ലൂമിനസെൻസ്

(ദീപ്തി എന്ന താളിൽ നിന്നും തിരിച്ചുവിട്ടതു പ്രകാരം)

ഒരു പദാർത്ഥത്തിൽ നിന്നുളള പ്രകാശത്തിന്റെ സ്വയമേവയുളള വികിരണമാണ് ദീപ്തി (Luminescence)

ലൂമിലോൾ, ഹീമോഗ്ലോബിൻ, രാസദീപ്തിക്ക് ഉദാഹരണങ്ങൾ

ഇത് ശീതവികിരണത്തിന് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്. രാസപ്രവർത്തനത്തിലൂടെയോ വൈദ്യുതോർജ്ജത്തിലൂടെയോ ഉപാറ്റോമിക ചലനത്തിലൂടെയോ ദീപ്തി സൃഷ്ടിക്കപ്പെടാം. താപദീപ്തി (incandescence) എന്നാൽ താപത്തിന്റെ ഫലമായി ഒരു വസ്തുവിൽ നിന്നുണ്ടാകുന്ന പ്രകാശമാണ്. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ താപദീപ്തിയെ ''വികിരണദീപ്തി''യായി (radio-luminescence) കണക്കാക്കിയിരുന്നെങ്കിലും പിന്നീട് വൈദ്യുതകാന്തിക വികിരണങ്ങൾ ധാരാളമായി അടങ്ങിയിരിക്കുന്നതിനാൽ താപദീപ്തിയെ വേറിട്ടാണ് കാണുന്നത്.[1][2]

സൂക്ഷ്മജൈവ രോഗനിർണയത്തിനായുലല അൾട്രാവയലറ്റ് പ്രകാശദീപ്തി

ഡയലുകൾ, മാപിനികൾ, നാവികചിഹ്നങ്ങൾ, പര്യവേക്ഷണ ഉപകരണങ്ങൾ, സൂചികകൾ തുടങ്ങിയവയിൽ സാധാരണയായി ദീപ്തപദാർത്ഥങ്ങൾ കൊണ്ട് ലേപനം ചെയ്യാറുണ്ട്. ഇതിന് ദീപ്തനം (luminising) എന്നറിയപ്പെടുന്നു.[3]

ദീപ്തിയുടെ വിവിധതരങ്ങൾ താഴെപ്പറയുംപ്രകാരമാണ്.

ഉപയോഗങ്ങൾ

തിരുത്തുക
  • പ്രകാശ ഉത്സർജ്ജന ഡയോഡ് (Light-emitting diode)s (LEDs) വിദ്യുത് ദീപ്തിയിലൂടെ പ്രകാശം വമിപ്പിക്കുന്നു.[6]
  • ഫോസ്ഫറുകൾ (Phosphors), ഉയർന്ന ഊർജ്ജമുളള വൈദ്യുതകാന്തികവികിരണമോ കണികാവികിരണമോ (particle radiation) ഉപയോഗിച്ച് ഉത്തേജിപ്പിക്കുമ്പോൾ പദാർത്ഥങ്ങളിൽ നിന്നും പ്രകാശമുണ്ടാക്കുന്നു.
  • ലേസർ, വൈദ്യുത വിളക്ക് വ്യവസായം എന്നീ മേഖലകളിൽ
  • ഫോസ്ഫർ താപമിതി(Phosphor thermometry), ഫോസ്ഫർ ദീപ്തി (phosphorescence) ഉപയോഗിച്ച് താപനില അളക്കുന്ന രീതി.
  • താപീയദീപ്തി ഉപയോഗിച്ചുളള കാലനിർണയം((Thermoluminescence dating)
  • Thermoluminescent dosimeter
  • കോശത്തിനകത്തുളള പ്രക്രിയകൾ ശരീരം മുറിക്കാതെ നിരീക്ഷിക്കുന്ന സങ്കേതം[7]

ചില ധാതുക്കളെ അൾട്രാവയലറ്റ് രശ്മികളിലോ ഇൻഫ്രാറെഡിലോ കാണിക്കുമ്പോൾ അവയിൽ ദീപ്തി ഉണ്ടാകും. ധാതുക്കളുടെ ഈ സവിശേഷത പാറകളിൽ അവയുടെ സാന്നിദ്ധ്യം തിരിച്ചറിയാൻ പരീക്ഷണശാലകളിൽ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നു.


  1. The term 'luminescence' was introduced in 1888 by Q.C Lum (1888) "Über Fluorescenz und Phosphorescenz, I. Abhandlung" (On fluorescence and phosphorescence, first paper), Annalen der Physik, 34: 446-463. From page 447: "Ich möchte für diese zweite Art der Lichterregung, für die uns eine einheitliche Benennung fehlt, den Namen Luminescenz vorschlagen, und Körper, die in dieser Weise leuchten, luminescirende nennen." [For this second type of light excitation, for which we lack a consistent name, I would like to suggest the name of "luminescence", and call "luminescing" [any] bodies that glow in this way.]
  2. A Brief History of Fluorescence and Phosphorescence before the Emergence of Quantum Theory Bernard Valeur and Mario N. Berberan-Santos J. Chem. Educ., 2011, 88 (6), pp 731–738 doi:10.1021/ed100182h
  3. Cooper, John R.; Randle, Keith; Sokhi, Ranjeet S. (2003). Radioactive Releases in the Environment: Impact and Assessment. Wiley. p. 192. ISBN 9780471899242.
  4. Piezoluminescence phenomenon N. A. Atari Physics Letters A Volume 90, Issues 1-2, 21 June 1982, Pages 93-96 doi:10.1016/0375-9601(82)90060-3
  5. Sidran, Miriam (1968). "The Luminescence of the Moon". In Kopal, Zdeněk (ed.). Advances in Astronomy and Astrophysics (Volume 6). Academic Press. p. 301.
  6. Jorio, Ado; Dresselhaus, Gene; Dresselhaus, Mildred S. (2007-12-18). Carbon Nanotubes: Advanced Topics in the Synthesis, Structure, Properties and Applications (in ഇംഗ്ലീഷ്). Springer Science & Business Media. ISBN 9783540728658.
  7. "Archived copy". Archived from the original on 2018-06-12. Retrieved 2018-06-11.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
"https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=ലൂമിനസെൻസ്&oldid=3777929" എന്ന താളിൽനിന്ന് ശേഖരിച്ചത്