്രാങ്ക് വംശജനായ]] ഷിൽഡെറികിന്റേയും സൈന്യങ്ങൾ പാരിസിനു മേൽ ആധിപത്യം നേടാൻ ശ്രമിച്ചു. ഇവരെയൊക്കെ ചെറുത്തു നില്ക്കാൻ പാരിസിനെ ഉത്സാഹിപ്പിച്ചത് [[Genevieve |കന്യാസ്ത്രീ സെയിന്റ് ജനവീവ്]] ആണെന്നു പറയപ്പെടുന്നു.<ref name= Paris/><ref>[http://www.newadvent.org/cathen/06413f.htm Andrew. "St. Genevieve." The Catholic Encyclopedia. Vol. 6. New York: Robert Appleton Company, Accessed 23 Apr. 2015 ]</ref>
 
വരി 78:
=== പതിനൊന്നു മുതൽ പതിനാറാം ശതകം വരെ(1000-1500) ===
====നോത്ര് ദാം പള്ളി, ലൂവ്ര് കോട്ട, പാരിസ് സർവകലാശാല, ലാറ്റിൻ ക്വാർട്ടർ====
987-ൽ അധികാരത്തിൽ വന്ന കാപെറ്റ് വംശജർ 1328 വരെ ഭരിച്ചു. രാജവസതി ഇൽഡിലാസിറ്റിയിലെ കോട്ടയായിരുന്നു. ഇവരുടെ വാഴ്ചക്കാലത്താണ് [[നോത്ര ദാം ദേവാലയം |നോട്ര് ഡാം കത്തീഡ്രൽ]] ,[[ലൂവ്രേ |ലൂവ്ര് കൊട്ടാരം]], നഗരപ്രാകാരം, എന്നിവയുടെ നിർമാണംനിർമ്മാണം നടന്നത്. സെയ്ൻനദിയുടെ ഇരുകരകളും വ്യത്യസ്തമായ രീതിയിൽ വളർന്നു വികസിച്ചു. ഇടംകര വിദ്യാഭ്യാസ-കലാ-സാംസ്കാരിക പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമായി. [[യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് പാരീസ് |പാരിസ് സർവകലാശാല]] 1200-ലും സോർബോൺ 1257-ലും മറ്റും അനേകം അധ്യയനസ്ഥാപനങ്ങളും രൂപംകൊണ്ടു. അധ്യയനമാധ്യമം [[ലാറ്റിൻ]] ആയിരുന്നതിനാൽ ഈ നഗരഭാഗം '''ലാറ്റിൻ ക്വാർട്ടർ''' എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെട്ടത്. വലംകരയിൽ വാണിജ്യ വ്യവസായസ്ഥാപനങ്ങൾ വികാസം പ്രാപിച്ചു. 1268-ൽ പാരിസിലെ നാവികസംഘം Fluctuat nec mergitur (ഫ്ലക്ചുവാ നേക് മെർഗിറ്റ്വോർ, ആടിയുലഞ്ഞാലും മുങ്ങിപ്പോകില്ല)നഗരത്തിന്റെ മുദ്രാവാക്യമാക്കി. കാപെറ്റ് വംശജരുടെ വാഴ്ചക്കു ശേഷം അവരോട് ബന്ധമുള്ള വലോയ്സ്, അംഗുലേം, ഓർലീൻസ്,ബേർബൻ എന്നീ രാജകുടുംബങ്ങൾ പാരിസ് ആസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള സാമ്രാജ്യം ഭരിച്ചു.
[[File:The city limits of Paris from the 4th century to 2015.svg|250px|thumb|left| പാരിസ് നഗരസീമ നൂറ്റാണ്ടുകളിലൂടെ-മതിലുകളുടെ പേരും നിർമിച്ച കാലവും
{{legend|#290001|ഗാൾ-റോമൻ കാലഘട്ടത്തിൽ}}
വരി 103:
{{!}}-
{{!}} {{legend|#FEA5AE|}}
{{!}} മതസ്ഥാപനങ്ങൾ നിർമാണദശയിൽനിർമ്മാണദശയിൽ
{{!}}-
{{!}} {{legend|#91CC21|}}
വരി 130:
 
===പതിനാറാം ശതകം നവോത്ഥാന കാലഘട്ടം===
പതിനാറാം ശതകത്തിന്റെ ആരംഭത്തോടെ പാരിസിൽ സമാധാനവും ശാന്തിയും വിളയാടി. രാജാക്കന്മാരുടെ ശ്രദ്ധ നഗരത്തെ മോടിപിടിപ്പിക്കുന്നതിലേക്കും തിരിഞ്ഞു. യുറോപ്പിലാകമാനം വ്യാപിച്ച നവോത്ഥാനതരംഗം ഫ്രാൻസിലുമെത്തി. ഇൽഡിസിറ്റിയുമായി നഗരത്തെ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന പുതിയ പാലങ്ങൾ നിർമിക്കപ്പെട്ടുനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു.
[[File:Île de la Cité, Île aux Juifs & Îlot de la Gourdaine, Plan de Paris vers 1550.jpg|thumb|150px| right|പാരിസ്- 1550]]
[[File:Francois Dubois 001.jpg|thumb|left|250px|സെന്റ് ബർതലോമ്യോ ദിനത്തിലെ കൂട്ടക്കൊല- വർണചിത്രം]]
1528-ഫ്രാൻസിസ് ഒന്നാമൻ താമസം ലൂവ്രിലേക്കു മാറ്റി. നഗരാതിർത്തിയലുള്ള ബൊളോണ്യെ വനപ്രാന്തത്തിൽ വനവസതിയും നായാട്ടിനുള്ള സൗകര്യവും ഉണ്ടാക്കി. പാരിസ് നഗരത്തിലെ ആദ്യത്തെ ജലധാരായന്ത്രം (ഫൗണ്ടൻ, Fountaine des Innocents), [[ടുയിലെറി കൊട്ടാരം]] എന്നിവയും നിർമിക്കപ്പെട്ടുനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു, കൊട്ടാരത്തിനു ചുറ്റുമുള്ള ഉദ്യാനം വരേണ്യവർഗക്കാരുടെ സമ്മേളനസ്ഥലമായി<ref name= VolumeI/>. ഇക്കാലത്ത് [[കത്തോലിക്കാസഭ |കത്തോലിക്കരും]] [[ഹ്യൂഗെനോട്ടുകൾ |ഹുഗിനെറ്റുകളും]] ( പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ് വിഭാഗം) തമ്മിലുള്ള മതവിദ്വേഷം ഒട്ടേറെ രക്തച്ചൊരിച്ചിലിന് ഇടയാക്കി.<ref>[http://www.history.com/this-day-in-history/saint-bartholomews-day-massacre സെന്റ് ബർതലോമ്യോ ദിനത്തിലെ കൂട്ടക്കൊല ]</ref>
===പതിനേഴാം ശതകം-(1600-1700)ബെർബൻ വാഴ്ച- നഗരവികസനം===
====അകാദമികൾ-നാടകവേദികൾ-കഫേ പ്രോകോപ്====
വരി 139:
ബെർബൻ രാജവംശത്തിലെ ആദ്യ രാജാവായ ഹെന്റി നാലാമനിറെ കാലത്താണ് നഗരചത്വരങ്ങൾക്ക് രാജാക്കന്മാരുടെ പേരുകൾ നല്കുന്ന പതിവു തുടങ്ങിയത് . പുത്രനും യുവരാജാവുമായ ലൂയി പതിമൂന്നാമനെ വാഴ്ത്തുന്ന ഡോഫീൻ ചത്വരം(Place Dauphine) പൂർത്തിയാക്കാൻ ഒമ്പതു വർഷമെടുത്തു(1607-1616).
സെയിൻ നദിയിലെ രണ്ടു കൊച്ചു ദ്വീപുകൾ (Ile aux Vaches , Ile Notre Dame ) സംയോജിപ്പിച്ച് സെന്റ് ലൂയിസ് ദ്വീപ് (ile Saint-Louis) നിർമിച്ചെടുത്തു(1614).
[[ ലുക്സംബർഗ് കൊട്ടാരം]], പാലേ കാർഡിനൽ( പിന്നീട് [[പാലേ റോയാൽ]]) വിശാലമായ നഗരവീഥികൾ ഇവയെല്ലാം ഇക്കാലത്താണ് നിർമിക്കപ്പെട്ടത്നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടത്. ഫ്രഞ്ച് അകാദമി(1635 Académie française. ),<ref name=Fierro>{{cite book| author=Fierro, Alfred |year=1996|title= Histoire et dictionnaire de Paris |publisher= Robert Laffont| ISBN=978-2221078624|}},</ref> ചിത്ര-ശില്പകലാ അകാദമി (1648 Académie royale de peinture et de sculpture )<ref>[http://www.metmuseum.org/toah/ht/?period=09&region=euwf#/Key-Events Heillbrun Timeline of Art History Retrieved 27 April 2015]</ref>,സയൻസ് അകാദമി<ref>[http://www.academie-sciences.fr/en/history.htm French Academy of Sciences Retrieved 27 April 2015 ]</ref> (1666 Académie royale des sciences.) സംഗീത അകാദമി <ref>[http://books.google.co.in/books?id=HfssAAAAYAAJ&pg=PA309&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Histoire de la musique dramatique en France -Retrieved 27 April 2015 ],</ref>(1669 Académie royale de musique), സംഗീതനാടക അകാദമി(1669 Académie d'Opéra) എന്നീ വരേണ്യ കൂട്ടായ്മകൾ രൂപം കൊണ്ടു. 1641-ൽ പാലേ റോയാലിൽ സ്ഥിരനാടകവേദിയൊരുങ്ങി. [[മോള്യേർ|മോളിയേറുടെ]] നാടകങ്ങൾ അരങ്ങേറാൻ തുടങ്ങി. പരിക്കേറ്റ പട്ടാളക്കാർക്കായുള്ള ആതുരാലയം (Hotel de Invalides) 1671-ൽ നിലവിൽ വന്നു. ചാൾസ് അഞ്ചാമനും ലൂയി പതിമൂന്നാമനും നിർമിച്ച നഗരമതിലുകൾ ഇടിച്ചു നിരത്തപ്പെട്ടു.<ref name= VolumeI/>
1680-ൽ ലൂയി പതിനാലാമൻ ലൂവ്ര് കൊട്ടാരത്തിൽനിന്ന് സകുടുംബം [[വെഴ്സായ് കൊട്ടാരം |വെഴ്സായ് കൊട്ടാരത്തിലേക്ക്]] താമസം മാറ്റി.
 
വരി 166:
1806-ൽ നെപ്പോളിയൻ ആർക് ദി ട്രയോംഫ് എന്ന വിജയകമാനത്തിന് തറക്കല്ലിട്ടു. പണി പൂർത്തിയായി ഉദ്ഘാടനം നടന്നത് മൂന്നു ദശാബ്ദങ്ങൾക്കു ശേഷവും(1836)<ref name= Gino>{{cite book|title= Historical Dictionary of France, Volume 64 of Historical Dictionaries of Europe|author= Gino Raymond|edition= 2|publisher =Scarecrow Press| ISBN= 9780810862562 |}}</ref>.
1826-ലുഫിഗാറോ പത്രം പ്രസിദ്ധീകരിക്കാൻ തുടങ്ങി<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/206556/Le-Figaro ലുഫിഗോറോ - എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക ശേഖരിച്ചത് 28 April 2015]</ref>.1827-ൽ വർധിച്ചു വരുന്ന വ്യവസായാവശ്യങ്ങൾക്കായി സെയിൻ നദിയിൽ ഇലു സിന്യ് എന്ന വീതികുറഞ്ഞ കൃത്രിമദ്വീപ് നികത്തിയെടുക്കപ്പെട്ടു
<ref>[http://www.paris.fr/pratique/eau/la-seine/ponts-et-berges/rub_1314_stand_2181_port_3142 ഇലു സിന്യ്]</ref>. 1836-ൽ പാരിസ് കേന്ദ്രമായി റെയിൽവേ ഗതാഗതം ആരംഭിച്ചു<ref name= Gino/>. 1878-ലെ ലോകമേളക്കായി ട്രോകാഡെറോ കൊട്ടാരം നിർമിക്കപ്പെട്ടുനിർമ്മിക്കപ്പെട്ടു <ref>[http://www.worldvisitguide.com/musee/M0055.html. ട്രൊകാഡെറോ ശേഖരിച്ചത് 29 ഏപ്രിൽ 2015]</ref> 1887 പാസ്കർ ഗവേഷണകേന്ദ്രം സ്ഥാപിതമായി <ref>[https://www.pasteur.fr/en/institut-pasteur/history/story-institut-pasteur പാസ്കർ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്- ശേഖരിച്ചത് 28 ഏപ്രിൽ 2015]</ref>. 1889-ൽ പാരിസിലെ എെഫൽ ഗോപുരം പൂർത്തിയായി.<ref name= Gino/>,<ref>[http://www.toureiffel.paris/en.html. ഐഫെൽ ടവർ വെബ്സൈറ്റ്]</ref>. 1889-ൽ [[മൂളാ റോഷ് ]](Moulin Rouge ) [[കാബറെ|കാബറെ ക്ലബ്]] പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ചു <ref>[http://www.moulinrouge.fr/histoire?lang=en മൂളാ റോഷ്]</ref>.
====നഗര വികസനം- ഹൗസ്മാന്റെ സംഭാവനകൾ ====
1853 മുതൽ 1870 വരെ നഗരാധിപതിയായി ചുമതലയേറ്റ ജോർജ് യൂജീൻ ഹൗസ്മാൻ മൂന്നു ഘട്ടങ്ങളിലായി പാരിസിനെ ആധുനിക നഗരമാക്കാൻ പരിപാടികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്തു. കാറ്റും വെളിച്ചവും ഗതാഗതസൗകര്യങ്ങളുമുള്ള പാരിസ് ആയിരുന്നു ഹൗസ്മാൻ വിഭാവനം ചെയ്തത്. <ref name=Hausmann>[http://www.arthistoryarchive.com/arthistory/architecture/Haussmanns-Architectural-Paris.html ഹൗസ്മാന്റെ പദ്ധതികൾ- ശേഖരിച്ചത് 29 ഏപ്രിൽ 2015]</ref>. വ്യാവസായികവിപ്ലവം സാധ്യമാക്കിയ ഒട്ടനേകം കണ്ടുപിടുത്തങ്ങൾ ഹൗസ്മാൻ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി. പക്ഷെ ഹൗസ്മാന്റെ സംരംഭങ്ങൾ നിശിത വിമർശനങ്ങൾക്കും വഴി തെളിച്ചു.<ref name=Carmona >{{cite book|title= Haussmann: His Life and Times, and the Making of Modern Paris| author= Michael Carmona| publisher= Ivan R. Dee| year= 2002|ISBN= 978-1566634274}}</ref>. ആർക് ദി ട്രയോംഫിനു ചുറ്റുമുള്ള പാതകൾക്ക് വീതികൂട്ടി അതിവിപുലമായ നക്ഷത്രാകൃതിയിലുള്ള കവലക്ക് രൂപം നല്കിയതും ഹൗസ്മാനാണ്. നക്ഷത്ര ചത്വരം എന്നർഥം വരുന്ന ലാപ്ലേസ് ദുലെറ്റ്വായ്ൽ (La Place de l'étoile ) ഇന്ന് [[ചാൾസ് ഡിഗാൾ ചത്വരം]] എന്നറിയപ്പെടുന്നു.<ref name=Hausmann/>. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ജനസംഖ്യയും ഗതാഗതാവശ്യങ്ങളും കണത്തിലെടുത്ത് പാരിസിൽ [[അതിവേഗഗതാഗതം|മെട്രോ ]]നിർമാണത്തിനുള്ളനിർമ്മാണത്തിനുള്ള പദ്ധതികൾ പരിഗണനക്കെടുത്തു.<ref>{{cite book|title=Labyrinths of Iron, a History of the World's Subways|author= Benson Bobrick | publisher= Newsweek Books; |year= 1981|ISBN=9780882252995 }}</ref>
[[File:Hôtel Ritz Paris.jpg|250px|thumb|right| റിറ്റ്സ് ഹോട്ടൽ, പാരിസ് . സ്ഥാപിതം 1898]]
===ഇരുപതാം ശതകം-രണ്ട് ആഗോളയുദ്ധങ്ങൾ ===
വരി 191:
കാര്യക്ഷമമായ നഗരപരിപാലനത്തിനായി പാരിസ് ഇരുപത് നഗരവാർഡുകളായി (arrondisement) വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഇവ നദിയുടെ ഇരുകരകളിലുമായി വൃത്താകൃതിയിൽ ചുരുളഴിയുന്നു. ഓരോ നഗരവാർഡും വീണ്ടും നാലു ഉപവാർഡുകളായി (quartier) വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഓരോ വാർഡും സ്വന്തം മേയറേയും പാരിസ് കൗൺസിലിലേക്കായി പ്രതിനിധികളേയും തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നു. ഈ കൗൺസിലർമാരാണ് പാരിസ് മേയറെ തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നത്. പാരിസ് മേയറും ഇരുപത്തിയൊന്നു ഡെപ്യൂട്ടികളും 163 കൺസിലർമാരുമടങ്ങുന്ന സംഘമാണ് ഭരണനിർവഹണം നടത്തുന്നത്. 2013-ലെ കണക്കനുസരിച്ച് പാരിസ് നഗരത്തിന്റെ ബഡ്ജറ്റ് എട്ടു ബില്യൺ യൂറോ ആണ്. <ref name= Pariscity/>
 
അഞ്ചും ആറും വാർഡുകളിലായി പാരിസിലെ മിക്ക വിദ്യാഭ്യാസസ്താപനകളുംവിദ്യാഭ്യാസസ്ഥാപനകളും നിലകൊള്ളുന്നത്. ലുക്സംബർഗ് ഉദ്യാനം നഗരമധ്യത്തിൽ ആറാം വാർഡിലാണ്. ടുയിലെറി പാർക് ഒന്നാം വാർഡിലും. ഇവ കൂടാതെ മിക്ക വാർഡുകളിലും ഉദ്യാനങ്ങളുണ്ട്. നഗരത്തിന്റെ തെക്കുകിഴക്കും തെക്കുപടിഞ്ഞാറുമായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അതി വിശാലമായ രണ്ടു ഉദ്യാനങ്ങളാണ് യഥാക്രമം വിസെനും ബൊളോണ്യെയും . പന്ത്രണ്ടാം വാർഡിലെ വിസെൻ ഉദ്യാനവനത്തിന് 2459 ഏക്കർ വിസ്തീർണവും പതിനാറാം വാർഡിന്റെ ഭാഗമായ ബൊളോണ്യെ ഉദ്യാനവനത്തിന് 2091 ഏക്കർ വിസ്തീർണവുമുണ്ട്.<ref>{{cite book|title= Hidden Gadens of Paris- A guide to the Parks, squares and woodlands of the city of light|author= Susan Cahill|publisher= St. Martin's Griffin| year= 2012|
ISBN= 978-0312673338}}</ref>
===കലാസാംസ്കാരികരംഗം ===
"https://ml.wikipedia.org/wiki/പാരിസ്" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്