ജമുന നദി (ബംഗ്ലാദേശ്)
ബംഗ്ലാദേശിലെ മൂന്ന് പ്രധാന നദികളിൽ ഒന്നാണ് ജമുന നദി (ബംഗാളി: যমুনা ജോമുന). ഇന്ത്യയിലേക്കും പിന്നീട് തെക്കുപടിഞ്ഞാറായി ബംഗ്ലാദേശിലേക്കും ഒഴുകുന്നതിനുമുമ്പ് ടിബറ്റിലെ യാർലംഗ് സാങ്‌പോ നദിയിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്ന ബ്രഹ്മപുത്ര നദിയുടെ ചെറിയ അരുവിയാണിത്. ചന്ദ്പൂരിനടുത്തുള്ള മേഘ്‌ന നദിയുമായി കൂടിചേരുന്നതിനുമുമ്പ് ജമുന തെക്കോട്ട് ഒഴുകുകയും ഗോലുണ്ടോ ഘട്ടിനടുത്തുള്ള പത്മ നദിയിൽ (പോദ്ദ) ചേരുന്നു. പിന്നീട് ബംഗാൾ ഉൾക്കടലിലേക്ക് മേഘ്‌ന നദിയായി ഒഴുകുന്നു.
ബ്രെയിഡഡ് നദിയുടെ ഒരു ഉത്തമ ഉദാഹരണമായ ബ്രഹ്മപുത്ര-ജമുന ചാനൽ കുടിയേറ്റവും അവൽ‌ഷനും വളരെ എളുപ്പത്തിൽ സ്വാധീനിക്കുന്നു. [1] ചാനലുകൾ തമ്മിൽ പരസ്പരം ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന നിരവധി സാൻഡ്‌ബാറുകളുള്ള ഒരു ശൃംഖലയാണ് ഇതിന്റെ സവിശേഷത. ബംഗാളിയിൽ കരിക്കട്ടകളായി അറിയപ്പെടുന്ന സാൻഡ്‌ബാറുകൾ സ്ഥിരമായി കാണപ്പെടുന്നില്ല. നദി ഒരു വർഷത്തിനുള്ളിൽ നിക്ഷേപിക്കുന്നത് മിക്കപ്പോഴും പിന്നീട് നശിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. അടുത്ത മഴക്കാലത്ത് അവ വീണ്ടും നിക്ഷേപിക്കുന്നു. നദീതടങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മണ്ണൊലിപ്പ് പ്രക്രിയയിലൂടെ വീണ്ടും സാൻഡ്‌ബാറുകൾ അടിയുന്നു. [2]ഇതുകൊണ്ട് ഒരു വശത്ത് പബ്ന ജില്ലയും മറുവശത്ത് മൈമെൻസിംഗ് തംഗൈൽ, ധാക്ക ജില്ലകളും തമ്മിലുള്ള അതിർത്തി കൃത്യമായി നിർണ്ണയിക്കാൻ പ്രയാസമാണ്. ഒരു സാൻഡ്‌ബാർ തകർക്കുകയോ പുതിയൊരെണ്ണം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്നത് വളരെയധികം പ്രശ്നത്തിനും വ്യവഹാരത്തിനും കാരണമാകുന്നു. ജമുന നദിയുടെയും പത്മ നദിയുടെയും സംഗമം അസാധാരണമാംവിധം അസ്ഥിരമാണ്. 1972 നും 2014 നും ഇടയിൽ പതിനാലു കിലോമീറ്ററിലധികം തെക്കുകിഴക്ക് നദി കടന്നുകയറിയതായി കണ്ടെത്തിയിരുന്നു. [3]
പ്രവാഹം തിരുത്തുക
ബംഗ്ലാദേശിൽ, ബ്രഹ്മപുത്ര അതിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ കൈവഴികളിലൊന്നായ ടീസ്റ്റ നദിയുമായി (അല്ലെങ്കിൽ ടിസ്റ്റ) കൂടി ചേരുന്നു. ടീസ്റ്റ നേരത്തെ തെക്ക് ജൽപൈഗുരിയിൽ നിന്ന് കിഴക്ക് കാരാട്ടോയ, പടിഞ്ഞാറ് പുനർഭബ, മധ്യഭാഗത്ത് അട്രായ് തുടങ്ങി മൂന്ന് ചാനലുകളിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്നു. മൂന്ന് ചാനലുകളിൽ നിന്ന് നദിക്ക് ട്രിസ്‌റോട്ട എന്ന പേര് നൽകിയിരിക്കാം. കാരണം ഇതിൽ മൂന്ന് അരുവികൾ കാണപ്പെടുന്നു. ഇത് ടീസ്റ്റയായി ചുരുങ്ങിയിരിക്കാം. ഈ മൂന്നെണ്ണത്തിൽ പുനർഭബ മഹാനന്ദയിൽ ചേരുന്നു. ചാലൻ ബീൽ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വിശാലമായ ചതുപ്പുനിലത്തിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന അട്രായ് കാരാട്ടോയയിൽ ചേരുന്നു. ഒന്നിച്ചു ചേരുന്ന അരുവി ജാഫർഗഞ്ചിനടുത്തുള്ള പത്മ(ഗംഗ)യിൽ ചേരുന്നു. 1787-ലെ വിനാശകരമായ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ, ടീസ്റ്റ നദി അതിന്റെ പഴയ ചാനൽ ഉപേക്ഷിച്ച് തെക്ക്-കിഴക്ക് ഭാഗത്തിലൂടെ ഒഴുകി ബ്രഹ്മപുത്രയിൽ ചേരുന്നു.[4]
ജെയിംസ് റെനെൽ 1764 നും 1777 നും ഇടയിൽ ഒരു സർവേ നടത്തി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാപ്പുകൾ ബംഗാളിന്റെ ആദ്യകാല ആധികാരിക മാപ്പുകളിൽ ഒന്നാണ്. ഈ ഭൂപടങ്ങളിൽ ടീസ്റ്റയെ വടക്കൻ ബംഗാളിലൂടെ പുനർഭാബ, അട്രായ്, കാരാട്ടോയ തുടങ്ങിയ പല ശാഖകളിലൂടെ ഒഴുകുന്നതായി കാണിക്കുന്നു. ഈ അരുവികളെല്ലാം താഴേയ്‌ക്ക് ഒഴുകി മഹാനന്ദയുമായി കൂടിച്ചേരുന്നു. ഇപ്പോൾ വടക്കൻ ബംഗാളിലെ പടിഞ്ഞാറൻ നദി, ഹൂർസാഗർ എന്ന പേര് സ്വീകരിച്ച് ആധുനിക ഗോളുണ്ടോയ്ക്ക് സമീപമുള്ള ജാഫർഗഞ്ചിൽ ഗംഗയിലേക്ക് ഒഴുകുന്നു. അപ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്ന ഹൂർസാഗർ നദി ബരാൾ നദിയുമായി കൂടിച്ചേരുന്നു. ഗംഗയുടെ നിറഞ്ഞുകവിഞ്ഞൊഴുകുന്ന, അട്രായ്, ജമുന അല്ലെങ്കിൽ ജമുനേശ്വരി (ബ്രഹ്മപുത്ര ഇപ്പോൾ ഒഴുകുന്ന ഭാഗത്തുള്ള പ്രധാന ജമുനയല്ല), കാരാട്ടോയ, പകരം ഗംഗയിലേക്ക് വീഴുമ്പോൾ, ഗോലുണ്ടോയിലെ പത്മയുമായുള്ള സംഗമത്തിന് ഏതാനും മൈൽ അകലെയുള്ള പ്രധാന ജമുനയിലേക്ക് അത് പതിക്കുന്നു.[5]
ടീസ്റ്റയ്ക്ക് താഴെ ബ്രഹ്മപുത്ര രണ്ട് കൈവഴികളായി വിഭജിക്കുന്നു. നദിയുടെ ഒഴുക്കിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഉൾക്കൊള്ളുന്ന പടിഞ്ഞാറൻ ശാഖ തെക്ക് ഭാഗത്തായി തുടരുന്നു. ജമുന (ജോമുന) താഴത്തെ ഗംഗയുമായി ലയിച്ച് പദ്മ നദി (പോദ്ദ) എന്നറിയപ്പെടുന്നു.
അവലംബം തിരുത്തുക
- ↑ Catling, David (1992). Rice in deep water. International Rice Research Institute. p. 177. ISBN 978-971-22-0005-2. Retrieved 23 April 2011.
- ↑ Mount, Nick J.; Tate, Nicholas J.; Sarker, Maminul H.; Thorne, Colin R. (2013). "Evolutionary, multi-scale analysis of river bank line retreat using continuous wavelet transforms: Jamuna River, Bangladesh" (PDF). Geomorphology. 183: 82–95. Bibcode:2013Geomo.183...82M. doi:10.1016/j.geomorph.2012.07.017. Archived from the original (PDF) on 2018-07-22. Retrieved 2019-11-01.
- ↑ Dixon, Simon J.; Smith, Gregory H. Sambrook; Best, James L.; Nicholas, Andrew P.; Bull, Jon M.; Vardy, Mark E.; Sarker, Maminul H.; Goodbred, Steven (2018). "The planform mobility of river channel confluences: Insights from analysis of remotely sensed imagery". Earth-Science Reviews. 176: 1–18. doi:10.1016/j.earscirev.2017.09.009.
- ↑ Majumdar, Dr. R.C., History of Ancient Bengal, First published 1971, Reprint 2005, p. 4, Tulshi Prakashani, Kolkata, ISBN 81-89118-01-3.
- ↑ Majumdar, S.C., Chief Engineer, Bengal, Rivers of the Bengal Delta, Government of Bengal, 1941, reproduced in Rivers of Bengal, Vol I, 2001, p. 45, published by Education department, Government of West Bengal.
പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ തിരുത്തുക
- Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal, ed. (2012), "Jamuna River", Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.), Asiatic Society of Bangladesh
{{citation}}: Cite uses deprecated parameter|authors=(help)