വിക്കിപീഡിയ

യെരുശലേം ആർട്ടിചോക്ക്

സൂര്യകാന്തിയുടെ ഇനത്തിൽപ്പെട്ട സസ്യം

സൺറൂട്ട്, സൺചോക്ക്, എർത്ത് ആപ്പിൾ, ടോപ്പിനംബൂർ എന്നീ പേരുകളിലറിയപ്പെടുന്ന യെരുശലേം ആർട്ടിചോക്ക് (Helianthus tuberosus) സൂര്യകാന്തിയുടെ ഇനത്തിൽപ്പെട്ട കിഴക്കൻ വടക്കേ അമേരിക്ക, കിഴക്കൻ കാനഡ, മറൈൻ പടിഞ്ഞാറൻ നോർത്ത് ഡക്കോട്ട, തെക്ക് മുതൽ വടക്കൻ ഫ്ലോറിഡ, ടെക്സാസ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലെ തദ്ദേശവാസിയാണ്.[2] പച്ചക്കറിയായി ഉപയോഗിക്കപ്പെടുന്ന ഇതിന്റെ കിഴങ്ങുകൾ സമശീതോഷ്ണ മേഖലയിലും വ്യാപകമായി കൃഷി ചെയ്യുന്നു.[3]

യെരുശലേം ആർട്ടിചോക്ക്
പുഷ്പങ്ങളോടുകൂടിയ തണ്ട്
Several knobby elongated light brown tubers in pot with water
യെരുശലേം ആർട്ടിചോക്ക്
ശാസ്ത്രീയ വർഗ്ഗീകരണം edit
കിങ്ഡം: സസ്യലോകം
ക്ലാഡ്: ട്രക്കിയോഫൈറ്റ്
ക്ലാഡ്: സപുഷ്പി
ക്ലാഡ്: യൂഡികോട്സ്
ക്ലാഡ്: Asterids
Order: Asterales
Family: Asteraceae
Genus: Helianthus
Species:
H. tuberosus
Binomial name
Helianthus tuberosus
Synonyms[1]
  • Helianthus esculentus Warsz.
  • Helianthus serotinus Tausch
  • Helianthus tomentosus Michx.
  • Helianthus tuberosus var. subcanescens A.Gray

വിവരണം തിരുത്തുക

1.5–3 മീറ്റർ (4 അടി 11 മുതൽ 9 അടി 10 ഇഞ്ച് വരെ) ഉയരത്തിൽ വളരുന്ന ഒരു സസ്യമാണ് ഹെലിയാൻ‌തസ് ട്യൂബറോസസ്. ഇലകളിൽ മാർദ്ദവമില്ലാത്ത രോമങ്ങൾ കാണാം. തണ്ടിനു താഴെ ഒന്നിടവിട്ട വലിയ ഇലകൾ ചെറുതും ഇടുങ്ങിയതും വിശാലമായ അണ്ഡാകാരാകൃതിയും 30 സെന്റിമീറ്റർ (12 ഇഞ്ച്) വരെ നീളമുള്ളതുമാണ്.[4]

5-10 സെന്റിമീറ്റർ (2.0–3.9 ഇഞ്ച്) വ്യാസമുള്ള 10-20 റേ ഫ്ലോററ്റുകളും 60 അല്ലെങ്കിൽ അതിൽ കൂടുതൽ ചെറിയ ഡിസ്ക് ഫ്ലോററ്റുകളിൽ ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്ന മഞ്ഞനിറമുള്ള പൂക്കൾ ക്യാപിറ്റേറ്റ് ഫ്ലവർഹെഡുകളിലാണ് ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്.[5]

കിഴങ്ങുവർഗ്ഗങ്ങൾ പലപ്പോഴും നീളമേറിയതും അസമവുമായവയാണ്. സാധാരണയായി 7.5–10 സെന്റിമീറ്റർ (3.0–3.9 ഇഞ്ച്) നീളവും 3–5 സെന്റിമീറ്റർ (1.2–2.0 ഇഞ്ച്) കട്ടിയുള്ളതും, കാഴ്ചയിൽ ഇഞ്ചിയുടെ ഭൂകാണ്ഠത്തെപ്പോലെ അവ്യക്തമായി സാമ്യമുള്ളതുമാണ്. ഇളം തവിട്ട് മുതൽ വെള്ള, ചുവപ്പ്, പർപ്പിൾ വരെ നിറത്തിൽ വ്യത്യാസമുണ്ട്.[6][7]

ഭക്ഷണ ഉപയോഗം തിരുത്തുക

യൂറോപ്യന്മാരുടെ വരവിനു മുമ്പ്, തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ വർഗ്ഗക്കാർ എച്ച്. ട്യൂബറോസസ് ഒരു ഭക്ഷണ സ്രോതസ്സായി കൃഷി ചെയ്തിരുന്നു. കിഴങ്ങുവർഗ്ഗങ്ങൾ നട്ടുപിടിപ്പിച്ചതിനുശേഷം വർഷങ്ങളോളം നിലനിന്നിരുന്നതിനാൽ ഈ ഇനം മധ്യ വടക്കേ അമേരിക്കയിൽ നിന്ന് കിഴക്ക്, പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചു. ആദ്യകാല യൂറോപ്യൻ കോളനിക്കാർ ഇതിനെ തിരിച്ചറിയുകയും കിഴങ്ങുവർഗ്ഗങ്ങളെ യൂറോപ്പിലേക്ക് തിരിച്ചെത്തിക്കുകയും അവിടെ അത് ജനപ്രിയമായിത്തീരുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് ഇത് ക്രമേണ വടക്കേ അമേരിക്കയിൽ നാമാവശേഷമായെങ്കിലും വാണിജ്യപരമായി വിപണനം നടത്താനുള്ള ശ്രമങ്ങൾ 1900 കളുടെ അവസാനത്തിലും 2000 കളുടെ തുടക്കത്തിലും വിജയിച്ചു.[8][9]

കിഴങ്ങിൽ ഏകദേശം 2% പ്രോട്ടീൻ, ചെറിയ തോതിൽ അന്നജം എന്നിവ അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. ഇതിൽ മോണോസാക്രൈഡ് ഫ്രക്ടോസിന്റെ പോളിമറായ കാർബോഹൈഡ്രേറ്റ് ഇൻസുലിൻ (8 മുതൽ 13% വരെ [10]) കൊണ്ട് സമ്പുഷ്ടമാണ്. കിഴങ്ങുകളിലുള്ള ഇൻസുലിൻ ഏത് സമയത്തും സൂക്ഷിച്ചുവയ്ക്കാവുന്ന അതിന്റെ ഘടകമായ ഫ്രക്ടോസ് ആക്കി മാറ്റുന്നു. ജറുസലേം ആർട്ടിചോക്കുകളിലെ ഫ്രക്ടോസ് കാരണം ഇതിന് സുക്രോസിനെക്കാൾ ഒന്നര ഇരട്ടി മധുരം കാണപ്പെടുന്നു.[11]

 
ജറുസലേം ആർട്ടിചോക്കുകളുടെ കാണ്ഡത്തിൽ വാസ്പുകൾ തീറ്റ തേടുന്നു

പ്രമേഹത്തിനുള്ള നാടോടി മരുന്നായും ഇത് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. [11] ജറുസലേം ആർട്ടിചോക്കിന് ഉൽ‌പാദിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഇൻ‌സുലിൻറെ അളവിനെ താപനില വ്യതിയാനങ്ങൾ സ്വാധീനിക്കുന്നു. ഉഷ്ണമേഖലാ പ്രദേശങ്ങളിലെ ആർട്ടിചോക്കുകളിൽ ഇൻ‌സുലിൻ തീരെ ഇല്ലാതിരിക്കുമ്പോൾ, ചൂടുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ കുറഞ്ഞ അളവിൽ ഇൻസുലിൻ ഇതിൽ കാണപ്പെടുന്നു.[12]

പദോൽപ്പത്തി തിരുത്തുക

 
യെരുശലേം ആർട്ടിചോക്ക് പൂക്കൾ

പേരിൽ തന്നെ ജറുസലേം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, ജറുസലേം ആർട്ടിചോക്കിന് ജറുസലേമുമായി യാതൊരു ബന്ധവുമില്ല, മാത്രമല്ല ഇത് ആർട്ടിചോക്കിന്റെ ഇനത്തിൽപ്പെട്ടതുമല്ല. എന്നിരുന്നാലും ഇരുവരും ഡെയ്‌സി കുടുംബത്തിലെ അംഗങ്ങളായി വിദൂരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പേരിന്റെ "ജറുസലേം" ഭാഗത്തിന്റെ ഉത്ഭവം നിശ്ചിതമല്ല. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ഇറ്റാലിയൻ കുടിയേറ്റക്കാർ സസ്യത്തെ ഗിരാസോൾ എന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്. സൂര്യകാന്തി എന്ന ഇറ്റാലിയൻ പദം, പൂന്തോട്ട സൂര്യകാന്തിയുമായുള്ള കുടുംബബന്ധം കാരണം (രണ്ട് സസ്യങ്ങളും ഹെലിയാന്തസ് ജനുസ്സിലെ അംഗങ്ങളാണ്). കാലക്രമേണ, ഗിരാസോൾ (തെക്കൻ ഇറ്റാലിയൻ ഭാഷകളിൽ [dʒiraˈsuːlə] എന്നതിന് അടുത്തായി ഉച്ചരിക്കപ്പെടുന്നു) ജറുസലേം എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കാം. [13] മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, ഇംഗ്ലീഷ് സംസാരിക്കുന്നവർ "ഗിരാസോൾ ആർട്ടിചോക്ക്" (അർത്ഥം, "സൂര്യകാന്തി ആർട്ടിചോക്ക്") ക്രമേണ സംസാരവൈകല്യത്തിലൂടെ ജറുസലേം ആർട്ടിചോക്ക് ആയി മാറിയിരിക്കാം.[14] പേരിന്റെ മറ്റൊരു വിശദീകരണം, പ്യൂരിറ്റൻ‌മാർ‌, പുതിയ ലോകത്തിലേക്ക്‌ വന്നപ്പോൾ‌, അവർ‌ മരുഭൂമിയിൽ‌ സൃഷ്ടിക്കുകയാണെന്ന്‌ വിശ്വസിച്ച "പുതിയ ജറുസലേമിനെ" സംബന്ധിച്ച് സസ്യത്തിന് പേരിട്ടു.[11]ഫ്രഞ്ച് അല്ലെങ്കിൽ കാനഡ ഉരുളക്കിഴങ്ങ്, ടോപ്പിനാംബോർ, ലാം‌ചോക്ക് എന്നിങ്ങനെ മറ്റ് പല പേരുകളും സസ്യത്തിന് ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. സൺ‌ചോക്ക് എന്ന പേര് ഇന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. 1960 കളിൽ ഫ്രീഡാ കാപ്ലാൻ എന്ന ഉൽ‌പന്ന മൊത്തക്കച്ചവടക്കാരൻ സസ്യത്തിനെ കണ്ടുപിടിച്ചതോടെ അദ്ദേഹം സസ്യത്തിന്റെ ആകർഷണം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു.[11]

അവലംബം തിരുത്തുക

  1. ↑ "The Plant List, Helianthus tuberosus L." Archived from the original on 2022-03-24. Retrieved 2018-05-27.
  2. ↑ "Helianthus tuberosus". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA). Retrieved 11 December 2017.
  3. ↑ Purdue University Center for New Crops & Plants Products: Helianthus tuberosus
  4. ↑ Dickinson, T.; Metsger, D.; Bull, J.; & Dickinson, R. (2004) ROM Field Guide to Wildflowers of Ontario. Toronto:Royal Ontario Museum, p. 170.
  5. ↑ Rosso, Mark A. (2008-09-17). "Bringing genre into focus: Stalking the wild web genre (with apologies to Euell Gibbons)". Bulletin of the American Society for Information Science and Technology. 34 (5): 20–22. doi:10.1002/bult.2008.1720340508. ISSN 0095-4403.
  6. ↑ Gedrovica, Ilga. Ar kaltēta topinambūra (Helianthus tuberosus L.) pulveri bagātināti miltu konditorejas izstrādājumi = Pastry products enriched with dried Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus L.) powder (Thesis). Latvia University of Life Sciences and Technologies.
  7. ↑ Huxley, Anthony Julian; Mark Griffiths; Margot Levy (1992). The New Royal Horticultural Society dictionary of gardening. London: Macmillan Publishers. ISBN 978-0-333-47494-5. OCLC 29360744.
  8. ↑ Gibbons, Euell. 1962. Stalking the wild asparagus. David McKay, New York
  9. ↑ Bedigian, Dorothea (1997-06). "Plants and Society.Estelle Levetin , Karen McMahon". The Quarterly Review of Biology. 72 (2): 207–207. doi:10.1086/419798. ISSN 0033-5770. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  10. ↑ Brkljača, J.; Bodroža-Solarov, M.; Krulj, J.; Terzić, S.; Mikić, A.; Jeromela, A. Marjanović (2014). "Quantification of Inulin Content in Selected Accessions of Jerusalem Artichoke (Helianthus tuberosus L.)". Helia. 37 (60). doi:10.1515/helia-2014-0009.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 Levetin, Estelle and Karen McMahon. Plants and Society: 231. Print. 2012.
  12. ↑ Puangbut; et al. "Influence of planting date and temperature on inulin content in Jerusalem artichoke". Australian Journal of Crop Science: 1159–1165.
  13. ↑ Smith, James Edward (1807). An introduction to physiological and systematical botany . p. 108f. A change, one presumes, of the Italian name Girasole Articiocco, sun-flower artichoke, as the plant was first brought from Peru to Italy, and thence propagated throughout Europe.
  14. ↑ Wedgwood, Hensleigh (1855). "On False Etymologies". Transactions of the Philological Society (6): 67.

ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ തിരുത്തുക

"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=യെരുശലേം_ആർട്ടിചോക്ക്&oldid=3987538" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്